اجرای توافقنامه‌ها در گرو برقراری مبادلات بانکی
گروه راه‌وشهرسازی| ساراحامدی |
درحالی که تمایل شرکت‌های اروپایی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ترابری ایران روز به روز افزایش می‌یابد، اما به نظر می‌رسد برقرار نشدن مبادلات بین بانکی سرنوشت توافقنامه‌های پیشین ایران و کشورهای اروپایی را با آینده‌یی مبهم مواجه کرده است. اصغر فخریه‌کاشان قائم‌مقام وزیر راه‌وشهرسازی در تازه‌ترین اظهارنظر خود در این رابطه گفته است: تحریم‌های بانکی اصلی‌ترین مانع اجرای توافقات حمل و نقلی است.
در همین حال، دو شرکت ADPI و بوی فرانسه برای سرمایه‌گذاری در شهر فرودگاهی امام‌خمینی(ره) و ساخت ترمینال مسافری ایرانشهر با ظرفیت 20میلیون مسافر در سال در این فرودگاه اعلام آمادگی کرده‌اند. پیش از این نیز بسیاری از شرکت‌های اروپایی برای سرمایه‌گذاری در فرودگاه امام و سایر بخش‌های حمل و نقل کشور ابراز تمایل کرده بودند که البته بروز مشکلات ناشی از قادر نبودن بانک‌های خارجی برای برقراری ارتباط با بانک‌های ایرانی بر اثر تحریم‌ها مانع ورود آنها به بازار سرمایه‌گذاری کشور و کمک به اجرای طرح‌های عمرانی کشور شد.
اما امروز با گذشت چند ماه از اجرای برجام هنوز نوبت به رفع برخی از اصلی‌ترین مشکلات ناشی از تحریم‌ها مانند برقراری تبادلات بین بانکی نرسیده و در این میان بسیاری از پروژه‌های دریایی، بندری، هوایی و جاده‌یی کشور بلاتکلیف ماند‌ه‌اند.
در بخش حمل و نقل هوایی موضوع نوسازی ناوگان هوایی و خرید هواپیما از کشورهای اروپایی مدت‌ها بر سر زبان بود که بالاخره پس از اجرایی شدن برجام جدی‌تر شد و موضوع تا جایی پیش رفت که شخص وزیر راه‌وشهرسازی از تفاهم با شرکت‌های بویینگ و ایرباس برای خرید هواپیما خبر داد؛ خریدی که تا امروز جز چند مورد هنوز به‌طور کامل اجرا نشده است. در بخش‌های مختلف ریلی و دریایی نیز تفاهمنامه‌های مختلف و توافق‌های خوبی با شرکت‌های اروپایی انجام شده که به‌دلیل وجود مشکلات بانکی همچنان عنوان تفاهمنامه را حفظ کرده و هنوز به صورت قرارداد درنیامده‌اند.
موضوع مهمی که در این میان نباید فراموش شود آن است که هنوز 200نفر از افراد حقیقی و حقوقی کشور در لیست تحریم‌های امریکا علیه کشورمان قرار دارند و شاید یکی از دلایلی که برخی شرکت‌های اروپایی هنوز بیم سرمایه‌گذاری در ایران دارند آن باشد که احتمال می‌دهند در صورت ورود به بازار ایران به‌طور ناخواسته با یک یا چند نفر از افراد موجود در لیست تحریم‌ها ارتباط پیدا کنند و امریکا نیز به‌دلیل ارتباط مالی با این افراد، شرکت‌های اروپایی را جریمه کند. از سوی دیگر برخی مقامات ارشد امریکایی (باراک اوباما و جان کری) در هفته‌های اخیر اعلام کردند که مبادلات بانکی و تجاری با ایران پیامدهای بدی برای شرکت‌های بین‌المللی به همراه نخواهد داشت، اما اروپایی‌ها به‌دنبال آن هستند تا امریکا ضمانت کتبی بدهند که پس از سرمایه‌گذاری در ایران برای آنها مشکلی ایجاد نمی‌شود.
تعویق اجرای توافقات به‌دلیل تحریم بانکی
در چنین شرایطی است که اصغر فخریه‌کاشان قائم‌مقام وزیر راه بااشاره به توافقات خوب با اروپایی‌ها در بخش‌های مختلف حمل و نقل گفت: تحریم‌های بانکی اصلی‌ترین مانع اجرای توافقات حمل و نقلی است.
اصغر فخریه‌کاشان درخصوص مذاکراتی که اخیرا با کشورهای اروپایی درخصوص بخش حمل و نقل انجام شده است، گفت: به‌تازگی جلساتی را با مسوولان کشور قبرس داشته‌ایم که در این مذاکرات، یادداشت تفاهمی میان دو کشور به امضا رسید. قائم‌مقام وزیر راه گفت: یادداشت‌های تفاهم بسیاری در بخش‌های مختلف دریایی، هوایی و بندری با اروپایی‌ها امضا شده است اما مشکلات بانکی در بخش بین‌الملل تاحدودی کارها را با مشکل مواجه کرده است. اصغر فخریه‌کاشان تاکید کرد: مذاکراتی برای اجرای طرح‌ها انجام شده اما تا زمانی که مشکلات بانک‌های خارجی به‌طور کامل حل نشود اجرای برخی پروژه‌ها با مشکل روبه‌رو خواهد بود.
