«توطئه سیب‌زمینی» رویای اردوغان را بر باد می‌دهد؟
گروه جهان
یک هفته مانده به برگزاری انتخابات عمومی در ترکیه، وزرای دولت رجب‌طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، مخالفان را به دست داشتن در «توطئه سیب‌زمینی» علیه دولت متهم کرده‌اند.
اردوغان و تیم وی در دولت که در چند ماه اخیر انواع اتهام‌ها را به مخالفان خود نسبت داده‌اند در تازه‌ترین مورد مخالفان را به احتکار سیب‌زمینی و تلاش برای تاثیر بر نتیجه انتخابات از این طریق متهم کرده‌اند. دولت اردوغان پیش‌تر نیز مخالفان و صراف‌ها را به اتهام تلاش برای کاهش ارزش لیره تهدید به مقابله کرده بود.
رییس‌جمهوری فعلی ترکیه امیدوار است که نتیجه انتخابات پارلمانی که قرار است هفتم ژوئن برگزار شود باعث ابقای او در پست ریاست‌جمهوری شود. قانون اساسی ترکیه رییس‌جمهور را از شرکت در مبارزات انتخاباتی منع می‌کند اما اردوغان در هفته‌های اخیر چندین نطق انتخاباتی به نفع حزبش، عدالت و توسعه داشته است. اردوغان امیدوار است که حزب توسعه و عدالت که او رهبر‌ی‌اش را برعهده دارد بتواند با کسب دو سوم آرا پیروز انتخابات شود و به این ترتیب بتواند با تغییر در قانون اساسی اختیارات ریاست‌جمهوری را افزایش دهد. این درحالی است که تازه‌ترین نظرسنجی‌ها حاکی از کاهش شدید محبوبیت حزب توسعه و عدالت در مقایسه با انتخابات سال ۲۰۱۱ میلادی است.
توطئه سیب زمینی!
امین هالوک آیهان، معاون رییس حزب حرکت ملی ضمن گشت‌زنی در حوزه انتخاباتی خود در بازار تره‌بار شهر دنیزلی با یک گونی سیب‌زمینی بر پشت خود به رای‌دهندگان می‌گوید: «حزب حرکت ملی از بار فشار سیب‌زمینی شما خواهد کاست.» این ازجمله طنزهایی است که تنها یک هفته مانده به برگزاری انتخابات در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، شرایطی که خشم دولتمردان ترکیه را برانگیخته است.
بنا بر این گزارش درحالی که رقابت‌های انتخاباتی بالا گرفته و احزاب مختلف از هر دستاویزی برای بالا کشیدن خود در نظرسنجی‌ها و پایین کشیدن حریف استفاده می‌کنند، همه درباره سیب‌زمینی و گران شدن قابل توجه این محصول کشاورزی صحبت می‌کنند. المانیتور می‌نویسد: «درحال حاضر گران شدن سیب‌زمینی موضوع مورد علاقه برای بحث‌های پیش از انتخابات عمومی است.»
به گزارش المانیتور، وزیران حامی دولت با متهم کردن مخالفان به احتکار سیب‌زمینی این مساله را «توطئه سیب‌زمینی» علیه دولت خوانده و خشمگینانه تهدید کرده‌اند به واردات از ایران برای تنبیه احتکارکنندگان و خرده‌فروشان چراغ سبز نشان خواهند داد. نیهات زیبکی، وزیر اقتصاد ترکیه گفته است: «قیمت سیب‌زمینی به طور جدی در سال گذشته افزایش یافته و احتکار در دو ماه گذشته یکی از عوامل افزایش قیمت بوده... ما آماده هستیم برای اینکه به آنها درس بدهیم سیب‌زمینی را به صورتشان بکوبیم.»
احزاب مخالف اما افزایش قیمت سیب‌زمینی تا 80درصد را یک سند روشن برای اثبات شکست دولت در پیشبرد سیاست‌های اقتصادی می‌دانند. طنزنویسان و کاربران رسانه‌های اجتماعی نیز بیکار نمانده‌اند. ازجمله طنزهایی که این روزها مرتب در شبکه‌های اجتماعی ترکیه دست‌به دست می‌شود این است.
