در بزرگ‌ترین رویداد جهانی آب، چارچوب‌های توسعه‌ای سال 2015 مطرح می‌شود
گروه انرژی نادی صبوری- نسیم بنایی
می‌توان آب را مهم‌ترین منبع انرژی که انسان‌ها به آن نیاز دارند دانست. آب بر محدوده وسیعی از زندگی انسان از غذا گرفته تا امنیت انرژی و سلامت محیطی اثرگذار است.
براساس اطلاعات به دست آمده از گزارش توسعه آب سازمان ملل در سال 2015 طی سال‌های اخیر آب در مرکز توجه جهانی قرار گرفته است چراکه پیش‌بینی می‌شود، مجموع ذخایر جهانی آب تا سال 2030 حدود 40درصد کاهش پیدا کند مگر اینکه دنیا به سرعت تغییراتی در نحوه مدیریت این منبع طبیعی مهم اعمال کند. سران کشورهای مختلف ازجمله ایران در هفتمین مجمع جهانی آب از 12تا 17آوریل برای توسعه پایدار آب در سلسله نشست‌هایی به میزبانی کره جنوبی دور هم جمع می‌شوند تا راهکارهای موثر و کارآمد را برای مقابله با چالش‌های مشترک حیطه آب در سراسر جهان بررسی و چارچوب‌بندی کنند. مجمع جهانی آب (دبلیو دبلیو اف) از سال 1977 تاکنون از سوی شورای جهانی آب هر سه سال یک بار برگزار می‌شود و بزرگ‌ترین تریبون جهان برای بررسی مسایل مربوط به آب محسوب می‌شود. نمایندگان ایران نیز در سطوح وزیر، معاون وزیر و کارشناسان عمومی در این مجمع شرکت کرده‌اند اما فواید شرکت در این نشست برای ایران تاکنون چه بوده است؟
آیا راهکارهایی که در چنین مجامعی ارایه شود، توانایی انطباق با وضعیت داخلی کشور را دارند؟ سلسله مراتب طولانی تصویب قوانین در ایران و مسیر سختی که طرحی جدید برای به نتیجه رسیدن باید طی کند را می‌توان از طرح برخورد با مشترکان پرمصرف آب که تقریبا تمام مسوولان بر سر آن اتفاق نظر دارند و هنوز به نتیجه نرسیده است به‌خوبی درک کرد.
در واقع زمانی که طرحی داخلی سال‌ها پشت درهای بهارستان و هیات دولت و استانداری و فرمانداری برای تصویب و اجرایی شدن باقی می‌ماند، سخت نیست تصور کنیم که تکلیف طرح‌های جهانی چه خواهد شد. مهدی میرزایی، کارشناس مسایل آب در این‌باره به «تعادل» می‌گوید: «من تاکنون ندیده‌ام که برنامه یا طرحی از این مجمع برای ایران بیرون بیاید. هر برنامه‌یی برای عملیاتی شدن باید به تصویب مجلس برسد اما تاکنون در این زمینه چنین اتفاقی نیفتاده است.» به هر حال شرکت در چنین مجامعی که ایران زمانی برای میزبانی آن نیز تلاشی نافرجام داشت به‌طور قطع با اهمیت است اما با اهمیت‌تر این نکته است که این محافل موقعیتی مناسب برای به نتیجه رساندن مشکلات منطقه‌یی و مرزی است که ایران هم در شرق و هم در غرب بر سر رودخانه‌ها با آن مواجه است اما چنین روحیاتی در مسوولان کشور حداقل تاکنون دیده نشده است. البته اکنون باید منتظر ماند و دید که نتیجه سفر شنبه شب حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو به این مجمع برای کشور چه خواهد بود؟
امسال سئول، پایتخت مجمع جهانی آب است و رسانه‌های این کشور در زمینه پوشش اخبار این مجمع فعال هستند. مثل 3سال پیش که فرانسوی‌ها یکه‌تاز این میدان بودند. خبرگزاری کریا هرالد درباره اهمیت این رویداد نوشته است: «نزدیک به 30هزار شرکت‌کننده از بخش‌های دولتی و خصوصی از سراسر جهان از 12تا 17آوریل با شعار «آب برای فردای ما» در شهرهای دایگو و ژیانگجوی کره جنوبی دور هم جمع می‌شوند تا راهکارهای گروهی برای امنیت آب جهانی را بررسی کنند.»
