تداوم اضمحلال سرمایه ثابت

تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در سال 94 کاهش 15.6درصدی را تجربه کرد

سه‌شنبه هفته پیش درحالی صحبت‌های محمدباقر نوبخت در مورد رشد اقتصادی روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفت که وی به استناد داده‌های مرکز‌ آمار خبر از رشد اقتصادی 2درصدی در سال 94 داد اما روز بعد با انتشار گزارش مرکز آمار، مشخص شد که منظور نوبخت از رشد 2درصد اقتصاد، رشد اقتصادی فصل زمستان بوده و اقتصاد ایران در سال 94 رشدی برابر با یک‌درصد داشته است. داده‌های جداول رشد محصول ناخالص داخلی کشور مرکز آمار نشان می‌دهد، در میان رشته فعالیت‌های اقتصادی در سال 94 بدترین شرایط بر بخش ساختمان حاکم بوده که در این سال رشد منفی 16.4درصد داشته است. کارنامه تشکیل سرمایه ثابت ناخالص هم همچنان نمایانگر وضعیت نامطلوب این شاخص است؛ به‌طوری که برای این شاخص رشد منفی 15.6درصد ثبت شده است، واردات کالا و خدمات نیز در سال گذشته رشد منفی 15درصدی را تجربه کرده است. در ادامه گزارش «تعادل» از ریزنمرات رشته فعالیت‌های عمده اقتصادی در سال 94 براساس آمار مرکز آمار را می‌خوانید.

رشد اقتصادی 5.4درصدی بخش کشاورزی

براساس داده‌های مرکز آمار، گروه کشاورزی در سال 94 با سهمی 12.8درصدی از تولیدناخالص داخلی، معادل 7هزار و 918میلیارد تومان افزایش محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده برای اقتصاد کشور به‌همراه داشته است. در سال گذشته فعالیت‌های اقتصادی این گروه بیشترین رشد را در 3ماهه اول سال با 8.4درصد و ارزش هزار و 498میلیاردتومان تجربه کرد اما با کاهش رشد آن در 3ماهه سوم (3.3درصد) و رشد 5.6 و 5.5درصدی در 3ماهه‌دوم و چهارم سال، اقتصاد این بخش رشد 5.4درصدی را ثبت کرد؛ هرچند همین مقدار رشد بین دیگر بخش‌های اقتصادی کشور در سال 94 نقطه عطفی به شمار می‌رود و بیشترین تکان را به اقتصاد کشور برای رسیدن به‌ رشد یک‌درصدی وارد کرد. بخش کشاورزی در مجموع توانسته سهمی 12.8درصدی از تولیدناخالص داخلی را به دست آورد و در دو بخش زیرمجموعه این گروه، گروه «کشاورزی شکار و جنگلداری» با تولید محصول به ارزش 7هزار و 587میلیارتومان و با سهم 12.2درصدی بیشترین نقش را در تولیدناخالص داخلی بخش کشاورزی سال 94 داشته و ماهیگیری با تولید محصول به ارزش 331میلیاردتومان، تنها 0.5درصد در آن نقش داشته است.

