محبوب الحق، متولد (۲۴ فوریه ۱۹۳۴ - درگذشته ۱۶ ژوئیه ۱۹۹۸) اقتصاددان و سیاستمدار پاکستانی بود. از او به عنوان بنیانگذار گزارش توسعه انسانی سازمان ملل و نیز شاخص توسعه انسانی یاد می‌شود. او در سال ۱۹۵۸ کارشناسی خود را از دانشگاه پنجاب در رشته اقتصاد گرفت سپس به دانشگاه کمبریج رفت و دوباره همان رشته و همان مقطع را در آنجا گذراند. او در آنجا دوره کارشناسی‌اش را در کنار آمارتیا سن گذراند که موجب دوستی نزدیک و دیرپای این دو شد. محبوب الحق سپس به امریکا رفت و دکترایش را از دانشگاه ییل گرفت و بعد برای دوره پسادکترا به هاروارد رفت. اقامت او در امریکا و دیدن نظام اقتصادی امریکا باعث شد که او در مراحل بعدی طرفدار نظام سرمایه‌داری شود. محبوب‌الحق پس از پایان تحصیلات به کشورش بازگشت و به محض بازگشت در کمیسیون برنامه‌ریزی مشغول به کار شد و درحالی که هنوز ۳۰ سالش نشده بود، اقتصاددان ارشد کمیسیون برنامه‌ریزی شد. وی همچنین به دولت پاکستان مشاوره اقتصادی می‌داد. در این دوره محبوب‌الحق طرفدار سیاست‌های اقتصاد سرمایه‌داری بود و اقتصاد پاکستان هم با تکیه بر این قبیل سیاست‌های اقتصادی رشد بسیار خوبی را شاهد بود به نحوی که درجامعه بین‌المللی از این کشور به عنوان الگویی برای توسعه اقتصادی یاد می‌کردند. اما در همین حال محبوب الحق نسبت به اولیگارشی اقتصادی حاکم بر کشور و اینکه ۲۲ خانوار در کشور کنترل اقتصاد ملی و بخش خصوصی را در اختیار دارند و اینکه همگان از مزایای رشد اقتصادی برخوردار نمی‌شوند، هشدار داد و در سال ۱۹۷۱ کشور را ترک کرد. هنگامی که او در انگلستان بود دو بار بی‌نظیر بوتو از او درخواست کرد که به کشور بازگردد و سمت وزارت دارایی را بپذیرد اما او قبول نکرد. در سال ۱۹۸۱ در پی درخواست ژنرال ضیاء‌الحق، او به پاکستان بازگشت و عهده‌دار وزارت دارایی شد. وی همچنین در ارتباط با وزارت دفاع مسوولیت‌هایی را قبول کرد. او نخستین رییس کمیته اجرایی کمیسیون تحقیقات فضایی پاکستان بود و به منیر احمدخان که از نظر فنی پدر بمب هسته‌یی پاکستان شناخته می‌شود، یاری رساند. محبوب الحق از ابتدای دهه ۷۰ تا سال ۱۹۸۲ میلادی به عنوان مدیر برنامه‌ریزی خط‌مشی بانک جهانی خدمت و در این دوره توجه بانک جهانی را به برنامه‌های کاهش فقر معطوف کرد. فعالیت‌هایش او را در زمینه رویکردهای نیازهای پایه و توسعه انسانی پیشگام کرده است. محبوب الحق در فاصله سال‌های ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۸ به عنوان وزیر دارایی، برنامه‌ریزی و تجارت خدمت کرد. در این دوره او به اصلاح نظام مالیاتی و مقررات‌زدایی اقتصادی پرداخت. او همچنین تاکید بیشتری بر توسعه انسانی در سیاست‌های اقتصادی و کاهش فقر گذاشت. وی در فاصله سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۵ به عنوان مشاور ویژه برنامه عمران سازمان ملل مفاهیم توسعه انسانی و گزارش توسعه انسانی را مطرح کرد و با گردآوری اقتصاددانانی نظیر پل استریتن، کیت گریفین و آمارتیا سن انتشار سالانه گزارش‌های توسعه انسانی را بنیاد گذاشت. مهم‌ترین میراث حق، کار او در زمینه توسعه انسانی است که در نهایت به عرضه گزارش توسعه انسانی و نیز شاخص توسعه انسانی منجر شد. در پی تهیه گزارش‌های توسعه انسانی این ایده به وجود آمد که شاخص تازه‌یی تعریف شود که ابعاد بیشتری از رشد و توسعه اقتصادی را نشان دهد.
محبوب‌الحق بنیانگذار گزارش توسعه انسانی
ارسال نظر
