گزارش شاخص‌های کلان بانکی

رشد بدهی دولت و سپرده‌های بخش غیردولتی

براساس گزارش ماهانه پولی و بانکی تا پایان شهریور93 که به‌تازگی توسط بانک مرکزی منتشر شده است، حجم نقدینگی ۶۵۳هزار و 816میلیارد تومان بوده که این رقم در قیاس با اسفند92 بیانگر رشد 9.9درصدی است و در یک سال اخیر و نسبت به شهریور92 به میزان 147هزار و420میلیارد تومان افزایش یافته و 29.11درصد رشد کرده است.

نکته قابل‌توجه این است که سهم سرمایه‌گذاری مدت‌دار در بانک‌ها به‌خاطر رشد نرخ سود بانکی، رشد بانکداری الکترونیک و کسب سود از حساب‌های بلندمدت و امکان دریافت آن از طریق حساب‌ها و کارت‌های الکترونیکی، به میزان قابل‌توجهی رشد کرده است.

سهم سرمایه‌گذاری مدت‌دار با رقم 489هزار میلیارد تومان به میزان 92درصد شبه پول رسیده است. سهم سرمایه‌گذاری مدت‌دار از نقدینگی به 75درصد و سهم سرمایه‌گذاری مدت‌دار از سپرده بخش غیردولتی نیز به 78درصد رسیده است.

بدهی بخش دولتی به بانک‌ها ۹۲هزار و 963میلیارد تومان بوده که نسبت به شهریور92 حدود 33.9درصد رشد داشته و 23هزار و 548میلیارد تومان ظرف یک سال افزایش داشته است.

بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها نیز ۵۴۱هزار و243میلیارد تومان شده که با 21.4درصد رشد نسبت به شهریور92 مواجه شده و 95هزار و 429میلیارد تومان اضافه شده است.

بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز البته در این مقطع 68هزار و 170میلیارد تومان بوده که در قیاس با مدت مشابه سال قبل بیانگر رشد 22.5درصدی و افزایش 12هزار و 523میلیارد تومان است.

میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی 14.5درصد نسبت به شش ماه قبل و پایان 92 افزایش دارد. این بدهی از پایان 1391 تاکنون بیش از 20هزار میلیارد تومان رشد یافته و بالغ بر 48هزار میلیارد تومان به بیش از 68هزار میلیارد تومان رسیده است. بانک‌ها در پایان سال1391 حدود 48هزار و 800میلیارد تومان، در انتهای شهریور سال قبل 55هزار و 600میلیارد تومان و در پایان سال قبل حدود 60هزار میلیارد تومان به بانک مرکزی بدهی داشته‌اند. بیشترین رشد بدهی بانک‌ها در طول دو سال گذشته از شهریور 1392 به شهریور 1393 به میزان 22.5درصد بوده است.

سپرده قانونی 70هزار میلیارد تومانی

سپرده‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری (مجموع سپرده‌های قانونی و دیداری) نزد بانک مرکزی در پایان نیمه اول امسال نسبت به پایان سال گذشته 3.5درصد کاهش یافته و مانده سپرده‌های قانونی با رشد نسبت به گذشته به 70هزار میلیارد تومان رسیده است. مجموع سپرده بانک‌ها نزد بانک مرکزی در شهریور 93 به 73هزار و 85میلیارد تومان رسید.

میزان سپرده‌های بانک‌ها نزد بانک مرکزی در اسفند سال گذشته حدود 75هزار و 754میلیارد تومان بوده که سپرده قانونی حدود 70هزار میلیارد تومان بوده است که نسبت به پایان سال قبل حدود 8.7درصد و نسبت به شهریور92 به میزان 29.65درصد یا 16هزار و 124میلیارد تومان افزایش نشان می‌دهد.

سپرده‌های قانونی بانک‌ها از حدود 43هزار میلیارد تومان در سال1391 به 70هزار میلیارد تومان در شهریور سال93 رسیده است.

