هنوز فاصله زیادی به انتخابات اتاق اصناف باقی مانده ولی از هماکنون فضا درحال انتخاباتی شدن است. درحالی که در دوره قبل علی فاضلی موفق شده بود با فاصله زیاد ریاست اتاق اصناف تهران و اتاق اصناف ایران را همزمان برای خود کند اما در این دوره با فاصله زمانی بسیار زیاد رقبا بحث انتخابات را آغاز کردهاند و از هماکنون شاهد صفبندیها و انتقادات فراوان نسبت به عملکرد فاضلی هستیم.
بهانه این انتقادات هم معمولا موضوعاتی است که در عمل تکالیف قانونی مجلس و شورای عالی نظارت بر اتاق اصناف بوده و رییس اتاق با وجود اعتقاد به این طرحها مجبور بود که مجری آن باشد.
در این شرایط از یک سو با طیف نزدیک به رییس اتاق اصناف روبهرو هستیم که تلاش دارند پروژههایی مانند ریشهکن کردن قاچاق در اصناف، صندوقهای مکانیزه و طرح ادغام تشکلهای صنفی را قبل از پایان دوره پیش ببرند و از سوی دیگر رقیبانی وجود دارند که انتقاد از این پروژهها را بهترین روش برای افزایش شانس خود در انتخابات میدانند.
شاید میتوان گفت از دیدگاه هر دو گروه بحثهای پروژههای زیرساختی اصناف به اهرمی برای انتخابات دوره بعد اصناف بدل شده است.
از سوی دیگر مساله ادغام اتحادیهها نیز فشار اصلی را بر کاندیداهای بالقوه ایجاد کرده است. زمزمه ادغام در اتحادیههایی به گوش میرسد که روسای آنها از هماکنون به کرسی ریاست اتاق اصناف چشم دوختهاند.
طبیعتا ادغام اتحادیه آنها شانس آنها را تا حد زیادی کاهش میدهد و حتی در شرایطی به صفر میرساند. به همین دلیل در جلسات خصوصی بحث انتخابات دوره بعد اصناف کاملا داغ شده و همه به فکر انتخابات هستند.
درحالی که رقابت به صورت زیرپوستی درحال شکلگیری است و صفبندیها هر روز در پروژههای مختلف اصناف پررنگتر میشود اما مباحث اساسی که میتواند موضوع اصناف را کاملا تحت پوشش قرار دهد به دست فراموشی سپرده شده است.
این یک حقیقت است که اصناف برای چند دهه کاملا تحت تاثیر سیاست قرار داشتهاند. روسای شوراهای اصناف و حال اتاق اصناف معمولا رابطه بسیار مثبتی با دولتهای حاکم داشتهاند.
حال این انتخابات فرصت خوبی است که بتوان بسیاری از سنتهای موجود در اصناف را مورد تجدید نظر قرار داد.
تشکلهای صنفی تفاوتی اساسی با سایر تشکلها و حتی دو اتاق بازرگانی و تعاون دارند. این تشکلها دارای اختیارات فراوان برای اجرای سیاستهای دولت و حاکمیت هستند که مهمترین این اختیارات امکان دادن مجوز به واحدهای صنفی است.
به همین دلیل عضویت در اتحادیههای صنفی برای اصناف الزامی است.
این اختیارات بیش از آنکه به سود تشکلهای صنفی باشد آنها را به ابزاری برای اجرای سیاستهای دولت بدل کرده است. به زبان سادهتر، دولت تصمیم داشت سیاستهایی را در اصناف اجرا کند ولی به دلیل تعداد زیاد واحدهای صنفی، اثرگذاری زیاد آنها و پیچیدگیهای اصناف این خطر وجود داشت که اصناف با دولت به مقابله بپردازند.
به همین دلیل سادهترین روش این بود که گروهی از اصناف را در راس امور اصناف قرار دهد و آنها سیاستهای دولت را اجرایی کنند.
این سیاست باعث شد که در دورههای مختلف همیشه روسای اصناف با دولت همراه و هم فکر باشند. علی فاضلی، محمد آزاد، قاسم نوده فراهانی همگی نگاهی نزدیک به دولت زمان خود داشتهاند و تغییر در دیدگاههای دولت اصلاحطلب به دولت مهرورزی به خوبی در ادبیات به کار گرفته شده توسط روسای وقت آن قابل مشاهده است.
از سوی دیگر واحدهای صنفی و تشکلهای آنها نیز چندان با این پدیده مقابله نکردند.
از نظر آنها رابطه بهینه با دولت همیشه مفید است و باعث بهبود وضعیت اصناف و پیشبرد سیاستهای آنها میشود به همین دلیل همیشه در انتخاب رییس به نظر دولت توجه ویژه شده
است.
با این وجود خود روسای شورا و سپس اتاق اصناف نیز معتقد بودند که اصناف به صورت هدفمند ضعیف نگه داشته شده است.
تشکل بیش از پیش اصناف با توجه به تعداد زیاد آنها میتواند باعث شود که قدرت چانهزنی آنها در قبال هر دولتی افزایش پیدا کند به همین دلیل لازم بود که همیشه اصناف درگیر اختلافات داخلی باشند. این اختلافات در دورههای مختلف و به شکلهای مختلف قابل مشاهده است و به نظر میرسد ورود زودهنگام به شرایط انتخاباتی عاملی برای جلوگیری از همین بحث بوده است.
احتمال حضور نمایندگانی از اصناف در انتخاباتهای پیش رو مانند انتخابات شورای شهر به خوبی شنیده میشد ولی با افزایش تنشها در داخل اصناف به دلیل این انتخابات طبیعتا نمیتوان انتظار داشت که این اقدامات به نتیجه برسد.
شاید بهتر بود قبل از ورود اصناف به بحث انتخابات و گروهبندی با هدف کسب کرسی هیات رییسه هدفهای اصلی اتاق اصناف مورد بازبینی قرار میگرفت.
هر گروه به دنبال چه هدفی است و قرار است به اصناف را به چه نقطهیی برساند.
اگر قصد تنها پیروزی در انتخابات باشد طبیعتا این انتخابات مانند انتخابات قبلی باعث ارتقای جایگاه اصناف نمیشود اما اگر هدف دستاوردهایی برای اصناف است آن وقت فرصت برای جلوگیری از گروهبندی و به اجماع رسیدن وجود دارد.