گروه بورس علی رمضانیان
بازار سرمایه ایران بیش از 610 نماد فعال دارد که از این تعداد حدود 530 نماد به شرکتها و صنایع بازار سرمایه تعلق دارد و مابقی به انواع اوراق و صکوک مرتبط است. این نمادها ارزش بازار را به رقم 335هزار میلیارد تومان رساندهاند.
به گزارش «تعادل» درحال حاضر 76نماد بورسی (15درصد نماد شرکتها) به دلایل ابهام، تعدیل و برگزاری مجامع متوقف شده و سهامداران آن نمیتوانند اقدام به داد و ستد کنند. ارزش بازار نمادهای متوقف شده در بورس رقم 56 هزار میلیارد تومانی دارد که این میزان معادل 17درصد بازار سرمایه است. علاوه بر حبس 56 هزار میلیارد تومان دارایی سهامداران بیش از 358میلیارد و 130میلیون و 686 هزار سهم نیز بلوکه شده است. یکی از موضوعات مهم در بورس بنا به گفته رییس سازمان بورس حفظ نقدینگی شرکتهاست که با بلوکه شدن بیش از 17درصد نقدینگی بازار سرمایه این رسالت اصلی بورس زیر سوال رفته است. در برهه کنونی مهمترین موضوعی که علت بسته شدن نمادهای بورسی بوده، ابهام در صورتهای مالی است. این صورتها بعضا مورد تایید سازمان بورس و سازمان حسابرسی نیست و دارای ابهاماتی هستند که باید برطرف شوند به همین دلیل سازمان بورس نماد آنها را متوقف کرده و در انتظار توضیحات شرکت مینشیند.
تعلل سازمان بورس و اوراق بهادار برای دریافت صورتهای مالی شفافتر موجب شده تا از 76نماد متوقف شده حدود 28نماد بورسی(معادل 37درصد) به دلیل مبهم بودن در عملکرد شرکتها بسته شوند. این رخداد نشان از آن دارد که شرکتها با سازمان بورس و سهامداران صادقانه برخورد نکرده و سازمان مجاب به توقف نماد شده است. از سوی دیگر این مساله نشان از تخلف بیش از یک سوم از شرکتهای فعال بورسی دارد که درصدد هستند، قوانین سازمان بورس را دور بزنند لذا برای جلوگیری از پیشامد، سازمان باید در پی اندیشه تدبیر جدیدی باشد. یکی از این تدابیر حاکمیت شرکتی است چراکه با وجود حاکمیت شرکتی کمیتههای داخلی از تخلفات شرکت جلوگیری میکنند. در همین رابطه، مدیر امور حسابداری بورس تهران در گفتوگو با «تعادل» گفت: اغلب مدیران در نظر دارند که صورتهای مالی به نحو دلخواه تنظیم شود. این مساله در همه جای دنیا ممکن است و برای جلوگیری از این خطاها سازمان حسابرسی باید این صورتها را تایید کند اما با وجود این بعضا شاهد ایراداتی هستیم که با حاکمیت شرکتی قابل رفع است.
ناصر امیدواری در ادامه افزود: شرکتهای بورسی باید اقدام به اجرایی شدن راهبری شرکتها کنند زیرا در این صورت کمیتههای حسابرسی داخلی و ریسک و دیگر کمیتهها تشکیل میشود که وظیفه آنها کنترل صورتهای مالی است، کمیته حسابرسی داخلی میتواند از اینگونه ابهامات جلوگیری کند.
این کارشناس مالی بازار سرمایه در ادامه عنوان کرد: در ماههای اخیر بیشترین ابهامات در شرکتهایی وجود داشته که اقدام به راهاندازی کمیته حسابرسی داخلی نکرده و باری به هر جهت رفتار کردهاند.
بانکها و خودروییها؛ پیشاهنگ ابهامات
عمدهترین نمادهای بسته شده متعلق به شرکتهای بانکی و خودروسازی بوده و از این منظر این توقفها به یکی از چالشبرانگیزترین توقفهای نمادهای بورسی در سالهای اخیر تبدیل شده است. برخی نمادهای بانکی در بورس مدتهاست که به دلیل اختلافاتی که با بانک مرکزی دارند، متوقف شده و مشخص نیست چه زمانی به تالار معاملاتی بازمیگردند. به گزارش «تعادل» 12نماد بانکی درحال حاضر در بورس و فرابورس متوقف مانده و خبری از بازگشایی آنها وجود ندارد. ارزش بازار کل این 12بانک در بازار سرمایه 27هزار و 658 میلیارد تومان است که با وجود ارزش بازار 384هزار و 667 میلیارد تومانی بورس تهران و فرابورس 7درصد از ارزش بازار حبس شده و قابل آزادسازی نیست.