این در حالی است که سهم سپرده‌های دیداری از مجموع سپرده‌های بانک‌ها در بانک مرکزی حدود 2500میلیارد تومان است که بیش از 76درصد نسبت به اسفند92 کمتر شده است.

روند کاهش سپرده‌های دیداری از سال1391 ادامه داشته و درصد تغییر آن از منفی 32درصد به منفی 76درصد رسیده به‌گونه‌یی که از 9250میلیارد تومان در پایان سال91 به 2500میلیارد تومان در شهریور93 کاهش یافته است.

شبه‌پول یا سپرده‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت نزد بانک‌ها با 137هزار و 708میلیارد تومان افزایش نسبت به شهریور92 با 34.75درصد رشد به میزان 533هزار و 952میلیارد تومان رسید.

سهم سرمایه‌گذاری مدت‌دار نیز با رقم 489هزار میلیارد تومان به میزان 92درصد شبه‌پول رسیده است و سهم سرمایه‌گذاری مدت‌دار از نقدینگی به 75درصد و سهم سرمایه‌گذاری مدت‌دار از سپرده بخش غیردولتی نیز به 78درصد رسیده است.

این موضوع نشان می‌دهد که دولت و بانک‌ها در افزایش سپرده‌های مدت‌دار و جذب نقدینگی سرگردان به حساب‌های مدت‌دار از طریق رشد نرخ سود بانکی و کنترل تورم و دلالی در بازار خریدوفروش موفق بوده و به انضباط مالی و پولی کشور کمک کرده‌اند.

حجم پول یا سپرده دیداری و حساب جاری به اضافه اسکناس و مسکوک نیز به رقم حدود 120هزار میلیارد تومان نزدیک شده و رشد 8.8درصدی داشته که بسیار کمتر از رشد سپرده‌های مدت‌دار بانکی است و نشان می‌دهد که مردم علاقه‌مندند پول خود را در حساب بلندمدت نگه دارند و نه به‌صورت حساب جاری و اسکناس و...

تنها 5/4درصد نقدینگی اسکناس است

میزان اسکناس دردست اشخاص نیز به 29هزار میلیارد تومان رسیده و نسبت به یک سال اخیر 4.4درصد رشد داشته که در مقایسه با تورم رقم کمی رشد داشته و تنها 4.5درصد رقم نقدینگی کشور را پول اسکناس و مسکوک تشکیل می‌دهد.

سپرده دیداری نیز به 90هزار میلیارد تومان رسیده که رشد 10.3درصدی داشته و 14درصد نقدینگی کشور را تشکیل می‌دهد.

سپرده‌های بخش غیردولتی نیز به 624هزار میلیارد تومان رسیده و با رشد 30.55درصدی به میزان 146هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.

دارایی‌های خارجی بانک‌ها نیز به رقم قابل‌توجه 216هزار میلیارد تومان نزدیک شده و با افزایش 37هزار میلیارد تومانی به میزان 21درصد رشد کرده است.

باوجود رشد منفی بدهی‌های «شرکت‌ها و موسسات دولتی» به شبکه بانکی، بدهی‌های خود دولت با افزایش مواجه بوده است. آمارهای بانک مرکزی، بدهی‌های بخش دولتی را به دو جزو بدهی‌های «دولت» و بدهی‌های «شرکت‌ها و موسسات دولتی» تقسیم می‌کند. براساس اطلاعات آخرین گزارش، در یک سال منتهی به شهریور سال‌جاری، بدهی‌های دولت به شبکه بانکی حدود 36درصد افزایش یافته است، ولی از میزان بدهی‌های شرکت‌ها و موسسات دولتی، حدود 12درصد کاسته شده است.

