گروه تعاون| یکی از مشکلاتی که تعاونی‌ها با آن دست به گریبان هستند عدم اجازه حضور در بورس است. شرکت تعاونی سهامی‌عام نوعی شرکت سهامی عام است که با رعایت قانون تجارت و محدودیت‌های موجود در قانون «اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی» تشکیل شده باشد. مهم‌ترین ویژگی این نوع شرکت‌های تعاونی این است که موسسین قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌کنند و مهم‌ترین دغدغه آنها یعنی تامین سرمایه از این طریق برطرف می‌شود. سرمایه اولیه جهت تشکیل این نوع تعاونی‌ها حین تاسیس و در طول فعالیت نباید از پنج میلیارد ریال کمتر باشد. در تعاونی‌های سهامی عام کلیه سهام با نام بوده و مبلغ اسمی هرسهم نباید از 10هزارریال بیشتر باشد. ویژگی دیگر این نوع تعاونی‌ها را می‌توان محدودیت تملک سهام نام برد که با اعمال آن توسط قانونگذار از تجمیع ثروت جلوگیری شده و روح تعاون در آن جاری می‌شود.
سیاست‌های اصل چهل و چهار
ماده 12 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهار قانون اساسی به سهامی عام نیز اشاره کرده است. وزارت تعاون موظف است تمهیدات لازم را برای تشکیل و توسعه تعاونی‌های سهامی‌عام با رعایت شرایطی معمول داشته و بر حسن اجرای آن نظارت کند. حداکثر سهم هر شخص حقیقی، مستقیم و غیرمستقیم در زمان تاسیس و طول فعالیت نباید از نیم درصد سرمایه شرکت تجاوز کند. اشخاص حقوقی سهامدار شرکت تعاونی سهامی عام هرگاه خود شرکت تعاونی فراگیر ملی یا تعاونی سهامی‌عام باشند حداکثر حق مالکیت ده درصد (10%) سهام را دارند. سایر اشخاص حقوقی متناسب با تعداد سهامداران مستقیم و غیرمستقیم خود حداکثر حق مالکیت پنج درصد (5%) از سهام را دارند. هر یک از اشخاص حقوقی دولتی و مجموع آنها با رعایت مفاد این قانون در مناطق کمتر توسعه‌یافته تا چهل‌ونه درصد (49%) و در سایر مناطق تا بیست‌درصد (20%) فعالیت‌های مجاز در این قانون مجاز به مشارکت با تعاونی از منابع داخلی خود هستند. موسسات عمومی غیردولتی نیز هر یک تا بیست درصد (20%) و جمعا تا چهل‌ونه‌درصد (49%) مجاز به مشارکت هستند.
در هر حال سهم مجموع بنگاه‌ها و موسسات عمومی غیردولتی و شرکت‌های دولتی مستقیم و غیرمستقیم چه در میزان سهام و چه در کرسی‌های هیات‌مدیره نباید از چهل‌ونه‌درصد (49%) بیشتر گردد. در زمان افزایش سرمایه، در صورتی که تمام یا برخی سهامداران از حق تقدم خود استفاده نکردند کارکنان غیرسهامدار شرکت در خرید این سهام تقدم دارند. مجامع عمومی در تعاونی سهامی عام که تعداد سهامداران آن از
500 نفر بیشتر شود با بلوکبندی برگزار خواهد شد. هر یک از سهامداران مخیرند از طریق بلوک، نماینده انتخاب کنند یا مستقیما در مجمع عمومی‌حضور یابند. برای رعایت حقوق سهامداران خرد نحوه بلوکبندی در آیین‌نامه‌یی تعیین می‌شود که به‌صورت مشترک توسط وزارت‌تعاون و وزارت اموراقتصادی و دارایی پیشنهاد و به تصویب هیات وزیران می‌‌رسد. کلیه سهام، با نام بوده و تملک یا نقل و انتقال آن منوط به ثبت در دفتر سهام شرکت و رعایت سقف مالکیت سهام مقرر در اساسنامه به تشخیص هیات‌مدیره است که نباید از سقف مقرر در این ماده تجاوز کند. هر توافقی بر خلاف حکم این بند باطل و بلااثر خواهد بود. شرکت‌های تعاونی سهامی عام می‌توانند به عضویت اتاق‌های تعاون درآیند.
