مشاهدات میدانی «تعادل» با گفته‌های آقاجانی همخوانی چندانی ندارد. یکی از شاهدان این مدعا، یک فروشنده تجهیزات پزشکی در تقاطع جمهوری و ولیعصر است که فقط لوازم چشمی می‌فروشد. او هرگونه کاهش قیمت لنزهای چشمی را رد می‌کند و توصیح می‌دهد: «همه منتظرند که قیمت دلار در جایی ثابت شود، به همین دلیل هم کمتر کسی، جنس می‌فروشد
در روزهای سرد نخستین‌ماه زمستان 93، بازار ارز کشور دوباره تب کرده است. قیمت دلار بار دیگر صعودی شدید را تجربه می‌کند، صعودی کم‌نظیر و نگران‌کننده، به‌گونه‌یی که بسیاری وضعیت کنونی بازار ارز را با وضعیت پر تلاطم آن در سال 91 مقایسه می‌کنند. در این شرایط که همه انتظار افزایش قیمت کالاهای داخلی و خارجی را دارند، معاون درمان وزیر بهداشت خلاف انتظار همگان اظهارنظر می‌کند. محمد آقاجانی اعلام کرد: قیمت تجهیزات پزشکی پرمصرف 42درصد کاهش یافته است. هرچند که ظاهرا بازار جمهوری سر ناسازگاری با این گفته معاون وزیر گذاشته است.
نوسانات بازار ارز به سرعت سایر بازارهای وابسته به خود را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آنچه باعث نگرانی مصرف‌کنندگانی است که دستشان به جایی نمی‌رسد و تنها ریال در جیب دارند، بالا رفتن قیمت کالاهای وارداتی است. اوضاع در سمت عرضه، یعنی بخش مربوط به واردکنندگان و فروشندگان کالاهای وارداتی هم در قیاس با شرایط ثبات، متفاوت است. بسیاری دست نگه می‌دارند تا در این وضعیت ضرر ندهند یا حتی با تشنه‌تر کردن بازار به سود خود بیفزایند.
محمد آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در خلال تشریح مراحل اجرای طرح تحول سلامت اعلام کرد که قیمت تجهیزات پزشکی پرمصرف در بیمارستان‌ها، با اجرای این طرح، 42درصد کاهش یافته است. به گفته وی پیش از اجرای برنامه تحول سلامت تقریباً همه بیماران برای خرید تجهیزات و لوازم مصرفی به خارج بیمارستان ارجاع می‌شدند. این میزان درحال حاضر به 3.2درصد و قیمت انواع لوازم و تجهیزات پزشکی پرمصرف، همچون لنز داخل چشمی و استنت‌های قلبی به‌طور متوسط 42درصد کاهش یافته است. آقاجانی همچنین بااشاره به اینکه تا قبل از اجرای طرح تحول سلامت بیش از 50درصد از بیماران برای تهیه دارو و لوازم پزشکی، حداقل یک بار مجبور به خروج از بیمارستان می‌شدند، گفت: «درحال حاضر ارجاع بیماران برای تهیه دارو و لوازم پزشکی به خارج از بیمارستان، به میزان 3.2درصد رسیده است.»
چگونه در شرایطی که پیش‌بینی‌ها، افزایشی متناسب با افزایش قیمت ارز را در کالاهای وارداتی نوید می‌دهند، به یک‌باره خبر از کاهش قیمت برخی از تجهیزات پزشکی به گوش می‌رسد؟ گرچه تاثیرگذاری و کارآمدی طرح تحول سلامت را نمی‌توان در این مورد بی‌اثر دانست اما ظاهرا بازار پرچالش و پر رمز و راز تجهیزات پزشکی و دارو پیچیده‌تر و چموش‌تر از این است که اجرای طرح‌هایی مانند طرح سلامت بتواند آنها را رام خود کند.
مشاهدات میدانی «تعادل» نیز با گفته‌های آقاجانی همخوانی چندانی ندارد. یکی از شاهدان این مدعا، یک فروشنده تجهیزات پزشکی در تقاطع جمهوری و ولیعصر است که فقط لوازم چشمی می‌فروشد. او هرگونه کاهش قیمت لنزهای چشمی را رد می‌کند و توصیح می‌دهد: «همه منتظرند که قیمت دلار در جایی ثابت شود، به همین دلیل هم الان کمتر کسی، جنس می‌فروشد.» مساله‌یی که اگر صحت داشته باشد، به‌دلیل کاهش عرضه و افرایش تقاضا، قیمت‌ها را نه‌تنها کاهش نمی‌دهد که خبر از افزایش قیمت آتی هم می‌دهد.