علاوه ‌بر بخش دارایی‌های شبکه بانکی آمار مربوط به بخش بدهی‌های بانکی و موسسات اعتباری غیر‌بانکی کشور تا پایان شهریور سال‌جاری به‌روز شد. بر این اساس «سپرده بخش غیر‌دولتی» در شهریور سال‌جاری معادل 624هزار و 494میلیارد تومان گزارش شده که این رقم نسبت به شهریور سال گذشته 30.6درصد افزایش یافته است، اما این رشد در شهریور92 نسبت به مدت مشابه قبل 26.6درصد گزارش شده بود، بنابراین رشد سپرده‌های بخش غیر‌دولتی در شهریور93 نسبت به رشد سالانه سپرده‌ها در سال92 معادل 4 واحد درصد افزایش یافته است؛ اما نکته مهم در رشد سپرده‌های بخش غیر‌دولتی علاوه ‌بر افزایش رشد سالانه، کاهش سهم سپرده‌های دیداری و چرخش آن به سمت سپرده‌های مدت‌دار و غیر‌دیداری در یک سال گذشته است. بر این اساس، در شهریور سال گذشته 17درصد از کل سپرده‌ها مربوط به سپرده‌های دیداری و به‌تبع آن 83درصد از منابع سهم بخش غیر‌دیداری بوده است، حال آنکه در شهریور سال‌جاری سهم سپرده‌های دیداری به 14درصد کاهش یافته و درنتیجه سهم سپرده‌های غیر‌دیداری از کل سپرده‌ها به 86درصد رسیده است، بنابراین می‌توان عنوان کرد که از شهریور92 تا شهریور93 معادل 3 واحد درصد از سهم سپرده‌های دیداری کاهش یافته و به سهم سپرده‌های غیر‌دیداری افزوده شده است. این روند نشان می‌دهد که با آرامش در بازارهای ارز و طلا طی یک سال گذشته و افزایش نرخ واقعی سود بانکی، اطمینان به سرمایه‌گذاری در سپرده‌های غیر‌دیداری که بخش قابل‌توجهی از آن را سپرده‌های بلند‌مدت تشکیل می‌دهد افزایش یافته است.

در بخش بدهی‌های بانکی، مقدار «وام‌ها و سپرده‌های ارزی» در پایان شهریور سال جاری به 177هزار و 76میلیارد تومان رسیده که این مقدار نسبت به شهریور سال گذشته 16.9‌درصد رشد کرده است. براساس آمار منتشر شده رشد سالانه «وام‌ها و سپرده‌های ارزی» در شهریور92 نسبت به مدت مشابه سال قبل معادل 83.5درصد گزارش شده که نشان می‌دهد از رشد سالانه آن نیز به مقدار قابل‌توجهی کاسته شده است.

رشد سهم سپرده‌گیری از رشد نقدینگی در نیمه نخست سال‌جاری بیشتر بوده و بخش مهمی از حجم نقدینگی به سمت سپرده‌های غیر‌دولتی حرکت کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این مسیر «کاهش نرخ تورم» و به‌تبع آن «افزایش نرخ واقعی سود بانکی» باعث شده که بخش قابل‌توجهی از نقدینگی سرگردان به سمت سپرده‌های بانکی گسیل شود که این یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در تغییر رفتار دولت بوده است.

در یک سال گذشته سهم بدهی بخش غیر‌دولتی به بانک‌های غیر‌دولتی (تسهیلات‌دهی بانک خصوصی) به 28.7درصد افزایش یافته است. این در حالی است که نرخ رشد سالانه تسهیلات‌دهی در شهریور92 نسبت به مدت مشابه 23درصد بوده است که نشان می‌دهد بانک‌ها پس از تجهیز منابع مالی در یک سال گذشته ازسوی سپرده‌های غیر‌دولتی، به میزان تسهیلات‌دهی خود افزوده‌اند. براساس آمارهای منتشر شده در شهریور سال93 معادل 58.6 از کل تسهیلات اعطایی، توسط بانک‌های غیر‌دولتی بوده است که این سهم نسبت به شهریور سال گذشته حدود 3 واحد درصد افزایش یافته است. این موضوع نیز نشان می‌دهد که قدرت وام‌دهی ازسوی بانک‌های غیر‌دولتی افزایش یافته و نسبت به سال گذشته نقش بیشتری در تسهیلات‌دهی بانک‌ها ایفا کرده‌اند.

مشاهده صفحات روزنامه