محور اقتصاد ما سیاسی است
گروه تشکل‌ها| سمیه سایش|
دومین شهر روسیه یعنی «سن پترزبورگ» مهمانی بزرگی برای اهالی روسای اقتصاد جهان ترتیب داده است. ایران نیز قرار است در این کنفرانس جهانی شرکت کند و با روسای بانک‌های جهانی نیز دیدار تازه‌یی داشته باشد. آنچه امروز به عنوان مشکلی اصلی بر سر راه فعالان اقتصادی یاد می‌شود عدم ارتباط بانک‌های جهانی با ایران است. از همین‌رو، مقامات دولتی کشورمان در فصل تازه ارتباطات چشم‌انداز رشد 8 درصدی اقتصاد را ترسیم کرده‌اند که به گفته فعالان اقتصادی؛ 2 مانع اساسی بر سر راه ورود سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد که از جمله می‌توان به عدم همکاری بانک‌ها در صدور ضمانتنامه، فراهم نبودن زیرساخت‌ها اشاره کرد. قدیر قیافه نایب‌رییس اتاق مشترک ایران و روسیه نیز معتقد است: «برای چشم‌انداز 8 درصدی ما نیازمند تحقق جذب سرمایه‌گذار خارجی هستیم که یک شبه نمی‌توان انتظار هزار میلیارد دلار جذب سرمایه‌گذار را داشت. برای سرمایه‌گذار خارجی در درجه اول بحث‌هایی همچون ضمانت سرمایه از اولویت‌های مهم قرار دارد که متاسفانه با اجرای برجام نیز ما همچنان شاهد وجود این موانع هستیم. در حقیقت برای طرح‌های بخش خصوصی بانک مرکزی و دولت ضمانتنامه‌یی برای سرمایه‌های
مورد نظر صادر نمی‌کند. در واقع ابزارهای مالی مورد نظر طراحی شده اما در زمینه اجرا همچنان با مشکلات حمل و نقل پول مواجه هستیم. امیدواریم اقدام‌های همه‌جانبه برای جذب سرمایه‌گذار چه از سوی دولت و بخش خصوصی کشور انجام شود تا با تزریق منابع لازم به سمت طرح‌های صنعتی و زیربنایی تحرکی در بخش‌های سرمایه‌گذاری صورت گیرد.» در زیر ماحصل گفت‌وگوی «تعادل» را با رییس انجمن سنگ آهن ایران و نایب‌رییس اتاق مشترک ایران و روسیه می‌خوانید:
آقای قیافه، در دوران پسابرجام ما شاهد اعزام هیات‌های سیاسی و اقتصادی مختلفی به کشور بودیم. حال، باتوجه به اینکه شما نایب‌رییس اتاق مشترک ایران و روسیه هستید، چه برنامه‌یی را برای گسترش روابط و به دست آوردن بازار این منطقه در نظر دارید؟
یکی از وظایف ذاتی اتاق‌های مشترک بازرگانی توسعه روابط اقتصادی، افزایش سطح مبادلات تجاری، جذب سرمایه‌گذاران خارجی، تامین منابع مالی(صدور بیمه‌نامه) برای سرمایه‌گذاران، ایجاد ارتباط فی مابین بیمه کشور مبدا و مقصد و... است. به واقع با توجه به رقم خوردن دوران پساتحریم ما شاهد ورود هیات‌های عالیرتبه از کشورهای اروپایی و آسیایی بودیم که در زمان تحریم این نوع ارتباطات نسبت به امروز رنگ باخته بود؛ به طوری که هیات‌های خارجی نیز در زمینه فروش محصولات و ورود به مذاکره با بخش خصوصی ایران در هراس بودند. حال، در این بازه زمانی به دست آوردن بازارهای صادراتی یکی از مقوله‌های مهمی است که بخش خصوصی ایران باید این فرصت را دریابد و برای گسترش روابط و ایجاد بازار پایدار برنامه‌ریزی‌هایی را با این کشور همسایه انجام دهد. به تعبیر دیگر، یکی از ماموریت‌های مهم بخش‌خصوصی دردوران پساتحریم به دست آوردن بازارهای منطقه‌یی همانند (عراق، روسیه، افغانستان، پاکستان، ترکیه و...) و ثابت آنها برای کالاهای غیرنفتی است که این موضوع نیازمند اقدامات کارشناسی شده است که البته در این باره باید با صاحبان اندیشه نیز جلساتی برگزار شود.