براساس این گزارش، نمادهای بانک صادرات از تاریخ 29تیر ماه، بانک پارسیان از 12 آبان ماه، بانک پاسارگاد از اول آذر ماه، بانک تجارت از 29تیر ماه، بانک اقتصاد نوین از 28تیر ماه، پست بانک از 2شهریور، بانک ملت از تاریخ 27تیر ماه و بانک خاورمیانه از 6 آذر ماه سال 1395 متوقف ماندهاند. همچنین در فرابورس نیز بانک دی از تاریخ 29تیر ماه، بانک گردشگری از 29مرداد ماه، بانک سرمایه از 29مرداد ماه سال 1395 و بانک ایران زمین از 23 اردیبهشت سال 95 متوقف شده و درحال حاضر نیز قابل دادوستد نیستند. این نمادها برای برگزاری مجامع سالانه و تصویب صورتهای مالی متوقف شدند و قرار بود براساس روال عادی معاملات در بورس پس از چند روز بازگشایی شوند اما این اتفاق رخ نداد. نمادهای بانکی به علت اختلاف با بانک مرکزی درباره استانداردهای جدید تنظیم صورتهای مالی متوقف مانده و رایزنی مسوولان بازار سرمایه برای تعیین تکلیف آنها نیز بینتیجه مانده است. شفافسازی و افزایش استانداردهای تهیه گزارشهای مالی در بورس اقدامی مثبت در جهت تقویت بازار سرمایه است اما نباید نقدشوندگی سهام که جزو ذات بازار سرمایه به شمار میرود را زیر سوال ببرد. طولانی شدن زمان
توقف نمادهای بانکی که امکان خرید و فروش را به مالکان سهام این نمادها نمیدهد موجب سرگردانی و اعتراض سرمایهگذاران شده و وعدهها درباره برگزاری مجامع این شرکتها نیز تاکنون تحقق نیافته است.
بانک مرکزی به دلیل گشایشهای بانکی ایجاد شده در فضای پسابرجام، رعایت الزامات و استانداردهای بینالمللی بانکداری را از لوازم توسعه مراودات بینالمللی بانکی میداند و با توجه به قطع ارتباط یک دههیی بانکهای ایرانی با نظام بانکداری جهان بر رعایت این استانداردها اصرار دارد. با وجود این، سازمان حسابرسی در چند ماه گذشته، استانداردهای جدید حسابداری مورد نظر بانک مرکزی را نمیپذیرفت و همین اختلاف نظر سبب تاخیر در برگزاری مجامع عمومی بانکها شد. البته این اختلافات در ماههای گذشته و از طریق رایزنی سازمانی حسابرسی و بانک مرکزی رفع شده است و اغلب بانکها اعم از دولتی، خصوصی و خصوصی شده صورتهای مالی خود را بر مبنای این استانداردها تدوین و مجامع خود را برگزار کردند که میتوان نتیجه گرفت هر بانکی که صورتهای مالی ابلاغی بانک مرکزی داده این بانک در اسرع وقت موضوع را بررسی و اعلام نظر کرده است و بانکهای مذکور نیز مجامع خود را برگزار کردند. با این همه، بازار سرمایه همچنان شاهد توقف نماد بانکهاست و مسوولان بورس در این زمینه تاکید دارند که مشکل به بحث نظارتی بانک مرکزی بازمیگردد. کارشناسان و فعالان بازار سرمایه هشدار
میدهند، سهامداران خرد به عنوان بزرگترین قربانیان توقف طولانیمدت نمادهای بانکی در بورس با بلوکه کردن پول و سرمایهشان، سرگردان و دلسرد شده و در نهایت از بازار سرمایه خارج خواهند شد.
علنی شدن نقاط ضعف سازمان بورس
محمود بهمنی در این خصوص به «تعادل» گفت: بسته بودن نمادهای بانکی و هر نماد دیگری برای زمان طولانی به صلاح سازمان بورس، سهامداران و بانک مرکزی نیست و به دنبال آن هستیم تا این کار را به سرانجام برسانیم.
رییس کل سابق بانک مرکزی در ادامه افزود: بسته بودن نمادهای بورسی یک نقطه ضعف برای سازمان بورس تلقی شده و باید همه نمادها باز شوند. عضو شورای بورس درخصوص اظهارنظر بانک مرکزی در باره تعلل بورس از بازگشایی نمادهای بانکی گفت: هرگز اینطور نبوده و بورس به دنبال آن است که این نمادها را در مسیر بازگشایی قرار دهد و درصدد آن است که این نمادها را باز کند؛ هر چند تاکنون توان لازم را نداشته اما درصدد بازگشایی آنهاست. بهمنی گفت: سهامداران باید به سهام خود دسترسی داشته و هر زمان که اراده کرده آنها را نقد کنند و بسته بودن نماد به معنای ابتر شدن نقد شوندگی در بازار سرمایه است. عضو شورای بورس اعلام کرد: طی روزهای آینده این نمادهای بانکی با فشار بورس بازگشایی خواهد شد.
