گروه کلان مرضیه امیری- آرمان گیوهچیان
براساس گزارش بانک مرکزی کل درآمدهای دولت در سه ماهه چهارم سال93 نسبت به فصل قبلی خود، 8/47درصد و درآمدهای مالیاتی هم 1/40درصد افزایش داشته است. بانک مرکزی با انتشار گزارش نماگرهای اقتصادی سه ماهه چهارم سال93 سهم تولید ناخالص داخلی بدون نفت در این دوره را نسبت به فصل قبل خود با 3/3درصد افزایش، 7/88درصد اعلام است که در این میان بیشترین سهم ارزش افزوده متعلق به بخش خدمات با سهم 2/62درصدی و کمترین آن مربوط به بخش کشاورزی با 2/1درصد است. بخش صنایع و معادن نیز با 27درصد و بخش نفت با 3/11درصد در تولید ناخالص داخلی سهیم بودهاند. براساس این گزارش درآمدهای مالیاتی مستقیم دولت در سه ماهه پایانی سال گذشته نسبت به فصل قبلی خود با پشتسر گذاشتن رشد منفی فصل ماقبل خود به رشد 4/7 رسیده و درآمدهای مالیاتی غیرمستقیم افزایش 5/75درصدی را تجربه کرده است که این مساله ناشی از عزم دولت در کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی و اتکای بیشتر به درآمدهای مالیاتی بوده است. کل بدهیهای خارجی در 12ماهه سال93 نیز 5107 اعلام شده است.
افزایش 47درصدی درآمدهای دولت
طبق بررسیهای «تعادل»، مقایسه آمار وضع مالی دولت در سهماهه چهارم سال93 نسبت به سه ماهه سوم همان سال نشان میدهد، کل درآمدهای دولت 8/47درصد افزایش پیدا کرده است، این درحالی است که درآمدهای دولت در سه ماهه سوم نسبت به سه ماهه دوم سال93 با رشد منفی 7درصدی مواجه بوده است. نماگرهای اقتصادی در حسابهای ملی به قیمت جاری نشان میدهد، درآمدهای دولت در سال93، 3/36درصد افزایش پیدا کرده و به 977963میلیارد ریال رسیده که 6/43درصد آن متعلق به مالیاتها و 2/20درصد به سایر درآمدها مرتبط بوده است. بررسی وضعیت مالی دولت در سال93 بیانگر افزایش 20درصدی در پرداختهای هزینهیی (جاری) و افزایش 2/3درصدی واگذاری داراییهای سرمایهیی است. دولت یازدهم در سال93 نسبت به سال پیش از آن توانسته 36درصد بر حجم تملک داراییهای سرمایهیی خود بیفزاید. پرداختهای هزینهیی در سه ماهه چهارم سال گذشته نسبت به سه ماهه قبل خود با افزایش 31درصدی روبهرو بوده اما در واگذاری داراییهای سرمایهیی دولت در سه ماهه پایانی سال93 نسبت به فصل قبل رشد منفی 1/21درصد داشته است. مقایسه تملک داراییهای سرمایهیی زمستان93 نسبت به پاییز همان سال بیانگر رشد منفی 3/48درصدی است، درحالی که سه ماهه سوم نسبت به فصل قبلی 4/11درصد داراییهای سرمایهیی بیشتری تحت تملک دولت درآمده بوده و درصد تغییر تابستان نسبت به بهار در همان سال بیش از 500درصد ثبت
شده است.
این نوسانات شدید در این شاخص بهدلیل افت شدید قیمت نفت و شدیدتر شدن تحریمهای اقتصادی در سال گذشته بوده است که دولت برای صرفهجویی مجبور به کاهش شدید هزینههای عمرانی جز در بخشهای آب و گاز و حتی صفر کردن آن در برخی فصلهای این سال بوده است و فقط در سه ماهه دوم بهطور چشمگیری تخصیص منابع در بخش عمرانی را افزایش داده است.