همانطور که شما اشاره کردید در چند سال اخیر یکی از موانع بر سر راه رشد اقتصاد موضوع تحریم‌ها بود. حال با وجود لغو تحریم‌ها دولتمردان رشد ۸ درصدی اقتصاد را تا پایان برنامه ششم گمانه‌زنی کرده‌اند. نظر شما در مورد تحقق این امر در فصل تازه ارتباطات چیست؟
در این فصل تازه ارتباطات همانطور که شاهد هستیم، اتاق‌های مشترک بازرگانی درصدد دعوت یا اعزام تیم‌های کارشناس خود به کشورهای مهم منطقه هستند. در چند سال اخیر نیز اتاق بازرگانی براساس رسالت ذاتی خود هیات‌های مختلفی تجاری و اقتصادی را به کشور دعوت و برای ادامه چانه‌زنی‌ها در امر جذب سرمایه‌های خارجی، هیات‌های متخصص ایران را راهی کشورهای اروپایی و آسیایی کرد. بنابراین در این بازه زمانی پیش‌شرط رشد اقتصاد کشور جذب سرمایه‌گذاران خارجی است. هم‌اکنون ما شاهد توقف پروژه‌های نیمه تمام کشور هستیم که توقف این پروژه‌ها سالانه به بخش اقتصاد کشور ضرر وارد خواهند کرد. همانطور که امسال با نام اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل عجین شده است، ما باید اندیشه‌یی برای پویایی بخش اقتصادی کشور در نظر گیریم که رسیدن به این موضوع همت دولتمردان و بخش خصوصی کشور را باهم می‌طلبد.
درواقع، همانطور که اشاره کردید برای رشد اقتصاد کشور ما نیازمند ورود سرمایه‌گذاران خارجی هستیم. اتاق مشترک ایران و روسیه برای ورود سرمایه‌گذاران روسی در بخش صنایع و معادن چه اقدامات عملیاتی انجام داده است تا رشد اقتصاد به کرسی نشیند؟
یکی از راه‌حل‌ها برای شناخت فرصت‌های تجاری هر کشور برگزاری نمایشگاه است. این هفته مجموعه‌یی از مسوولان بخش خصوصی کشور برای معرفی ظرفیت‌های تجاری ایران به مسکو سفر خواهند کرد. ایران نیز باید زیرساخت‌های نمایشگاهی خود رادر چارچوب‌های بین‌المللی راه‌اندازی کند تا کشورهای دیگر نیز برای شناسایی پتانسیل‌ها به ایران ورود پیدا کرده و با ظرفیت‌های آن بیشتر آشنا شوند. متاسفانه ما در زمینه اجرای پروژه‌های نیمه تمام کشور به کندی حرکت می‌کنیم و انتظاری که در دوران پساتحریم می‌رود این است، که دولت برای پیشرفت در طرح‌های نیمه تمام از بخش خصوصی کشور کمک گیرد تا در آینده‌یی نه چندان دور شاهد پیشرفت بخش اقتصاد کشور باشیم.
آیا شما به عنوان مسوول اتاق مشترک ایران و روسیه فرصت‌های لازم را برای سرمایه‌گذاران خارجی شناسایی کرده اید؟هم‌اکنون، صنایع جذاب سرمایه‌گذاری برای ورود سرمایه‌گذاران روسی چیست؟
ایران کشور بکری برای سرمایه‌گذاری است و فرصت‌های زیادی نیز برای جذب سرمایه‌گذار دارد. یکی از این فرصت‌ها بخش معدن است که ما در این زمینه شاهد پهنه‌های گسترده‌یی هستیم که به دلیل نبود تجهیزات کافی دردوران تحریم این پهنه‌ها هیچگاه کشف نشد و بنابراین برای اکتشاف این معادن ما نیازمند ورود سرمایه‌گذاران‌خارجی دراین امر هستیم. علاوه بر بخش معدن ایران فرصت‌هایی را چون نفت، گاز، پتروشیمی، صنعت مخابرات، صنایع IT، محصولات کشاورزی و... داراست که روس‌ها به عنوان نزدیک‌ترین کشور همسایه می‌توانند از این فرصت‌ها استفاده کنند.
یکی از صنایع مزیت‌دار کشورمان صنعت سبز ما یعنی حوزه کشاورزی است. ارتباط دیرینه روسیه وایران نیز نشان داده که روس‌ها خواهان ورود این کالای مصرفی به کشورشان هستند. حال برای افزایش سطح مبادلات تجاری در این باره چه باید کرد؟
روسیه از دیرباز به دلیل شرایط اقلیمی طرفدار صنعت سبز ایران بوده و همه ساله نیز بخش اعظمی از واردات محصولات کشاورزی به کشورش را از طریق این صنعت تامین می‌کند. متاسفانه ایران در زمینه ساخت گلخانه از شرایط مناسبی دارا نیست. بنابراین مسوولان دولتی می‌توانند برای تامین مصارف محصولات کشاورزی روسیه به آنها در ساخت زیرساخت‌های کشاورزی کشور میدان دهند و از ظرفیت‌های این کشور برای ساخت این نوع زیرساخت‌ها استفاده کنند؛ چراکه روسیه کشوری سرد و معتدل است و ما نیز به عنوان نمایندگان بخش خصوصی پیشنهاد می‌دهیم که در امر ساخت زیربناهای گلخانه‌یی ایران شرکت کنند.