انواع شرکت تعاونی سهامی عام
1-معاف از ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار: هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار شرکت تعاونی سهامی عامی که جمع حقوق صاحبان سهام آن50 میلیارد ریال یا کمتر باشد از ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار معاف هستند.
2-مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار: شرکتی تعاونی سهامی عامی است که جمع حقوق صاحبان سهام آن بالای 50 میلیارد ریال باشد. این شرکت‌های تعاونی در سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت خواهند شد و پس از پذیرش توسط بورس یا فرابورس، سهام آنها از طریق یکی از تابلوها خرید و فروش خواهد شد.
محدودیت تملک سهام
با توجه به محدودیت‌های اشاره شده در ماده (12) قانون «اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی» حداکثر سهم هر شخص حقیقی وحقوقی، مستقیم و غیرمستقیم در زمان تاسیس و طول فعالیت در شرکت تعاونی سهامی عام براساس جدول ذیل است:
نوع سهامدار حداکثر سهم درشرکت تعاونی
شخص حقیقی 5/0 (نیم) درصد سرمایه
شخص حقوقی 5 درصد سرمایه
شخص حقوقی که تعاونی سهامی عام یا فراگیرملی است 10 درصد سرمایه
شخص حقوقی دولتی یا مجموع آنها درمناطق کمترتوسعه یافته 49 درصد سرمایه
شخص حقوقی دولتی یا مجموع آنها در سایر مناطق 20 درصد سرمایه
موسسه عمومی غیردولتی 20 درصد سرمایه
مجموع موسسات عمومی غیر دولتی 49 درصد سرمایه
مجموع شرکت‌های دولتی و موسسات عمومی غیردولتی 49 درصد سرمایه
تبصره1- در هر حال سهم مجموع شرکت‌های دولتی و موسسات عمومی غیردولتی در شرکت تعاونی سهامی عام نباید بیش از 49درصد سرمایه شرکت باشد.
تبصره2- شرکت‌های تعاونی سهامی عام که در گرایش‌های بانک، بیمه، سرمایه‌گذاری و... تشکیل می‌گردند موظف هستند حد نصاب‌های مقرر مربوط به سرمایه را که توسط دستگاه‌های تخصصی ذیربط تعیین می‌گردد، رعایت نمایند.
حضور در بورس
تعاونی‌های سهامی عام تنها نوع تعاونی هستند که می‌توانند سهام خود را در بورس عرضه کنند. شرکت‌های تعاونی سهامی عام براساس قانون تجارت و قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی تشکیل می‌شوند بنابراین هرفرد به میزان سهام خود حق رای دارد. کمیسیون موضوع ماده (5) دستورالعمل نحوه نظارت بر انتخابات تعاونی‌ها و اتاق‌های تعاون دررابطه با این نوع تعاونی‌ها موضوعیت ندارد. سهامی عام هیچ محدودیتی در جذب سرمایه خارجی ندارند و براساس قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی می‌توانند سهامدار خارجی داشته باشند. عضویت در اینگونه تعاونی‌ها مستلزم داشتن شرایط نبوده و هر فردی می‌تواند سهام این تعاونی‌ها را خریداری کند.
مزایای تشکیل تعاونی سهامی عام
درآمد مشمول مالیات شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی متعارف و شرکت‌های تعاونی سهامی‌عام مشمول 25درصد تخفیف است. تخفیف حق بیمه سهم کارفرما برای سهامدار شاغل در هر تعاونی به میزان 20درصد است. کمک بلاعوض و پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه برای تامین تمام یا بخشی از آورده شرکت‌های تعاونی که سهامدار آن، درزمان دریافت این حمایت جزو سه دهک اول درآمدی جامعه باشند. در کلیه مواردی که دولت برای حمایت از بخش غیردولتی مشوق‌هایی را- به جز مالیات‌ها- ارایه می‌کند، این حمایت برای این تعاونی‌ها 20درصد بیش از بخش غیرتعاونی خواهد بود.
