تقویت هلدینگ‌ها برای افزایش محصولات صادراتی
گروه بنگاه‌ها
در چند روز اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت در نشستی که با صاحبان صنایع بزرگ داشت درباره مشکلات بنگاه‌های کوچک و متوسط برای صادرات محصولاتشان صحبت کرد و از نقش «هلدینگ‌ها» و «شرکت‌های تخصصی صادراتی بزرگ» در شکل‌گیری ارتباط مفید با «تولیدکنندگان» در داخل و «مشتریان» در خارج سخن گفت. نعمت‌زاده با بیان اینکه افت قیمت نفت باعث ایجاد جهت‌گیری مثبت در صادرات غیرنفتی کشور شده است، تصریح می‌کند: «سال‌ها با رویه واردات محصول به نقش مهم توسعه صادرات غیرنفتی بی‌توجهی شده بود، در صورتی که رونق کسب و کار و ارتقای توان اقتصادی با توسعه صادراتی امکان‌پذیر است.» نعمت‌زاده مشکل عمده توسعه صادرات بنگاه‌های کوچک و متوسط را در عدم آشنایی به استانداردهای مختلف جهت انعقاد قراردادهای بازرگانی خارجی ذکر کرد و یکی از مهم‌ترین راهبردهای اجرایی دولت در سال 95را ایجاد یک حلقه ارتباطی قوی میان شرکت‌های صادراتی بزرگ و هلدینگ‌های عظیم و محصولات تولیدی بنگاه‌ها از طرف دیگر ارزیابی کرد. با توجه به اهمیت موضوع استفاده از هلدینگ‌های صادراتی در توسعه کسب و کار و افزایش صادرات سراغ اهالی اقتصاد و فعالان بخش خصوصی رفتیم تا درباره راهبردهای اجرایی
دولت برای ایجاد بازارهای صادراتی جدید صحبت کنیم.
تجربه سایر کشورها در مدیریت صادرات
هادی نیلی‌احمدآبادی، کارشناس مدیریت صادرات درباره نقش شرکت‌های بزرگ صادراتی در افزایش بازارهای جدید می‌گوید: «با اعلام تعریف و تدوین بسته حمایت از شرکت‌های مدیریت صادرات توسط سازمان توسعه تجارت ایران و ایجاد نگرش تخصصی به کار صادرات در کشور در اواخر دهه 80، کار تخصصی صادرات و برون‌سپاری حرفه‌یی به شرکت‌های مدیریت صادرات توسط تولیدکنندگانی که بر این باور هستند که جبهه تولید و صادرات دو مقوله جدا از هم هستند به شکل نظام‌مند آغاز شد.» وی افزود: «تفاوت‌های میان شرکت‌های مدیریت صادرات با سایر واسطه‌های صادراتی به‌ویژه شرکت‌های بازرگانی صادراتی در این است که شرکت‌های بازرگانی اقدام به خرید محصولات از بنگاه‌های کوچک و متوسط کرده و نسبت به آنها تعهدی ندارند، درحالی که شرکت‌های مدیریت صادرات با شرکت‌های تولیدی کوچک و متوسط قراردادهای بلندمدت منعقد کرده و نسبت به بازاریابی و فروش محصولات آنها متعهد هستند.»
به گفته وی نقاط‌ضعف و قوت شرکت‌های مدیریت صادرات و کنسرسیوم‌های صادراتی در مستندات پیشنهادی سازمان توسعه تجارت مطرح شده است، لیکن در نهایت موارد عملیاتی و خروجی کار نشان‌دهنده اثر بخشی بالای کار تخصصی این مجموعه‌ها در توسعه صادرات ایران دارد.
این کارشناس حوزه صادرات ضمن اشاره به تجـربه سایرکشورها در زمینه ایجاد شرکت‌های مدیریت صادرات گفت: «شرکت‌های مدیریت صادرات ژاپنی یا سوگوشوشا، شرکت‌های مدیریت صادرات کره جنوبی یا چائبول‌ها و سوگوشوشای امریکایی نیاز به توسعه کمی شرکت‌های مدیریت صادرات و کنسرسیوم‌های صادراتی را به عنوان یک مدل توسعه صادرات برای همه کشورها خاطرنشان می‌کنند. لیکن بعضی مشکلات فکری و معضلات قانونی در ایران مسیر تشکیل و توسعه این شرکت‌ها را سخت و ناهموار کرده است.»
پذیرش ریسک در بازارهای صادراتی
این کارشناس مدیریت صادرات ارائه تسهیلات و تامین سرمایه ارزان‌قیمت به شرکت‌های مدیریت صادرات را به عنوان یکی از راهکار‌های افزایش صادرات عنوان کرده و می‌گوید: «در ایران؛ شرکت تولیدی حاضر به پذیرش ریسک بازار صادرات نیست و اساسا شرکت مدیریت صادرات را برای پذیرش ریسک بازارهای هدف نیاز دارد، لذا شرکت مدیریت صادرات با تامین مالی پروژه صادرات توسط خود تمام یا بخشی از ریسک صادرات تولیدکننده را پذیرفته است و در واقع با سرمایه خود صادرات یک تولیدکننده را توسعه داده است، حال آنکه اساسا این مدل در شرکت‌های واسطه صادراتی تجاری مرسوم است و شرکت مدیریت صادرات علاوه بر تامین مالی (مانند یک واسطه تجاری) تعهد و پایبندی یک شرکت مدیریت صادرات به تولیدکننده را نیز دارد.»