از میان سازمان‌های بین‌المللی نماینده دبیرکل سازمان ملل جان الیاسون و رییس کل سازمان توسعه و مشارکت اقتصادی انجل گوریا در این نشست حضور دارند. مقامات رسمی دولت‌های مختلف نظیر وزیر منابع آب و محیط زیست سنگاپور ویوین بالاکریشنان، وزیر کشاورزی، غذا و محیط زیست اسپانیا ایزابل گارسیا تجرینا و نماینده ایالت متحده امریکا آنتونی جی بلینکن نیز در این نشست حضور خواهند داشت.
از بخش خصوصی نیز مدیران بالادستی بخش آب نظیر مدیرعامل شرکت ولیا آنتوان فرورات و مدیرعامل سوئز اینوایرومنت ژان لوئیس چاسید در این جلسات حضور دارند.
بنا بر گفته سازمان‌دهنده نشست از شورای آب، این نشست سه هدف عملی دارد: «امنیت آب برای همگان»، «توسعه و‌کامیابی آب»، و «آب و پایداری». بیش از 400جلسه در طول این هفته برای بررسی موضوعات مختلف و چالش‌های حوزه آب برگزار می‌شود.
مقامات بلندپایه دولتی نظیر وزیران و مسوولان منطقه‌یی به عنوان بخشی از «فرآیند سیاسی» این نشست، میزگردهایی ترتیب خواهند داد تا در مورد پایداری این اهداف صحبت کنند. این مباحث برای تقویت اهداف از جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی صورت می‌گیرد. اصلی‌ترین موضوعات این جلسات امنیت آب، بهداشت، مدیریت بحران، توسعه پایدار زیرساخت‌های آبی، مصرف آب در کشاورزی و استفاده از آب برای اکوسیستم آسیب دیده است.
به‌طور خاص این نشست نه تنها روی راهکارها بحث می‌کند بلکه روش‌های عینی برای اجرایی کردن آنها را نیز بررسی می‌کند. سو سونگ هان، وزیر سابق راه و شهرسازی کره در ماه فوریه در متن افتتاحیه‌یی گفت: «اصلی‌ترین هدف از این مجمع به کارگیری و اجرایی کردن آن است. در هفتمین مجمع جهانی آب قرار است عملی‌ترین راهکارها برای افرادی که از عدم دسترسی به آب سالم رنج می‌برند، اجرایی شود.»
2015 سال پایانی اهداف توسعه هزاره سازمان ملل
سال 2015 همچنین سال پایانی برای اهداف توسعه هزاره سازمان ملل و آغاز اهداف توسعه هزاره در ماه سپتامبر محسوب می‌شود. به این ترتیب بناست در مراسم اختتامیه این مجمع، اجماعی برای عملیاتی کردن این راهکارها تا پایان هزاره جدید صورت گیرد.
رییس مجمع جهانی آب بندیتو براگا در پیام خوشامدگویی اظهارکرد: «تعهدات بین‌المللی درمورد مسایل جهانی آب در این نشست صورت خواهد گرفت. قصد داریم در این مجمع نشان دهیم که چالش‌های حوزه آب چطور روی توسعه سایر بخش‌های جامعه اثر می‌گذارد.»