دلایل توقف نماد 4 بانک
بانک ایران زمین قدیمیترین نماد متوقف فرابورسی است که با نماد «وزمین» از بیست و هشتم اردیبهشت ماه پارسال به دلیل تغییر اطلاعات واقعی (حسابرسی نشده) سال مالی 93 نسبت به آخرین پیشبینی آن سال و رفع مبانی فقدان اظهارنظر حسابرس نسبت به صورتهای مالی سال 93 متوقف شده است. بر اساس این گزارش، اطلاعات مورد نیاز شامل «پیشبینی سود هر سهم سال مالی 95 حسابرسی شده (براساس آخرین عملکرد واقعی)»، «اطلاعات و صورتهای مالی 6ماهه حسابرسی شده منتهی به سی و یکم شهریور 94»، «اطلاعات و صورتهای مالی سالانه حسابرسی نشده منتهی به بیست و نهم اسفند 94»، «اطلاعات و صورتهای مالی سالانه حسابرسی شده منتهی به بیست و نهم اسفند 94»، «اطلاعات و صورتهای مالی 6 ماهه حسابرسی نشده به سی و یکم شهریور 95» و «اطلاعات و صورتهای مالی 6 ماهه حسابرسی شده تا سی و یکم شهریور 95» میشود. بانک دی دومین بانک متوقف فرابورس، بیست و نهم تیرماه امسال به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه و مجمع عادی فوقالعاده متوقف شد. بانک دی هنوز «اطلاعات درباره تغییر با اهمیت عملکرد واقعی 3ماهه سال مالی 95 نسبت به آخرین پیش بینی ارسال شده شرکت» و «اطلاعات و صورتهای
مالی 6 ماهه حسابرسی نشده منتهی به سی و یکم شهریور 95» را ارائه نکرده است. نماد بانک گردشگری بیست و پنجم مردادماه به دلیل تعدیل سود هر سهم بنا به اعلام شرکت، متوقف شده و تا امروز غیرفعال مانده است. چهارمین نماد بانکی متوقف در بازار فرابورس بانک سرمایه است که سوم آبان ماه امسال به دلیل ارائه نکردن اطلاعات متوقف شد و برای بازگشایی باید 4 اطلاعیه «صورتهای مالی سالانه سال مالی 94 (حسابرسی شده)»، «اطلاعات و صورتهای مالی 3ماهه حسابرسی نشده منتهی به سی و یکم خرداد 95»، «اطلاعات و صورتهای مالی 6ماهه حسابرسی نشده منتهی به سی و یکم شهریور 95» و «پیشبینی درآمد هر سهم سال مالی 95 بر اساس آخرین عملکرد واقعی (حسابرسی شده)» را منتشر کند.
چالشهای توقف نمادهای بانکی در بورس
مدیر امور اعضای کانون کارگزاران با بیان اینکه به علت استانداردهای جدید بانک مرکزی، بیشتر بانکها با تعدیلات منفی قابل توجه روبهرو شدهاند، گفت: با توقف نمادهای بانکی حدود 6 درصد از ارزش کل بازار سرمایه، حبس شده و در چنین شرایطی عملکرد شاخص کل در هالهیی از ابهام قرار گرفته است.
بهنام بهزادفر در گفتوگو با ایرنا درباره توقف نمادهای بانکی در بورس، افزود: دوره زمانی اردیبهشت تا انتهای تیرماه هر سال به برگزاری مجامع شرکتها اختصاص دارد و بر این اساس، شرکتهایی که سال مالی منتهی به 29 اسفندماه دارند در این دوره زمانی مجامع خود را برگزار میکنند. این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه بهطور سنتی، مجامع بانکها در انتهای تیرماه برگزار میشود، اضافه کرد: امسال نیز شرکتهای بانکی خود را آماده برگزاری مجامع کردند که بانک مرکزی با صورتهای مالی آنها موافقت نکرده و علت آن نیز اختلافنظر بانک مرکزی و سازمان حسابرسی درباره انجام عملیات حسابرسی بانکها بر اساس استاندارد جدید «IFRS» بوده است. مدیر امور اعضای کانون کارگزاران یادآور شد: استانداردهای بانک مرکزی تا حدودی سختگیرانه بوده و همانطوری که انتظار میرفت بیشتر بانکها با تعدیلات منفی
قابل توجه مواجه شدند. بهزادفر گفت: به عنوان مثال بانک صادرات آخرین پیشبینی سود اعلامی خود را برای سال 1394 رقمی معادل 150 ریال بهازای هر سهم اعلام کرده بود، اما در آخرین گزارش حسابرسی شده رقم فوق را با تعدیل منفی 327درصدی، به 340 ریال زیان تبدیل کرد. این کارشناس بازار سرمایه افزود: درواقع این شرکت به اندازه یکسوم از قیمت تابلو خود در زمان بسته شدن (یک هزار ریال) زیان ساخته است. وی اضافه کرد: از سوی دیگر با توجه به چنین ابهاماتی، متولیان بازار سرمایه برای حمایت از سهامداران خرد نمادهای فوق را متوقف کردند تا با صورت مالی شفاف به بازار برگردند.