نیلی ادامه داد: «بازنگری در ساختار نظام قانونی و حمایتی دستگاه‌های ذی‌ربط و دخیل در امر صادرات و تعریف شرکت‌های مدیریت صادرات هم راهکار مناسبی است.»
وی در پایان می‌افزاید: «اگر موانع فوق را بتوانیم با کمک مجلس، دولت محترم و زحمتکشان دستگاه‌های دست‌اندرکار صادرات کشور رفع کنیم، شرکت‌های مدیریت صادرات همانند آب مسیر خود را پیدا کرده و در نهایت توسعه صادرات صنایع کشور محقق خواهد شد.»
ایجاد دپارتمان‌های صادراتی در استان‌ها
در شرایطی که هادی نیلی‌احمدآبادی معتقد است باید ریسک سرمایه‌گذاری‌های اداراتی در ایران را کاهش داد، معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی استان مرکزی تجربه استفاده از کنسرسیوم‌های صادراتی در استان‌ها را تجربه‌یی موفق ارزیابی می‌کند.
احمد پریدری با بیان اینکه صنایع بزرگ استان مشکلات خود را با ایجاد دپارتمان صادراتی و بازرگانی حل کرده‌اند، می‌گوید: «طیف بسیاری از صنایع متوسط و کوچک با توجه به اینکه دارای ایده‌های جدید و نوآورانه هستند و به دلیل اینکه به صورت فردی و واحدی نمی‌توانند در بازارهای خارجی حضور داشته باشند و هزینه‌های زیادی را باید در این راستا متحمل شوند، بنابراین واحدهای کوچک و متوسط معمولا به تنهایی نمی‌توانند در بازارهای خارجی حضور موفق و پایداری داشته باشند.»
وی ادامه می‌دهد: «صنایع متوسط و کوچک باید با مدل‌های جدیدتری در امر توسعه صادرات حضور پیدا کنند که یکی از این مدل‌ها، مدل شرکت‌های مدیریت صادرات است.»
پریدری ادامه می‌دهد: «شرکت مدیریت صادرات، شرکتی است که دارای تجربه و امکانات خوبی است و به نمایندگی از واحدهای صنعتی در نمایشگاه‌ها، بازاریابی و مذاکرات حضور پیدا می‌کنند.»
وی با بیان اینکه ایجاد شرکت‌های مدیریت صادرات جزو برنامه‌های جدی استان و کشور است، می‌گوید: «صادرکنندگان باید با شناسایی شرکت‌های مدیریت صادرات و استقرار آنها در مراکز فناوری و کسب و کار و ارتباط با واحدهای صنعتی بتوانند محصولات واحدهای صنعتی که قابل عرضه و دارای استانداردهای لازم است را صادر کنند.»
با عبور از این دیدگاه‌های کارشناسی باید به این نکته اشاره کرد که مدت زیادی از دستیابی به توافق هسته‌یی میان ایران و کشورهای 1+5 نمی‌گذرد (3ماه) با این حال در همین زمان کوتاه تعامل اقتصادی ایران با سایر کشورها وارد مرحله و فصل تازه‌یی شده است. تاکنون نمایندگان اقتصادی بسیاری از کشورها از این فرصت استفاده کرده و با اعضای دولت ایران در خصوص شروع مجدد فعالیت خود در ایران صحبت کرده‌اند. در نتیجه به نظر می‌رسد تا زمان مناسبی برای شرکت‌های ایرانی به خصوص شرکت‌های کوچک و متوسط که تا به حال شانسی برای صادرات کالاهای خود نداشته‌اند، فراهم شده است تا بتوانند صادرات به سایر کشورها را شروع کنند.
در شرایط پسابرجام به نظر می‌رسد، بنگاه‌های کوچک و متوسط به دلیل محدودیت‌هایی که دارند نمی‌توانند به تنهایی منابع مالی و اطلاعاتی لازم برای اداره فعالیت‌های بازرگانی بین‌المللی خود را تامین کنند به همین دلیل بهترین راه برای این واحدها ورود به بازارهای جهانی و افزایش صادرات، حداقل در ابتدای کار استفاده از خدمات یک واسطه صادراتی است. راهکاری که نعمت‌زاده تلاش کرده تا ابعاد گوناگون آن را برای مدیران اقتصادی و رسانه‌ها تشریح کند. اینکه دولت قصد دارد از طریق توسعه شرکت‌های بزرگ مدیریت صادراتی سهم بازارهای صادراتی ایران را در جهان پیرامونی ارتقا دهد.