جهش نفت و سقوط اقتصادی ساختمان

یافته‌های مرکز آمار نشان می‌دهد، رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده گروه صنعت در سال 94، منفی 2.2درصد بوده و این بخش مقدار 17هزار و 800میلیاردتومان ارزش تولیدی برای اقتصاد کشور به‌همراه داشته است. بخش صنعت درحالی در سال گذشته از رشد اقتصادی منفی برخوردار بوده که سهم آن از تولیدناخالص داخلی 28.7درصد است. آن‌طور که از داده‌های مرکز آمار برمی‌آید، در میان فعالیت‌های عمده اقتصادی در بخش صنعت، وضعیت رشدی معادن از همه بدتر بوده؛ به‌طوری که رشته فعالیت‌های صنعت و معدن رشد صفر و سایر معادن از رشد منفی 3.3درصدی را به‌ثبت رسانده‌اند. کارشناسان اقتصادی مهم‌ترین دلیل این افت را، بیش از هرچیز متاثر از رکود اقتصادی می‌دانند و البته معتقدند افت قیمت‌های جهانی نیز در این کاهش رشد بی‌تاثیر نبوده است. هرچند برای همه فعالان اقتصادی و کارشناسان حدس‌زدن رشد منفی بخش صنعت در سال 94 باتوجه به شرایط رکودی دشوار نبوده و از همان فصل اول سال اکثر پیش‌بینی حول رشد اقتصادی زیرصفر می‌چرخید اما کارشناسان این رشد منفی را پایدار نمی‌دانند و باتوجه به گشایش‌های سیاسی و بروز آثار فضای پساتحریم در سال جاری رشد بخش صنعت را 2 تا 3درصد پیش‌بینی می‌کنند.

در میان رشته فعالیت‌های اقتصادی مربوط به گروه صنعت، شرایط استخراج نفت و گاز طبیعی به‌مراتب بهتر از دیگر بخش‌های صنعت بوده و صنعت در این بخش توانسته است به رشد 3.6درصدی در سال 94 دست یابد که معادل هزار و 777میلیارتومان به ارزش تولیدناخالص داخلی کشور افزوده است. دلیلی که برای رشد این بخش از سوی کارشناسان مطرح می‌شود، افزایش تولید و صادرات نفت است که البته رشد چشمگیر استخراج نفت و گاز طبیعی در فصل پایانی سال هم به‌خوبی نشان‌دهنده بروز آثار برجام در کوتاه‌مدت بر این بخش است. طبق داده‌های مرکز آمار در فصل اول سال رشد 3.6 و در فصل بعدی رشد 3.4درصدی داشته و در پاییز 94 رشد آن به منفی 9درصد می‌رسد؛ به‌طوری که تا پایان 9ماهه اول سال رشد این بخش منفی 0.7درصد گزارش شده اما در زمستان با جهش ارزشی معادل 493میلیاردتومانی به رشد 16.5درصدی می‌رسد که در نهایت رشد 3.6درصدی برای کل سال 94 را رقم می‌زند اما از آنجاکه بیشترین سهم در رشد اقتصادی بخش صنعت مربوط به رشته فعالیت‌های اقتصادی صنعت و معدن (سهم22.8 درصد از GDP) و سهم استخراج نفت و گاز طبیعی 2.9درصد است، جهش اقتصادی استخراجات نفتی و گازی نتوانسته تکان قوی برای رشد کل بخش صنعت باشد و رشد این بخش برای کل سال 94 به منفی 2.2درصد رسیده است.

در میان رشته فعالیت‌های اقتصادی بخش صنعت، بخش ساختمان هم مانند بخش «صنعت و معدن» و «معدن» از شرایط خوبی در سال 94 برخوردار نبوده؛ تاحدی‌که برای این بخش در سال 94 رشد منفی 16.4 ثبت شده است. یافته‌های مرکز آمار نشان می‌دهد رشد منفی بخش ساختمان سناریویی است که در تمام فصول سال گذشته تکرار شده و در 6ماهه اول سال رشد منفی 13.4درصد ثبت شده و در فصل پاییز رشد این بخش با افتی حدود 8درصد به مرز منفی 22درصد می‌رسد.