در روزهای آینده ما شاهد برگزاری کنفرانسی در شهر «سن پترزبورگ» (دومین شهر بزرگ روسیه) هستیم؛ آیا ایران در این کنفراس بزرگ حضور دارد؟ اهم برنامه‌های بخش خصوصی و دولتی کشورمان برای حضور در این مجمع چیست؟
در روزهای آینده دومین شهر بزرگ روسیه پس از مسکو میزبان هیات‌های اقتصادی، سیاسی از کشورهای بزرگ اروپایی و آسیایی است. در حقیقت این کنفرانس جهانی مشابه برنامه‌های مجمع جهانی اقتصاد در داووس قرار است برگزار شود و از سطح بالایی برخوردار است. بزرگان کسب و کار، رهبران اقتصادی و سرمایه‌داران اروپایی ازجمله کسانی هستند که در این کنفرانس جهانی برای حل کردن مشکلات اقتصادی حضورمی‌یابند. در این کنفرانس جهانی قرار است افراد بلند پایه سیاسی و اقتصادی ایران نیز حضور یابند تا به تشریح برنامه‌های اقتصادی خود در دوران پسابرجام بپردازند.
در دوران پسابرجام ما شاهد ورود هیات‌های بلند پایه اقتصادی روس بودیم. به گفته کارشناسان روس‌ها در دوران پس از تحریم تمایلی در امر سرمایه‌گذاری با بخش خصوصی ایران ندارند؛ به نظرشما علت آن چیست؟
با وجود اینکه پارلمان بخش خصوصی کشور معتقد است که در زمینه جذب سرمایه‌گذاران خارجی باید افرادی از جنس خودشان رایزنی‌ها را انجام دهند اما متاسفانه باید گفت که محور اقتصاد ما سیاسی است و بانک مرکزی نیز قراردادهای هیات‌های تجاری با بخش خصوصی را ضمانت نمی‌کند؛ به همین دلیل سرمایه‌گذاران از توسعه سرمایه‌هایشان در ایران اطمینان خاطر ندارند. در حقیقت با ورود هیات‌های روسی به کشور ما شاهد انعقاد قراردادها با طرف روس بودیم اما متاسفانه انعقاد این قراردادها بیشتر با حضور افراد دولتی انجام گرفت. چراکه؛ بیش از 50 درصد پروژه‌های کلان اقتصادی در دست افراد دولتی یا خصولتی قرار دارد.
حال بزرگ‌ترین مشکل بر سر راه بخش خصوصی کشور چیست؟
یکی از مشکلات بخش خصوصی دخالت دولت در بخش اقتصاد است، این موضوع معضل جدی است و تا زمانی که حکمرانی مولفه‌های اقتصاد ما توسط بخش دولتی هدایت شود، نمی‌توان انتظار بهبود را داشت. مهم‌ترین خواسته بخش خصوصی کشور در این بازه زمانی تنها نظارت دولتمردان در بخش اقتصاد کشور است وامیدواریم در دوران پساتحریم به بخش خصوصی و اجرای اصل 44 توجه جدی شود.
عوامل عدم رشد اقتصاد در چیست و چه انتظاری از دولتمردان در بازه زمانی پسابرجام می‌رود؟
یکی از عوامل اثرگذار در رشد اقتصاد اتمام پروژه‌های نیمه تمام و توجه به مسائل زیرساختی کشور است. در گذشته چند معضل منجربه عدم رشداقتصاد کشورمان شد. در حقیقت، یکی از آنها را می‌توان به «تحریم»، دیگری را به «عدم ورود سرمایه‌گذاران خارجی در صنایع جذاب کشور» و رکن سوم را به «نبود زیرساخت‌ها» تعلق داد که انتظار بخش خصوصی از دولت، فراهم کردن زیرساخت‌های کشور برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی است و امیدواریم به مرور زمان این معضلات از پیش پای فعالان اقتصادی مرتفع شود.
حرف آخر...
یک شبه نمی‌توان انتظار هزار میلیارددلار سرمایه‌گذاری را داشت. برای سرمایه‌گذار خارجی در درجه اول بحث‌هایی همچون ضمانت سرمایه از اولویت‌های مهم قرار دارد که متاسفانه با اجرای برجام نیز ما همچنان شاهد وجود این موانع هستیم و بانک‌های جهانی نیز تمایلی به همکاری با ما ندارد. درحقیقت، با برطرف شدن معضلی همچون نبود زیرساخت‌ها ناخودآگاه سرمایه‌گذار برای شروع همکاری با ایران راغب می‌شود که امیدواریم با حضور مستمر فعالان دولتی و بخش خصوصی کشور در همایش‌های بین‌المللی بتوانیم رایزنی‌هایی را برای شروع ارتباطات پولی و مالی در نظر‌گیریم.
