گروه بورس علی رمضانیان
معاملات اختیار خرید یا فروش یا معاملات آپشن در بازار سرمایه ایران، امروز برای نخستین بار راه‌اندازی می‌شود. این معاملات که در تمام بازارهای سرمایه دنیا از معاملات مرسوم و قدیمی است، می‌تواند سبب پویایی بیشتر بازار سرمایه شود هر چند به دلیل بالا بودن ریسک این نوع معاملات در ابتدای امر، همه انواع جهانی آن برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته نشده است. اما به زعم بسیاری از کارشناسان پس از 50 سال راه‌اندازی بازار سرمایه در ایران، نبود این نوع معاملات ضعف تلقی شده و باید زودتر راه‌اندازی می‌شد. به گزارش «تعادل» درحالی حاضر مراحل مقدماتی معاملات اختیاری در بورس کالا انجام شده و سازمان بورس درصدد آن است که در بورس تهران و فرابورس نیز معاملات اختیاری سهام را نیز راه‌اندازی کند. هر چند این نوع معاملات تنها در اختیار خرید مقدور بوده و به دلیل مسائل فنی هنوز امکان معامله اختیار فروش وجود ندارد.
جزئیات معاملات آپشن در بورس کالا
امروز(چهارشنبه 24 آذر ماه سال 1395) نخستین قرارداد آپشن یا اختیار معامله خرید سکه یا طلا (call option) روی قرارداد تحویل سکه در سررسید دی ماه 95 با اهرم 10درصدی راه‌اندازی می‌شود.
مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالا که مسوول برگزاری این معاملات است در گفت‌وگو با «تعادل» درخصوص جزئیات این نوع معاملات گفت: درحال حاضر در بورس کالا تنها معاملات اختیار خرید مقدور بوده و براساس معاملات اختیار خرید، شخص از این اختیار برخوردار است که یک دارایی را براساس موعد سررسید در آینده به قیمتی که امروز تعیین شده، خریداری کند یا منصرف شود. به طور مثال فردی می‌تواند از اختیار خرید یک سکه طلا برای تحویل در دی ماه به قیمت یک میلیون و 150هزار تومان برخوردار شود یا اینکه از خرید آن در موعد سررسید منصرف شود.
علیرضا ناصرپور گفت: معاملات اختیار خرید و سبک اعمال در موعد سررسید این قرارداد‌ها مطابق با سبک اروپایی خواهد بود و درحال حاضر تنها معاملات اختیار خرید انجام می‌شود و در آینده که زمانش هنوز مشخص نیست، معاملات اختیار فروش نیز راه‌اندازی خواهد شد. بر این اساس اشخاص تنها می‌توانند در موعد سررسید، قرارداد اختیار خرید را اعمال کنند اما فرآیند معامله در بازار ثانویه مجاز خواهد بود.
رییس اداره توسعه ابزارهای نوین مالی بورس کالا با بیان اینکه وجه تضمین و اهرم مالی در قراردادهای اختیار معامله مشابه قراردادهای آتی سکه خواهد بود، عنوان کرد: فروشنده این قرارداد‌ها موظف به سپردن تضامین خواهد بود و اهرم مالی یا وجه تضمین نیز 10درصد از کل قرارداد است. وی با بیان اینکه پس از فرهنگ‌سازی و برآورد استقبال از معاملات اختیار خرید به زودی معاملات اختیار فروش سکه(put option) نیز در تالار نقره‌یی راه‌اندازی خواهد شد، عنوان کرد: پس از راه‌اندازی این ابزار در بازار سکه برای سایر کالاهای کشاورزی و پتروشیمی نیز این ابزارها طراحی و راه‌اندازی خواهد شد.
ناصرپور در ادامه درخصوص تفاوت‌های معاملات اختیاری بازار آتی گفت: در بازار آتی هر دو طرف خریدار و فروشنده متعهد به انجام معامله در موعد سررسید هستند اما در اختیار خرید چنانچه قیمت‌ها در بازار نقدی سکه بالاتر از نرخ قرارداد اختیار خرید بود، اقدام به خریداری و در غیر این صورت از این اختیار استفاده نمی‌شود. بر این اساس منفعت یا سود سرمایه‌گذار در سررسید قرارداد اختیار معامله محقق می‌شود.