علاقه غربی‌ها به سرمایه‌گذاری در ایران
در همین حال، امید ملک رییس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق ایران درخصوص سرنوشت تفاهمنامه‌های همکاری در بخش حمل و نقل با شرکت‌های اروپایی به «تعادل» گفت: اگر مساله مربوط به بانک‌های خارجی حل نشود جریان سرمایه به سمت کشور ما نیز برقرار نمی‌شود و بسیاری از کارها در بخش حمل و نقل با مشکل رو به رو شده و عملیاتی نخواهند شد.
ملک افزود: از آنجایی که ما در کشور به ورود سرمایه خارجی برای ایجاد اشتغال و توسعه و بهسازی نیازمند هستیم در صورتی که جلوی ورود این سرمایه‌ها به کشور گرفته شود هیچ‌یک از این موارد نیز انجام نشده و در کشور دچار مشکل خواهیم شد.
رییس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق ایران بااشاره به اقدامات برخی شرکت‌های داخلی در سال‌های گذشته برای تامین سرمایه در کشور افزود: تجربه برخی شرکت‌های داخلی در بخش سرمایه‌گذاری در طرح‌های مختلف حمل و نقل نه‌تنها موفقیت‌آمیز نبوده حتی درراستای اسناد بالادستی مانند سند افق1404 نیز نبوده است.
امید ملک با تشریح وضعیت اقتصادی در غرب گفت: اوضاع اقتصادی در غرب به‌خصوص در امریکا و اروپای غربی چندان خوب نیست و به‌دلیل آنکه دیگر فرصت سرمایه‌گذاری چندانی وجود ندارد این کشورها با مازاد سرمایه رو به رو بوده در نتیجه به‌دنبال کشورهایی در جهان سوم و خاورمیانه هستند تا بتوانند مازاد سرمایه خود را در آنها سرمایه‌گذاری کنند. وی ادامه داد: از سوی دیگر تفاهمنامه‌های صورت گرفته حاصل گفت‌وگو و تفاهم بین دو نفر است افزایش زمان آنها برای تبدیل شدن به قرارداد اهمیت چندانی ندارد و احتمال اینکه با طولانی‌تر شدن زمان تفاهمنامه‌ها کشورهای اروپایی و غربی عقب‌نشینی کنند نیز به‌دلیل مازاد سرمایه‌یی که پیش‌تر به آن اشاره کردم وجود ندارد؛ البته کشورهای دیگری نیز مانند کشورهایی که در قاره آفریقا هستند و جنوب شرق آسیا به‌خصوص هندوستان برای سرمایه‌گذاری خارجی‌ها وجود دارند که البته ما باید بتوانیم با بهبود شرایط سرمایه‌گذاری در کشور زمینه سرمایه‌گذاری غربی‌ها در کشور را فراهم کنیم تا بتوانیم همزمان با عملیاتی شدن طرح‌های حمل و نقلی و عمرانی کشور زمینه اشتغال و توسعه را نیز فراهم کنیم.
سرنوشت تفاهمنامه‌ها چه خواهد شد؟
درخصوص رفع مشکلات مربوط به بانک‌های خارجی صحبت‌ها و اظهارنظرهای ضد و نقیض مختلفی وجود دارد. به عنوان مثال در تازه‌ترین اظهارنظرها هفته گذشته رییس شورای هماهنگی بانک‌های دولتی کشور گفت: بعد از اجرای برجام، مشکل سوییفت بین بانک‌های ایران و بانک‌های خارجی برطرف شده و هر روز نیز ارتباطات و تعامل میان بانکی درحال گسترش است.
عبدالناصر همتی در حاشیه دیدار با مراجع تقلید اظهار کرد: زیرساخت‌های ارتباط بین بانک‌های داخلی و خارجی نیز ایجاد شده و مشکل در این زمینه وجود ندارد، البته سوییفت مانند خط تلفنی است که مشتری و طرف مقابل باید جوابگو باشد. وی ادامه داد: امروز این تعامل بین بانک‌های ایران و خارج برقرار و نوعی اعتماد‌سازی و روابط بین بانک‌های اروپایی و منطقه آغاز شده است. همتی اظهار کرد: با اینکه 6 تا 7سال ارتباط ما با بانک‌های خارجی قطع بود، ولی امروز این رابطه درحال بهبود و گسترش است و مشکل اساسی برای ارتباط با بانک‌های دنیا نداریم.
