ایران چگونه میتواند به باشگاه منیزیم دنیا بپیوندد؟
کسانی که تاریخ ایران بعد از اسلام را خوانده باشند با سرداری عرب تبار به نام نعمان بن مقرن آشنایی کامل دارند. سرداری که در جنگ نهاوند ایرانیان را شکست داد و سبب شد تا حوزه قلمرو اعراب بر سرزمین مهر وسعت یابد و رفته رفته پس از قرنها آنقدر این قلمرو گسترش پیدا کند که به شرقیترین کشورهای دنیا نیز برسد.
نعمان بن مقرن در جنگ نهاوند کشته میشود و جسد او در دامنههای کوه آردوشان، یعنی همان جا که جنگ بزرگ ایران و اعراب در نهاوند به وقوع میپیوندد، دفن میشود. اینک یکهزار و 400 سال از آن جنگ میگذرد و مقبره نعمان در جایی قرار گرفته که ثروت بزرگی را پشت سر و روبروی خود دارد. سردار دیروز اعراب در دل میلیونها تن ذخیره منیزیم دفن شده تا اینبار به مقیاسی برای شناخت معادن دولومیت کشورتبدیل شود. مردم نهاوند، نعمان را بابا پیره میخوانند و تا سالها پیش به زیارت آرامگاه او میرفتند اما سالهاست که درِ این مقبره بسته شده و با توجه به آگاهی مردم از نقش او در شکست ایرانیان کمتر کسی حاضر است تا باباپیره را به عنوان جایی برای زیارت کردن و مراد طلبیدن انتخاب کند.
باباپیره از نظر جغرافیایی چون کوه آردوشان را بر پشت خود دارد و این رشته کوه ذخایری عظیم از دولومیت را در خود جای داده به عنوان قرارگاهی به شمار میآید تا جویندگان معدن از آنجا راه خود را برای پیاده روی در دل کوه آردوشان بیابند و از این طریق ذخایر منیزیم موجود در این کوه و کوههای زاگرس میانی را تخمین زنند. بر اساس برآوردهای صورت گرفته، شهر تاریخی نهاوند با در اختیار داشتن حدود 40 درصد از ذخایر شناخته شده دولومیت کشور، به عنوان یکی از مراکز اصلی تولد منیزیم معرفی شده و سالهاست قرار است تا کارخانهیی عظیم برای استحصال این فلز ارزشمند و استراتژیک، در این شهر ایجاد شود.
در دنیا معمولا منیزیم به دو روش به دست میآید یا از آب دریا که تکنولوژی پیچیدهیی دارد و به سختی میتوان منیزیم موجود در آن را استحصال کرد یا از طریق فرآوری سنگ دولومیت با فرمول Mg2co3، میتوان کربنات آن را جدا و فلز منیزیم را آزاد کرد.
از آنجا که استان همدان با توجه به ذخایر موجود در نهاوند به قطب بزرگ ذخایر دولومیت کشور تبدیل شده این انتظار وجود دارد که کارخانه استحصال منیزیم در نهاوند هر چه سریعتر به بهرهبرداری رسیده و مشکلات موجود بر سر راه بهره بردای از این کارخانه برطرف شود.
طبیعتا شهری که به تنهایی 40درصد از ذخایر یکی از استراتژیکترین ذخایر معدنی کشور را در اختیار خود قرار داده لازم است به عنوان قطب تولید منیزیم به رسمیت شناخته شود تا هم با بهرهبرداری از کارخانه استحصال آن نیاز داخلی تبدیل شود و هم منیزیم تولید شده به کشورهای دیگر صادر شده و از این راه اصول اقتصاد مقاومتی نیز اجرایی شود. اگر قرار باشد بند مهم اقتصاد مقاومتی یعنی «تولید درون زا و برون نگر» مد نظر قرار گیرد، ذخایر دولومیت کشور به ویژه ذخایری که در دل کوه آردوشان و گرین نهاوند قرار گرفته مصداق بارز تولید درون گراست که با بهرهبرداری از کارخانه فرآوری منیزیم بخش برون نگر آن نیز محقق شده و محصولی به تولید میرسد که بازارهای جهانی را مورد هدف خود قرار داده و علاوه بر اشتغالزایی در مناطق غربی کشور، حاشیه زاگرس، زمینه ساز افزایش رشد اقتصادی و بالا بردن سهم معدن در تولید ناخالص داخلی خواهد شد.
با توجه به اینکه فرآیند استحصال منیزیم از دولومیت، پیچیدگیهای خاص خود را دارد و نیاز است تا با مشاوران خارجی و به کارگیری تجهیزات به روز این مهم انجام شود، طی سالهای تحریم انجام این پروژه در نهاوند به تعویق افتاد و عملا تیم سرمایهگذار نتوانستند به اهداف خود در این زمینه دست یابند. اما حال که دوره تحریمها به سر آمده و معامله با طرفهای خارجی نسبت به گذشته بهبود یافته انتظار بر آن است تا با تخصیص منابع به بخش خصوصی این پروژه دوباره رونق گرفته و بتواند تجهیزات مورد نیاز خود را وارد کرده تا هر چه سریعتر نخستین شمش منیزیم در نهاوند به تولید برسد و ایران به یکی از 10کشور بزرگ تولیدکننده این فلز با ارزش تبدیل شود و بتواند در بازارهای جهانی برای آن جایگاهی به دست آورد. ذخایر دولومیت موجود در نهاوند نشان میدهد که کشورمان نه تنها در مس و سنگ آهن بلکه در فلز دیگری نظیر منیزیم میتواند به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان منیزیم دنیا تبدیل شود و از این طریق سهم خود را در اقتصاد جهانی بالا ببرد.
آنچه در این میان بهتر است در نظر گرفته شود هزینه فرصت اینگونه اقدامات است. امروز دنیا به منیزیم ما نیاز دارد اما قطعا منتظر نمیماند تا برای تامین نیاز خود کارخانه نهاوند در ایران به راه بیافتد و به سمتی حرکت میکند تا بتواند نیاز خود را از سایر کشورهای دارنده ذخایر منیزیم تامین کند. بنابراین بهتر است اقتصاد ایران به سمتی سوق یابد که طرحهای استراتژیک و مهمی چون منیزیم نهاوند بیشتر مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد و زمینههایی به وجود آید تا این فلز با ارزش در خاک ایران به تولید برسد و بتواند نیازِ بخشی از بازارهای جهانی را تامین کرده و از این راه رشد اقتصادی اشتغالزا برای کشور به وجود آورد.