به گزارش المانیتور، کارشناسان معتقدند که منشأ بحران سیب‌زمینی در ترکیه در تولید بیش از حد سال ۲۰۱۲ میلادی نهفته است. «سمسی بایراکتار» رییس اتحادیه کشاورزی ترکیه به المانیتور گفته است: «تولید سیب‌زمینی در سال ۲۰۱۲ به بالا‌ترین میزان خود (۴۷۹۵۰۰۰) تن رسید که این میزان بالاتر از مصرف سالانه ترکیه (۴میلیون تن) است. این امر باعث کاهش قیمت این محصول شد. همچنین مقدار زیادی از محصولات کشاورزی به فروش نرفته، باقی مانده بودند و پس از آن به عنوان علوفه مورد استفاده قرار گرفتند. در اثر زیان‌های مالی ناشی از این وضعیت وخیم، کشاورزان بسیاری کشت سیب‌زمینی را کنار گذاشتند و در سال ۲۰۱۳ تولید محصول خود را پایین آوردند. در همین حال صادرات به سوریه و عراق نیز به علت بالا رقتن تفاضا افزایش یافت که این امر خود باعث کمبود و بالا رفتن قیمت‌ها در بازار داخلی شده است.»
بایراکتار می‌افزاید: «در سال ۲۰۱۳ تولید سیب‌زمینی به علت برچیده شدن کشتزارهای سیب‌زمینی بر اثر مشکلات فروش مربوط به سال گذشته کاهش یافت. همچنین در سال ۲۰۱۴ شرایط نامساعد آب و هوایی تولید را در میزان ۴ میلیون تن نگاه داشت. سپس در ژانویه سال ۲۰۱۵ مزارع دچار سرمازدگی شدند. بنابراین کاهش در محصول موجب بالا رفتن قیمت در دو سال گذشته شده است.»
اقتصاد از عرش تا فرش
به اعتقاد ناظران اقتصادی، افزایش شدید قیمت سیب‌زمینی باعث افزایش تورم شده و آثار آن بر چشم‌انداز کلی اقتصادی تاثیرگذار خواهد بود. بانک مرکزی اعلام کرده افزایش قیمت موادغذایی عامل اصلی این رکود تورمی بوده با تاکید بر اینکه قیمت سیب‌زمینی تا ۸۰درصد افزایش یافته بود اما مشکلات اقتصادی فقط به سیب‌زمینی ختم نمی‌شود. اغلب کارشناسان با اشاره به بحران اقتصادی که این کشور در ماه‌های اخیر با آن روبه‌رو بوده، تاکید دارند اقتصادی که روزگاری سکوی پرش اردوغان و همپیاله‌ای‌هایش از آن برای رسیدن به قدرت استفاده کردند اکنون به پاشنه آشیل آنان تبدیل شده و همین مساله است که دولتمردان آنکارا را به شدت عصبانی کرده است. دیلی‌تلگراف می‌نویسد، رشد اقتصادی ترکیه چهار سال پیش 8.8درصد بود اما این رقم در سال 2012 به 2.1درصد و در سال 2013 میلادی به 4.1درصد کاهش یافت. پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی این کشور برای سال‌های 2015 و 2016 به ترتیب 3.5 و 3.7 درصد است.
دیلی تلگراف می‌نویسد: اقتصاد ترکیه از زمانی که وقوع یک بحران مالی این کشور را ناگزیر کرد تا در سال 2001 از صندوق بین‌المللی پول قرض کند، تغییرات آشکاری را شاهد بوده است. ویلیام جکسون، اقتصاددان ارشد موسسه کپیتال اکونومیکس در این باره می‌گوید: «ویژگی مشترک ترکیه و بسیاری از اقتصادهای نوظهور این است که رشد آنها در سال‌های اخیر تضعیف شده و این انعکاس مشکلات ساختاری موجود در اقتصاد این کشورهاست.» جکسون گفته است: «سرمایه‌گذاری بسیار کم به آن معناست که اقتصاد نمی‌تواند با همان سرعتی که به آن عادت کرده بودیم، رشد کند. ما همین وضعیت را در روسیه قبل از وقوع بحران اوکراین شاهد بودیم حتی قبل از اینکه تولید ناخالص داخلی این کشور کند شود. فکر می‌کنم وضعیت مشابهی نیز در برزیل رخ داده اما نمی‌توان گفت که همه اقتصادهای نوظهور از این وضعیت رنج می‌برند.»
