هوای تغییر در هزینه نظامی کشورها

گروه جهان

«موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک» در لندن که در زمینه امنیت جهانی، خطر‌های سیاسی و درگیری‌های نظامی تحقیق می‌کند، به روال هر ساله ارزیابی خود در مورد توانایی‌ها و هزینه‌های نظامی ۱۷۱ کشور جهان را در کتابی تحت عنوان «موازنه نظامی ۲۰۱۵» منتشر کرد.

این بررسی در زمینه موازنه نظامی نشان می‌دهد که «امریکا» مانند سال‌های گذشته در صدر جدول رتبه‌بندی هزینه‌های نظامی جهان قرار دارد. عربستان سعودی نیز در این جدول پس از روسیه در رتبه سوم قرار گرفته است.

این موسسه با طبقه‌بندی کشورهای مورد مطالعه میزان هزینه‌های نظامی 15 کشور اول را اینگونه رتبه‌بندی کرده است: امریکا ۵۸۱میلیارد دلار (600.4میلیارد دلار در سال۲۰۱۳)؛ چین 129.4میلیارد دلار؛ عربستان سعودی 80.8میلیارددلار؛ روسیه ۷۰میلیارد دلار؛ بریتانیا 61.8میلیارد دلار؛ فرانسه 53.1میلیارد دلار؛ ژاپن 47.7میلیارد دلار؛ هند 45.2میلیارد دلار؛ آلمان 43.2میلیارد دلار؛ کره‌جنوبی 34.4میلیارد دلار؛ برزیل 31.9میلیارد دلار؛ ایتالیا 24.3میلیارد دلار؛ رژیم‌صهیونیستی 23.2میلیارد دلار؛ استرالیا 22.5میلیارد دلار؛ و عراق 18.9میلیارد دلار.

بر پایه این رتبه بندی، عربستان سعودی هزینه نظامی‌اش درمقایسه با سال۲۰۱۳ به میزان ۳۵درصد افزایش یافته است. هزینه نظامی هند که در رتبه هشتم قرار دارد، در مقایسه با سال۲۰۱۳ نزدیک به ۱۹درصد افزایش نشان می‌دهد. در منطقه آسیا- اقیانوسیه هزینه نظامی چین و کره‌جنوبی نیز به نسبت سال۲۰۱۳ به ترتیب به میزان ۱۵ و ۸درصد بالا رفته در حالی که درهمین مدت ژاپن ۷درصد از هزینه‌های خود کاسته است.

برآورد هزینه‌های نظامی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به علت عدم شفافیت، ابهامات دستگاه‌های اداری، نظارت قانونی ناکافی و استفاده از منابع مالی خارج از محدوده بودجه کشور، کاری بس دشوار است.

براساس این گزارش پس از بحران مالی جهانی در سال۲۰۰۸، بیشتر کشور‌های عضو ناتو و اروپایی با تجدیدنظر در هزینه‌های دفاعی خود، نیرو‌های نظامی خود را کاهش داده‌اند و امریکا نیز با کاستن از نیرو‌های خود در اروپا، حضور نظامی خود را در منطقه آسیا- اقیانوس آرام و خاورمیانه تقویت کرده است. از این‌رو به‌خاطر تشدید بی‌ثباتی در کشور‌های شمال آفریقا و خاورمیانه همچنین ظهور بحران اوکراین و رفتار تنش‌آمیز نیرو‌های روسیه، امنیت کشور‌های همسایه اتحادیه اروپا نسبت به سال۲۰۰۸ میلادی به‌شدت کاهش یافته است.

هزینه‌های نظامی جهان چقدر است؟

در مجموع هزینه‌های نظامی در جهان درسال۲۰۱۴ میلادی به میزان 7/1دهم درصد افزایش یافت. درحالی که جایگاه هزینه‌های نظامی امریکا در کل هزینه‌های نظامی جهان و همچنین میزان این هزینه تغییر کرده است. بدین معنی که درسال۲۰۱۰ هزینه نظامی امریکا ۴۷درصد کل هزینه‌های نظامی جهان را تشکیل می‌داد ولی درسال۲۰۱۴ این میزان به ۳۸درصد تقلیل یافت.