علاوه بر این در این مجمع کشورهایی که در مناطق مشترک قرار دارند در مورد مسایل و مشکلات منطقه‌یی خود بحث خواهند کرد؛ مساله‌یی که ایران می‌تواند از آن استفاده بسیار زیادی کند اما تاکنون بعد از برگزاری 6 مجمع دستاورد قابل ارایه‌یی در این زمینه در کشور ثبت نشده است. مهدی میرزایی، کارشناس مسایل آب در این زمینه می‌گوید: «مثلا بحث همکاری در مورد رودخانه‌های مرزی ازجمله مواردی است که در مجمع مطرح می‌شود که احتمالا ایران در مورد رودخانه‌های مرزی در منطقه شرقی تمایل بیشتری به دیالوگ داشته باشد.» این بخش که جدیدا به این مجمع اضافه شده‌است، سعی دارد کشورهای مناطق مشترک را دور هم جمع کند تا مشکلات مربوط به منطقه خود را مطرح و راه‌حل‌های احتمالی را بررسی کنند.
اما تازه‌ترین بخش این مجمع که برای نخستین‌بار به آن اضافه شده «آب و تکنولوژی» است. هدف از این طرح استفاده از تکنولوژی برای عملیاتی کردن سیاست‌های مربوط به حوزه آب است. در همین راستا متخصصان از بخش‌های عمومی و خصوصی وضعیت فعلی جهان را در زمینه آب و فناوری بررسی خواهند کرد. به این ترتیب در این مجمع همه افراد متخصص دور هم جمع خواهند شد تا راه‌حل‌های جامعی بیابند. تمام این موارد نشان می‌دهد در ظاهر و به‌طور کلی حضور در این مجمع باید برای ایران مفید واقع شود. اما همیشه از حرف تا عمل فاصله بسیار زیادی است. مهدی میرزایی، کارشناس در مورد اهمیت حضور ایران در این مجمع و تاثیر آن در کشور به «تعادل» می‌گوید: «حضور در این نشست خیلی خوب است، ایران نیز معمولا در این نشست حضور فعال داشته است اما در دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد این حضور قدری کمرنگ شده بود.» وی همچنین می‌گوید: «حتی در یکی از دوره‌ها وزارت نیرو قصد داشت میزبانی این نشست را به عهده بگیرد اما به دلایلی این امر میسر نشد.» میرزایی با تاکید بر اینکه مجمع جهانی آب ازجمله رویدادهای مهم دنیاست و در سطح بالایی برگزار می‌شود، گفت: «این مجمع در سه سطح وزیران، معاون
وزیران و کارشناسان عمومی برگزار می‌شود که مهم‌ترین بخش آن سطح وزیران است که ممکن است وزرای کشورهای مختلف در مورد مسایل مشترک خود در حیطه آب مذاکره کنند.»
وی در مورد بحث «آب و تکنولوژی» گفت: «این بحث‌ها همیشه در مجمع مطرح بوده مثلا در بخش خانگی استفاده از شیرآلاتی که آب کمتری مصرف می‌کنند یا در بخش کشاورزی استفاده از تکنولوژی های جدید برای آبیاری با حداقل آب مورد نیاز ازجمله مواردی است که قبلا نیز مطرح شده است.» وی در مورد دستاوردهای این نشست برای ایران گفت: «این نشست در سطح بالایی است اما به لحاظ عملیاتی همانند سازمان ملل است حتی شاید از سازمان ملل نیز دو یا سه پله پایین‌تر باشد. به همین خاطر وظیفه این مجمع هم ارایه راهکار برای بحران آب کشور ما نیست.» وی ادامه داد: «من تاکنون ندیده‌ام که برنامه یا طرحی از این مجمع بیرون بیاید. هر برنامه‌یی برای عملیاتی شدن باید به تصویب مجلس برسد اما تاکنون در این زمینه چنین اتفاقی نیفتاده است.» این کارشناس آب در پایان گفت: «در کل بحران آب وجهه جهانی پیدا کرده است و حضور ما نیز در این مجمع می‌تواند حایز اهمیت باشد اما راهکارهایی که در این مجمع ارایه می‌شود، ضمانت اجرایی چندانی ندارد و نمی‌تواند مقامات دولتی را متعهد کند.»