بهزادفر با برشماری نمادهای متوقف بانکی در بورس تهران گفت: نماد بانک صادرات از 24 تیر امسال، نماد بانک ملت از 28 تیر، نماد بانک تجارت از 29 تیر و نماد پست بانک از 2 شهریور بسته شده است که بیش از 206 هزار میلیارد ریال (معادل 6 درصد) از کل ارزش بازار بورس را تشکیل میدهند. وی ادامه داد: در فرابورس نیز نماد بانک دی از 29 تیر، نماد بانک گردشگری از 24 مرداد و نماد بانک ایران زمین از 27 اردیبهشت ماه متوقف شده است.
بهزادفر یادآور شد: ارزش نمادهای بانکی متوقف شده در فرابورس بیش از 20 هزار میلیارد ریال (معادل 5درصد) بازار فرابورس است. این کارشناس بازار سرمایه گفت: البته اکنون نمادهای مربوط به بانکهای پاسارگاد، اقتصادنوین و حکمت نیز متوقف هستند، اما چون این موضوع طولانیمدت نبوده و روند عادی بازار تلقی میشود از اشاره به آنها صرفنظر شده است.
وی افزود: در چنین شرایطی سرمایهگذاران با توجه به توقف نمادهای بانکی با مشکلات فراوانی روبهرو میشوند و بسیاری از نهادهای دیگر بازار سرمایه نیز دچار چالش میشوند. بهزادفر به پیامدهای منفی توقف این نمادها اشاره کرد و گفت: 5درصد شاخص فرابورس، 6 درصد شاخص بورس و درمجموع 6 درصد کل بازار سرمایه به صورت مداوم حدود 4ماه متوقف است که در چنین شرایطی عملا عملکرد شاخص کل نیز در هالهیی از ابهام قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: بیشتر بانکهای متوقف شده، تعدیلات منفی زیادی داشته و احتمال میرود بازگشایی نامناسبی داشته باشند که این موضوع باعث میشود رقم فعلی شاخص بورس غیرواقعی شود. این کارشناس بازار سرمایه پیامد دیگر توقف نمادهای بانکی را متوجه مشتریان اعتباری دانست و ادامه داد: در صورت تسویه نشدن اعتبار اخذ شده توسط مشتری، هزینههای بهره اضافی به مشتریان تحمیل میشود که این روند، مشتری و کارگزاری را وارد یک معامله باخت - باخت میکند.
مدیر امور اعضای کانون کارگزاران با بیان اینکه رسالت بازار سرمایه بهعنوان یک بازار ثانویه قوی، نقد شوندگی آن است، گفت: در چنین شرایطی که نماد بانکهای بزرگ کشور متوقف است، این نقدشوندگی بهطور عملی نیز مورد تردید قرار میگیرد.
بهزادفر هشدار داد: این موضوع، پیامدهای خوبی نداشته و سرمایهگذاران جدید وارد بازاری با چنین ویژگیهایی نخواهند شد. وی همچنین به احتمال بروز حوادث غیرقابل انتظار و پیچیدهتر شدن ماجرای توقف نمادهای بانکی اشاره کرد و افزود: در سال 1393 شرکتهای پالایشگاهی به دلیل ابهامات فراوانی که با شرکت پالایش و پخش بر سر نرخها داشتند قادر به ارائه صورت مالی مشخصی نبودند و درخواست سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان یک نهاد نظارتی، شفافسازی اطلاعات میان آنها و تنظیم صورتهای مالی مشخص بود؛ به دلیل همین ابهامات نیز نمادهای فوق متوقف شدند. این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: در دوره زمانی تابستان 1393 که نمادهای پالایشی متوقف شدند تا انتهای آن سال، قیمت نفت نیز به نصف کاهش پیدا کرد و از محدوده بشکهیی 110 دلار به محدوده 50 دلار رسید.