رشد مثبت مالیاتهای مستقیم
در ادامه گزارش بانک مرکزی درخصوص نماگرهای اقتصادی، وضعیت درآمدهای مالیاتی دولت بررسی شده است. طبق برآوردها کل درآمد مالیات مستقیم دولت شامل مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمد و مالیات بر ثروت در سال93 نسبت به سال پیش 29.3درصد رشد داشته است. همچنین درآمدهای غیرمستقیم مالیاتی دولت شامل مالیات بر واردات و مالیات بر کالاها و خدمات با 62درصد رشد روبهرو شده است. مقایسه درآمدهای مالیاتی مستقیم سه ماهه چهارم 93 به سه ماهه سوم همان سال درآمدهای مالیاتی مستقیم دولت 7.4درصد و درآمدهای مالیاتی غیرمستقیم آن 75.5درصد رشد داشته است. جالب است که درآمدهای مالیاتی مستقیم سه ماهه چهارم درحالی با افزایش نسبت به دوره مشابه قبلی مواجه شده که نسبت تغییر سه ماهه سوم به دوم همان سال منفی بوده است. همچنین رشد درآمدهای مالیاتی غیرمستقیم دولت در سه ماهه چهارم سال بیشترین مقدار خود در طول سال94 را به ثبت رسانده است. طبق گزارش بانک مرکزی از نماگرهای اقتصادی برای کل سال93، تراز عملیاتی و سرمایهیی مساوی منفی 128315.2میلیارد ریال، خالص واگذاری داراییهای مالی 128315.2میلیارد ریال، تملک داراییهای مالی 40427.7میلیارد ریال و تغییر در مانده حساب ذخیره تعهدات ارزی صفر است. همچنین طبق گزارش بانک مرکزی از نماگرهای اقتصادی در سه ماهه آخر سال1393، منفی 20783.6میلیارد ریال، خالص واگذاری داراییهای مالی 20784.6میلیارد ریال، تملک داراییهای مالی26224.3میلیارد ریال و تغییر در مانده حساب ذخیره تعهدات ارزی صفر است.
کاهش بدهیهای خارجی به 5میلیارد دلار
اطلاعات بانک مرکزی از نماگرهای اقتصادی سال93 نشان میدهد، مبلغ 15665.2میلیون دلار کل بدهیهای خارجی بوده که کل بدهیها و تعهدات خارجی ایران براساس سررسید، در پایان اسفندماه93 معادل 2077.4میلیون دلار است. همچنین مبلغ سررسید بدهیهای خارجی تا پایان سال94، 95، 95، 97 و 98 به بعد، بهترتیب 1240میلیون دلار، 1001میلیون دلار، 788میلیون دلار، 631میلیون دلار و 1448میلیون دلار است. مقایسه 12ماهه 93 با مدت مشابه در سال92، نشان میدهد بدهیهای دولت در کوتاهمدت به میزان 777میلیون دلار بود که در 12ماهه 93 به 432میلیون دلار با 44.4درصد کاهش همراه بود. همچنین این میزان در میانمدت و بلندمدت در 12ماهه 92، 5878میلیون دلار بوده که در 12ماهه 93 با کاهش 20.44درصدی به 4676میلیون دلار تقلیل یافت. میزان بدهیهای کل خارجی ایران در 12ماهه 92، 6655میلیون دلار بود که با کاهش 23.26درصدی روبهرو شد که درنهایت به میزان 5107میلیون دلار رسید.
در مقایسه 9ماهه سال92 و 93 در نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی، در دوره کوتاهمدت 464میلیون دلار بود که با افزایش 4.74درصدی به رقم 486میلیون دلار رسید. همچنین در دوره میانمدت و بلندمدت 5283میلیون دلار بود که با افت 4.58درصدی به رقم 5041میلیون دلار دست یافت. در مجموع در 9ماهه 92، میزان بدهی خارجی ایران 5747میلیون دلار بود که با کاهش 3.82درصدی روبهرو شد که در پایان به 5527میلیون دلار رسید.
در مجموع میتوان عنوان کرد بدهی خارجی در ایران از سال90 با میزان 19185 به 5107میلیون دلار در پایان سال93 رسید که با کاهش چشمگیر 73.38درصدی روبهرو شد.