به‌علاوه، یکی دیگر از فروشندگان تجهیزات پزشکی به «تعادل» گفت: بیش از 80درصد محصولات چشم پزشکی وارداتی هستند که کاملاً از قیمت دلار متاثر است. به گفته بابلی، قیمت لنزهای آیکون، در هفته‌های اخیر از 275هزارتومان، به 295هزارتومان رسیده است و تنها کالایی از میان تجهیزات چشم پزشکی که ممکن است تغییر در قیمت آن با گفته‌های معاون وزیر بهداشت همخوانی داشته باشد، لنز آلکان است که نیمه دولتی محسوب شده و قیمت آزاد آن، بدون تغییر، در حدود 420هزارتومان است.
از عملکرد واردکننده‌ها متعجبم
این در شرایطی است که رییس سازمان غذا و دارو روز گذشته از وضعیت صنعت داروسازی و تجهیزات پزشکی کشور ابراز رضایت کرد اما از عملکرد برخی واردکننده‌ها به‌صورت مبهم و سربسته انتقاد کرد که عملکرد صادرات تجهیزات پزشکی و دارو کشور به برخی کشورهای مقصد را مختل کرده‌اند. رسول دیناروند به کشور سوریه اشاره کرد و گفت: 200میلیون دلار سهم صادرات دارو و تجهیزات پزشکی اعتباری است که دولت برای سوریه گذاشته است که متاسفانه ما نتوانستیم از این رقم استفاده کنیم و من برخی اوقات از عملکرد واردکنندگان در برخی فراخوان‌هایی که کشور سوریه می‌گذارد در تعجبم! وی گفت: فرصت‌هایی که برای کشورمان پیش می‌آید را باید به‌درستی مدیریت کنیم و نباید به‌صورت منفی از فرصت‌ها بگذریم.
هرچند که دیناروند در این‌باره توضیح بیشتری نداد و تلاش‌های «تعادل» برای گفت‌وگو با وی برای دریافت اطلاعات بیشتر نیز به نتیجه‌یی نرسید.
جولان واردکننده‌ها در جمهوری
در چنین بازاری دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی می‌گوید 40 تا 50درصد نیاز بخش تجهیزات پزشکی کشور در داخل تولید می‌شود و واردات عمدتا به دستگاه‌های گران‌قیمت اختصاص دارد.
رضا کمپانی درحالی این اطلاعات را در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد که چند تن از فروشندگان و فعالان بازار تجهیزات پزشکی جمهوری به «تعادل» اطلاعاتی 180درجه متفاوت دادند. به گفته این فروشنده‌ها تقریبا همگی خارجی است و اجناس ایرانی به تشک و توالت‌فرنگی محدود است. یکی از فروشنده‌های خیابان جمهوری که تجهیزات قلب و عروق می‌فروشد، درباره قیمت‌ها هم با چند مثال گفته معاون درمان وزیر را رد می‌کند: نوار قند خون تا چند روز پیش 17هزارتومان بوده ولی امروز 20هزارتومان است. لنز چشم هم از 60هزارتومان به 80هزارتومان رسیده است. به گفته این فروشنده شرکت‌های واردکننده چند وقت پیش 20درصد قیمت‌ها را بالا بردند و به آنها اعلام کردند که به‌زودی 20درصد دیگر نیز قیمت‌ها را افزایش می‌دهند.
در شرایطی که محصولات وارداتی بر بازار تجهیزات پزشکی کشور سلطه دارد- به گفته کمپانی 823میلیون دلار تنها درسال گذشته واردات داشتیم- و منابع آگاه نیز از انحصار واردات تجهیزات پزشکی ایران خبر می‌دهند، بعید به‌نظر نمی‌رسد که ایران مقام 38 جهان در واردات این محصولات را داشته باشد.
اما ای کاش این واردات و تنظیم بازار آن از ابهام و راز آلودگی که سال‌هاست با بازار دارو و تجهیزات پزشکی ایران گره خورده، رها شود. این رهایی هم تنها با طرح تحول سلامت محقق نمی‌شود؛ شاید چیزی بیش از تدبیر و امید نیاز داشته باشد.