علاوه بر آن مشاوره، کمک به ارتقای بهره‌وری، آموزش کارآفرینی، مهارت و کارآموزی به این شرکت‌های تعاونی به‌صورت رایگان ارایه می‌شود. پرداخت یارانه سود تسهیلات بانکی و سایر هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه برای راه‌اندازی شرکت تعاونی صورت می‌پذیرد. حمایت از انجام مطالعات، تهیه طرح، راه‌اندازی بانک اطلاعاتی، تملک و آماده‌سازی اراضی.
اقدامات برای تعاونی سهامی عام
در این مورد اقدامات خاصی هم صورت گرفته است. تهیه و تدوین اساسنامه شرکت‌های تعاونی سهامی عام (معاف از ثبت و ثبت شده نزد سازمان بورس و ارواق بهادار) و اصلاح آن با همکاری سازمان بورس برای ورود اینگونه تعاونی‌ها به بورس. تهیه و تدوین دستورالعمل تشکیل شرکت‌های تعاونی سهامی عام و اصلاح آن. تهیه و تدوین دستورالعمل تغییر وضعیت شرکت سهامی یا تعاونی متعارف به شرکت تعاونی سهامی عام و ابلاغ آن به ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها. تهیه و تدوین سوالات متداول دررابطه با شرکت‌های تعاونی سهامی عام و به‌روزآوری آن. تهیه و تدوین فرآیند تشکیل شرکت تعاونی سهامی عام و به‌روزآوری آن. تهیه و تدوین راهنمای اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار جهت تاسیس شرکت تعاونی سهامی عام. تهیه و تدوین اساسنامه شرکت‌های بیمه در قالب تعاونی سهامی عام و تایید آن توسط بیمه مرکزی. تهیه و تدوین اساسنامه بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در قالب تعاونی سهامی عام و تایید آن توسط بانک مرکزی. تهیه شیوه‌نامه چگونگی نظارت بر تعاونی‌های سهامی عام و ابلاغ به ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها. تهیه برنامه آموزشی آشنایی با فرآیند
تشکیل شرکت‌های تعاونی سهامی عام و اعلام به ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها. تعامل موثر با سازمان بورس و اوراق بهادار و برگزاری چندین جلسه مشترک کارشناسی برای تهیه اساسنامه و رفع محدودیت از تعاونی‌های سهامی عام جهت ورود آنها به بازار سرمایه.
برگزاری جلسات مشترک با سازمان بورس و اوراق بهادار و وزارت امور اقتصادی و دارایی. تعامل موثر با بانک مرکزی و برگزاری چندین جلسه به‌منظور تشکیل بانک یا موسسه مالی و اعتباری جدید یا تبدیل تعاونی‌های اعتبار به بانک در قالب تعاونی سهامی عام. برگزاری جلسات در برخی استانداری‌ها به‌منظور آشنا کردن مسوولان با تعاونی‌های سهامی عام. مکاتبات متعدد با سازمان بورس و اوراق بهادار و معرفی شرکت‌های تعاونی سهامی عام به‌منظور دریافت مجوزهای مختلف از آن سازمان.
مکاتبات متعدد با بانک مرکزی و معرفی متقاضیان تشکیل بانک در قالب تعاونی سهامی عام. برگزاری کارگاه‌های آموزشی در ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها به‌منظور آشنایی کارشناسان استانی با تعاونی‌های سهامی عام. تهیه و تدوین فرم نظارت عمومی و نظارت بر مجامع تعاونی‌های سهامی عام و ارسال به ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها.
