زور چه کسی می‌چربد؟ تعاونی‌ها یا انبوه‌سازان
گروه تعاون |مهشید خیزان|
به‌نظر می‌رسد برخی نمایندگان مجلس به انبوه‌سازان بیشتر از بخش مردمی اقتصاد اهمیت می‌دهند. علیرضا خسروی عضو کمیسیون عمران مجلس با تاکید بر اینکه سیاست‌های دولت در بخش مسکن مشخص نیست، اظهار کرد: قرار است بخشی از نیاز کشور به مسکن توسط تعاونی‌های مسکن ساخته شود، برای این کار باید شعبه دادگاهی را هم کنار تعاونی‌ها افتتاح کنیم. بخش مسکن کشور با نیاز انباشته مواجه است و عرضه و تقاضا با هم نمی‌خواند. واقعیت آن است که تعاونی‌ها نتوانستند عملکرد مناسبی در حوزه ساخت‌وساز مسکن داشته باشند. در بخش تعاونی‌های مسکن مشکل داریم که باید آن را حل کنیم. اگر بخواهیم کار ساخت مسکن را به تعاونی‌ها واگذار کنیم، باید کنار هرکدام از آنها یک شعبه دادگاه نیز راه‌اندازی شود.
این درحالی است، چندی پیش ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با طرح ادغام مسکن تعاونی با اجتماعی توافق کرد. براساس سند چشم‌انداز توسعه، بخش تعاون باید ۵۰درصد مسکن کشور را تامین کند که تعاونی‌ها برای اجرای این طرح نیازمند حمایت دولت هستند. البته تا به امروز این موضوع محقق نشده است. باتوجه به اینکه بخش تعاونی مسکن کارنامه پرباری در ساخت‌وساز دارد، برای ثبات قیمت مسکن لزوم فعالیت بیش از قبل تعاونی‌ها بیشتر احساس می‌شود. تعداد زیادی از مردم توسط تعاونی‌ها صاحب‌خانه شدند. اگر دولت یازدهم بخواهد تامین مسکن ارزان‌قیمت، برای خانواده‌های ایرانی را از طریق ادامه مسکن اجتماعی دنبال کند، می‌تواند از طریق بخش تعاون و با دادن زمین دارای کاربری مسکونی و اعتبارات لازم به این مهم دست یابد.
انتقال سرمایه مسکن به بازارهای دیگر
رییس هیات‌مدیره اتحادیه سراسری مسکن کارکنان دولت نیز اوضاع بخش مسکن در دوران تصدی هفتمین و هشتمین وزیر مسکن کشور را دوران طلایی توصیف کرد و گفت: آن زمان به تعاونی‌های مسکن زمین داده بودند و تعاونی‌ها با پول خرد مردم برایشان مسکن می‌ساختند اما متاسفانه بعد از سال۸۸ بخش مسکن به دست انبوه‌سازان افتاد و با دادن وام و تسهیلات و ورود انبوه‌سازان تورم هم به این بازار پا گذاشت، در نتیجه مردم که توان خرید مسکن را در خود نمی‌دیدند به جای سرمایه‌گذاری در مسکن به بازارهایی همچون طلا و سکه و ارز روی آوردند. طرح مسکن مهر یکی دیگر از طرح‌هایی بود که در راستای خانه‌دارشدن مردم کم‌سرمایه مطرح شد. این طرح در ابتدای امر دراختیار تعاونی‌های مسکن قرار گرفت ولی از آنجایی که تعاونی‌ها سرمایه اندکی داشتند، این طرح با مشکل روبه‌رو شد و چند انبوه‌ساز ادامه اجرای این طرح‌ها را در دست گرفتند. موضوعاتی از این قبیل نیازمند حمایت و برنامه‌ریزی اساسی است؛ شکست تعاونی‌ها درچنین طرح‌هایی منجر به سودرسانی از تعاونی‌ها به نفع انبوه‌سازان شد. به‌گونه‌یی که سه شرکت انبوه‌ساز از همین عدم نظارت سوءاستفاده کرد و با دریافت مبالغی هنگفت از سه
تعاونی به بهانه عدم صرفه اقتصادی، طرح را نیمه‌کاره رها کردند. به همین دلیل شرکت‌های تعاونی با ضرر زیاد و ساختمان‌های نیمه‌کاره برجا ماندند و در پایان مهر بدنامی به پیشانی تعاونی‌های مسکن خورد. هرچند این موضوع به مدیریت کنونی مسکن و شهرسازی مربوط نمی‌شود اما در نهایت این اداره باید جوابگوی تخلفات باشد.
تعاونی مسکن یا انبوه‌سازان؟
درهمین رابطه اسماعیل خاکفرجی مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های مسکن کارکنان دولت در گفت‌وگو با «تعادل» بااشاره به ارایه پیشنهاد ایجاد شهرک‌های تعاونی در قالب مسکن اجتماعی گفت: باتوجه به دغدغه‌های دولت برای مسکن، بارها ایجاد «شهرک‌های تعاونی» را از طریق آقای آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی مطرح کردیم و ایشان هم موافق این پیشنهاد بودند. با آقای ربیعی هم مکاتباتی داشتیم اما تاکنون جزییات کاملی از تاسیس یا رد این طرح به ما ارایه نشده است.