مشکلات معاملات آپشن
در همین رابطه یکی از مدیران اجرایی بازار سرمایه معتقد است که راه‌اندازی بازار مشتقه همیشه از آرزوهای بازار سرمایه بوده اما با وجود تجربه معاملات آتی سکه در بورس‌های سهامی، این معاملات به دلیل برخی مشکلات تاکنون عملیاتی نشده است.
شهریار شهمیری با بیان مطلب فوق به پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه درباره معاملات آپشن سهام گفت: متاسفانه یکی از دلایل عدم موفقیت معاملات آپشن سهام با وجود تلاش‌های زیادی که تاکنون انجام شده به بحث‌های نرم‌افزاری و زیرساختی برمی‌گردد البته این کل مشکل نبوده اما یکی از مسائل اصلی عملیاتی نشدن این بازار است. مدیرعامل کارگزاری سهم آشنا با اشاره به تجربه سایر کشورها در معاملات آپشن سهام اظهار کرد: خیلی از بورس‌های دنیا که هم‌اکنون بازار مشتقه توسعه یافته دارند در گام اول با فیوچرز شروع کردند و بعد بازار آپشن را راه‌اندازی کردند. وی با اشاره به تجربه موفق بورس کالا در معاملات آتی سکه گفت: با توجه به اینکه هم‌اکنون مقرر شده در بورس‌های سهامی و بورس کالا معاملات آپشن اجرا شود با یک ساختار نرم‌افزاری مناسب می‌توان انتظار یک بازار موفق را داشت. وی با بیان اینکه دستورالعمل‌های آپشن سال‌های بسیار پیش تصویب شده است، گفت: کمیته فقهی در سال 1387 قراردادهای آپشن را از نظر فقهی مورد تایید قرار داد اما دستورالعمل تدوین شده در آن زمان هم‌اکنون به روز شده است. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تاکیدات ریاست سازمان بورس
برای راه‌اندازی ابزارهای نوین مالی خاطرنشان کرد: مسلما همه فعالان بازار سرمایه از کارگزاران تا سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی از آپشن به عنوان یک بیزینس جدید استقبال خواهند کرد. شهمیری درخصوص آسیب‌شناسی اجرای این بازار جدید گفت: نفس عمل بسیار فوق‌العاده است اما لازم است با استفاده از تجربیات گذشته شرایط به گونه‌یی پیش برود که امکان استفاده از کل ظرفیت این بازار به درستی و بدون مشکل فراهم شود.
ریسک بالا دلیل عدم راه‌اندازی اختیار فروش
مشاور رییس سازمان بورس در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: به دلیل اینکه معاملات اختیار خرید و فروش یا آپشن دارای پیچیدگی‌هایی است باید به آرامی و در چند مرحله اجرایی شود تا هم بازار کشش این طرح را داشته باشد و هم اینکه طرح با موفقیت انجام شود.
مسلم پیمانی در ادامه عنوان کرد: به دلیل بالا بودن ریسک معاملات خرید اختیاری درحال حاضر برای پایلوت انجام می‌شود زیرا به دلیل انجام معاملات آتی یا فیوچر، بورس کالا در این زمینه دارای تجربه بوده و برای اجرای آن مشکلی نخواهد داشت.
اجرای معاملات آپشن سهام در بورس
مشاور رییس سازمان بورس در ادامه درخصوص معاملات اختیار سهام گفت: در آینده نزدیک معاملات اختیار سهام نیز در بورس و فرابورس راه‌اندازی می‌شود و احتمالا در این ارکان نیز تنها معاملات اختیار خرید راه‌اندازی شود.
پیمانی درخصوص مشکلات احتمالی نرم‌افزاری در زمینه معاملات آپشن گفت: به دلیل اینکه هسته معاملات هر یک از ارکان بازار یعنی بورس کالا و فرابورس و بورس تهران جداسازی شده‌اند در این زمینه مشکلی نخواهیم داشت علاوه بر این تاکنون در بورس کالا مشکل نرم‌افزاری نداشته بنابراین در این خصوص نگرانی وجود ندارد. این مقام مسوول با بیان اینکه تاریخ سررسید نخستین قرارداد اختیار خرید سکه 22دی ماه امسال است، گفت: این قرارداد‌ها از مالیات بر عملکرد یا ارزش‌افزوده برخوردار هستند.