درمقابل، هزینه اسمی (nominal spending) در امور دفاعی در کشور‌های آسیایی از سال۲۰۱۰ به میزان ۲۵درصد افزایش یافت. در خاورمیانه و کشور‌های شمال آفریقا نیز هزینه‌های اسمی در امور دفاعی از سال۲۰۱۰ نزدیک به دو سوم بالا رفت که این میزان با منظورکردن نرخ ارز و اثرات تورم برابر است با ۴۰درصد افزایش در هزینه واقعی دفاعی در همین مدت. در رابطه با روسیه هزینه واقعی دفاعی این کشور در همین مدت به‌طور متوسط ۱۰درصد بود که بیشتر این هزینه صرف «برنامه تجدید تسلیحات دولت» این کشور شد. با این وجود ادامه این روند به سبب کاهش قیمت نفت در بازار‌های جهانی، اشکالات بنیادی در اقتصاد روسیه و تحریم‌های بین‌المللی مشکل خواهد بود مگر اینکه دولت روسیه به بخش دفاعی ارجحیت دهد و در مقابل از بودجه سایر بخش‌ها بکاهد.

جنگ داخلی سوریه

جایگاه بشار اشد و تقویت حضور او درسال2014 به نسبت سال2012 یکی از مواردی است که این گزارش به آن پرداخته است. تصمیم دولت امریکا در سال۲۰۱۳ مبنی بر چشم‌پوشی از حملات هوایی علیه سوریه پس از همکاری دمشق برای امحای سلاح‌های شیمیایی‌اش و همکاری با «سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیایی» توام با بی‌میلی کشور‌های غربی برای یاری رساندن به گروه‌های مخالف دمشق و ظهور داعش، به اسد فرصت داد تا به عملیات تهاجمی دست زند و بخشی از اراضی از دست داده را بازپس گیرد و اقدامات مخالفان را تا حد زیادی خنثی کند. در نتیجه بخش مهمی از حمص آزاد شده و موضع گروه‌های مخالف در حلب نیز تضعیف شده است. اسد با حفظ برتری نظامی خود در مقابل گروه‌های مخالف توانسته است که خود را با وضعیت موجود در صحنه درگیری‌ها وفق دهد و به همین جهت نیرو‌ها و شبه‌نظامیان حامی دولت در درگیری‌های شهری و به‌کارگیری تاکتیک‌های ضدشورش موفق بوده‌اند.

بازی امریکا در خاک سوریه

براساس این گزارش امریکا درسال2014 سیاست دو سویه‌یی را در قبال سوریه دنبال کرد. به این صورت که به برخی از گروه‌های مخالف اسد مقادیر کمی اسلحه و تجهیزات داد تا کارایی و اعتبار آنها را امتحان کند و ازسوی دیگر یک بودجه ۵۰۰میلیون دلاری برای آموزش و تجهیز گروه‌های مخالف اختصاص داد. این طرح دولت ازسوی کنگره پذیرفته شد ولی بر اثر اختلاف‌نظر‌های شدید میان دولت امریکا و گروه‌های مخالف اجرا نشد. برپایه گزارش یاد شده امارات متحده عربی در سال‌های اخیر تلاش مستمر را برای نمایش و تقویت توان نظامی‌اش داشته است. این کشور هزار نفر از پرسنل نظامی خود را در قالب «نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت» موسوم به «ایساف» که تحت فرماندهی ناتو اداره می‌شد، به افغانستان اعزام کرد و نیروی هوایی این کشور در سال گذشته میلادی در عملیات هوایی علیه داعش شرکت کرد. به موازات این، امارات در سال‌های اخیر تلاش کرده است که نیروی هوایی خود را نوسازی کند و در این راستا، به استفاده از فناوری‌های پیشرفته و دستیابی به توان پهپادی روی آورده است. این کشور به‌دنبال آن است که ضمن خریدن چند فروند پهپاد «پرِدِتور» از امریکا، خود نیز پهپاد تولید کند.

مشاهده صفحات روزنامه