رشد منفی 3.9درصدی واسطه‌گری مالی

گروه خدمات نیز به‌تناوب دیگر فعالیت‌های اقتصادی روزهای خوبی را در سال 94 پشت سر نگذاشته است. داده‌های مرکز آمار درحالی خبر از رشد 0.2درصدی این بخش می‌دهند که این بخش با سهم 57.4درصدی در تولیدناخالص داخلی، 35هزار و 585میلیاردتومان ارزش افزوده برای تولید کشور به‌همراه داشته است. براین اساس بدترین فصل برای فعالیت‌های گروه خدماتی، فصل تابستان 94 بوده که به رشد منفی 0.3درصد رسیده، هرچند در فصل بهار هم این بخش وضعیت چندان مناسبی نداشته و رشد اقتصادی صفردرصدی را به ثبت رسانده است. از میان بخش‌های مربوطه به بخش خدمات، رشته فعالیت‌های اقتصادی «حمل‌ونقل، انبارداری و ارتباطات» با رشد منفی 6.5بدترین وضعیت را در کارنامه این بخش داشته و بعد از آن «واسطه‌گری‌های مالی» با رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده منفی 3.9درصدی قرار دارد و «امور عمومی، آموزش، بهداشت و مددکاری» با رشد 6.9درصدی نقطه عطف رشد اقتصادی بخش خدمات به‌شمار می‌رود.

درمجموع یافته‌های مرکز آمار نشان می‌دهد، جمع ارزش افزوده رشته فعالیت‌های اقتصادی در سال 94گرچه در بهار و پاییز این سال رشد منفی (به‌ترتیب منفی0.1 و منفی 0.6) تجربه کرده اما در نهایت توانسته است با رشد 0.1درصدی برای کل سال همراه باشد. در گزارش مرکز آمار برای فصل پایانی سال عدد 2درصد رشد برای اقتصاد کشور (محصول ناخالص داخلی به قیمت بازار) ثبت شده اما از آنجاکه در 3فصل قبلی به‌ترتیب رشد اقتصادی برابر با 0.5، 1.1، 0.3درصد بوده، درنهایت نتوانسته رشدی بیشتر از یک‌درصد را برای کشورمان به ارمغان آورد. رشد محصول ناخالص داخلی بدون نفت نیز برای سال 94، معادل 0.9درصد گزارش شده است.

داده‌های جدول رشد محصول ناخالص داخلی فصلی کشور مرکز آمار نیز گویای رشد منفی 15.6درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و رشد منفی 15درصدی واردات کالا و خدمات در سال 94 است. براین اساس در سال گذشته هزینه مصرف نهایی خصوصی 2.5درصد و هزینه مصرف نهایی دولت 7.3درصد رشد داشته است. تشکیل سرمایه در ماشین‌آلات با رشد منفی 15درصد و تشکیل سرمایه در ساختمان با رشد منفی 16.4درصد، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص کشور را به رشد منفی 15.6درصد می‌کشاند و بیشترین عملکرد منفی در این میان هم مربوط به وضعیت تشکیل سرمایه در فصل پاییز سال گذشته بوده که رشد منفی 19.5درصد برای آن ثبت شده است. البته کاهش سرمایه‌گذاری در ایران روندی است که سال‌هاست اقتصاد ایران آن را تجربه می‌کند اما در سال گذشته باتوجه به بازشدن درهای اقتصاد ایران و رفع تحریم‌ها امید زیادی بر افزایش آن می‌رفت، هرچند بسیاری از کارشناسان با وجود امیدواری زیاد مسوولان دولتی به افزایش حجم تشکیل سرمایه در ایران، بروز آثار این اتفاقات را بر سرمایه‌گذاری‌های کشور زمانبر می‌دانستند. ولی‌الله سیف، رییس بانک‌مرکزی را نیز می‌توان جزو همان دسته مسوولانی دانست که باوجود منفی‌بودن شاخص تشکیل سرمایه ثابت ناخالص از بهبود شاخص‌های رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری کشور در مجامع بین‌المللی صحبت می‌کند، همچنان‌که وی دیروز در کنفرانسی در لندن گفته است: « تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ایران که در سال‌های 2012 و 2013 به ترتیب 23.8 و 6.9 درصد کاهش یافته بود، در پایان سال مالی منتهی به مارس 2015 به مثبت 3.5 درصد بازگشت. بنابراین تمام نشانگرها بر بازگشت رشد و سرمایه‌گذاری دلالت می‌کنند.»

مشاهده صفحات روزنامه