خاکفرجی بااشاره به سیاست‌های مسکن مهر افزود: طرح مسکن مهر انبوه‌سازان را وارد ساخت‌وسازها کرد که این موضوع باعث شد در وهله اول قیمت مسکن در سطح کشور افزایش یافت و بعد از آن تعاونی‌های مسکن از گردونه رقابت خارج شدند. طرح مسکن مهر سیاست اشتباهی بود که فقط بودجه دولتی را تخلیه کرد. ما در شهرستان‌ها هم زمین‌هایی را با قیمت کارشناسی از دولت خریدیم و در قالب اشخاصی که واجد صلاحیت ازسوی دولت و وزارت راه‌وشهرسازی بودند، از محل اعتبارات بانک‌ها این زمین‌ها را به خانه تبدیل کرده و به مردم ارایه دادیم که این پروژه‌ها نیز برای مردم بسیار مناسب بودند. متاسفانه برخی از مسوولان گوش شنوا ندارند و دربخش مسکن سیاست‌هایی ازسوی برخی مسوولان مطرح می‌شود که با گذشت زمان مردم را با مشکلات عدیده‌یی مواجه می‌کند. در کنار مسکن مهر، افراد سودجو نیز وارد شده و تعاونی‌ها را تخریب کردند. تعاونی‌های مسکن کارمندان، نیروهای مسلح و... خدمات خوبی را به اعضای تعاونی‌ها ارایه داده بود.
مدیرعامل اتحادیه سراسری شرکت‌های تعاونی مسکن کارکنان دولت با بیان اینکه اعمال سیاست‌های اجرایی در بخش مسکن بدون حضور و استفاده از بخش تعاون امکان‌پذیر نیست، گفت: تاکنون و در طول سالیان گذشته به‌طور متوسط تعاونی‌ها ۳۷درصد از مسکن کشور را ساختهاند. ما همه برنامه‌ها و طرح‌های این حوزه را آسیب‌شناسی کرده و پیشنهاد دادیم که زمین به قیمت کارشناسی به تعاونی‌ها داده شود تا آنها تمام مراحل ساخت را خودشان انجام داده و مسکن را با قیمت تمام‌شده پایین‌تر دراختیار مردم قرار دهند. متاسفانه تعاونی‌های بخش مسکن به‌دلیل بی‌توجهی درحال تعطیلی هستند، درحالی که این تعاونی‌ها بار پروژه‌های بزرگ ملی را در سال‌های گذشته به دوش کشیدند و اغلب کارمندان دولت و کارگران از طریق تعاونی‌ها خانه‌دار شدند.
وی با تاکید بر امکانات تعاونی‌های مسکن در قبال امکانات انبوه‌سازان، تاکید کرد: تعاونی‌ها به‌دلیل ماهیتی که دارند، مسکن‌هایی را با تاسیسات زیربنایی و امکانات شهری در تمام استان‌ها بدون دریافت کمک از دولت و دریافت وام خانه‌هایی را به همان شکل قدیم به مردم ارایه کردند. خاکفرجی درپایان بااشاره به طرح پیشنهادی تعاونی‌ها به دولت ادامه داد: شهرک‌های تعاونی در قالب طرح مسکن اجتماعی و به‌عنوان نگهداری از بودجه مملکت ارایه شد، البته تعاونی‌ها به کمک انبوه‌سازان نیز در این زمینه نیاز دارند و باید این دو دسته
هم‌پوشانی داشته و باعث ثبات قیمت مسکن در کل کشور شوند. البته معتقدم تعاونی‌ها بدون نقص نیستند، اما تعاونی‌هایی وجود دارند که با بالاترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت در سال‌های گذشته مسکن ساختهاند و عملکرد موفق و مناسبی در این زمینه داشته‌‌اند. انبوه‌سازان اگر سود مناسب در فعالیتشان نداشته باشند، به هیچ عنوان وارد پروژه‌یی نمی‌شوند، اما درعملکرد مالی تعاونی‌ها کسب سود تخلف محسوب می‌شود و قیمت تمام‌شده واحد‌ها درنظر گرفته می‌شود.
تعاونی‌های مسکن به‌روز شوند
هادی نظرپور عضو انجمن انبوه‌سازان مسکن تهران نیز با مخالفت فعالیت تعاونی‌های مسکن به «تعادل» گفت: این نوع تعاونی‌ها از دهه60 شروع به فعالیت کردند اما هم به لحاظ کیفیت و هم به لحاظ کمیت عملکرد مناسبی را از خود نشان ندادند. حتی با این وجود که تعاونی‌ها به‌دلایلی ازجمله نبود مشاور، پیمانکار حرفه‌یی و... قیمت مسکن را تقریبا تا 20درصد کاهش می‌دهند، اما با این وجود به عقیده بنده به لحاظ کیفیت آنها نتوانستند مسکن‌های خوبی را به مردم تحویل دهند.
نظرپور بااشاره به مشکلات تعاونی‌های مسکن ادامه داد: تعاونی‌ها از حمایت‌های دولت هم بهره‌مند شدند اما از آنجایی که سرمایه اعضا یک‌دست نیست و نقدینگی لازم تامین نشد، آنها نتوانستند مسکن‌های خوب ارایه دهند. اگر تعاونی‌های مسکن مکانیسم خود را تغییر داده و به‌صورت قبل فعالیت کنند، همچنین سرمایه اعضا یک‌دست شده و آنها از علوم مهندسی جدید بهره ببرند، می‌توانیم امیدوار باشیم تعاونی‌ها هم به‌صورت انبوه مسکن‌سازی کنند.
