یادگار نارنجی پروانه‌ها
گروه اقتصاد اجتماعی
امریکای‌لاتین، روزها و ماه‌ها و سال‌های خونین زیادی را تجربه کرده است. استعمار کهن در این قاره، در قرن 15میلادی با مهاجرت اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها و نسل‌کشی اینکاها و مایاها آغاز شد و تا امروز در قالب استعمار نو توسط شرکت‌های بزرگ چندملیتی ادامه پیدا کرده است. با این حال شاید قرن بیستم با باقی قرون خونبار امریکای لاتین یک تفاوت اساسی داشته باشد. در سال‌های قرن1900، کشورهای امریکای‌جنوبی و مرکزی عموما از زیر سلطه مستقیم کشورهای استعمارگر خارج شدند و دولت‌هایی ملی تشکیل دادند. دولت‌هایی به ظاهر مستقل اما به‌شدت مستبد، که باعث شدند عصر دیکتاتورها در این قاره ظهور کند. دولت جمهوری دومینیکن در سال‌های 1930 تا 1960 یکی از همین دولت‌هاست، دولتی که سکانش در دست ژنرال رافائل لئونیداس تروخیو بود. شاید این سوال پیش بیاید که تاریخ امریکای لاتین چه ارتباطی با جامعه امروز دارد؟ جواب را باید در عملکرد دیکتاتورها و در این مورد تروخیو پیدا کرد. برآوردها حاکی از آن است که به احتمال زیاد، در دوران زمامداری او، بیش از 50 هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند. اما مرگ 3 نفر فارغ از هرگونه تخمین و برآورد و احتمال قطعی است:
پاتریا، مینروا و ماریا ترسا مینروال که توسط رژیم تروخیو ترور شدند. خواهران مینروال، معروف به پروانه‌ها به همراه شوهرانشان، از فعالان سیاسی جمهوری دومینیکن و از مبارزان علیه رژیم دیکتاتوری بودند که چندین بازداشت را در سابقه خود داشتند. اما آخرین‌بار، هنگامی که از بازداشت درآمدند، در روز 25 نوامبر سال 1960 گرفتار کمین عوامل دیکتاتوری که در جاده مستقر بود شدند و به طرز خشونت‌باری به قتل رسیدند. از سال 1981، این تاریخ به عنوان روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان گرامی داشته شد و در تاریخ 17 اکتبر 1999، به عنوان یک روز جهانی در شورای عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید. بنابراین، روز که گذشت، روز مبارزه با خشونت علیه زنان بود و مسوولان ایرانی نیز مانند مقامات بسیاری از کشورهای جهان به فرارسیدن این روز واکنش نشان دادند.
نمایندگان در صف اول
«در جهان از هر سه زن یک زن مورد خشونت قرار می‌گیرد، ۲۵نوامبر ۲۰۱۶روزجهانی منع خشونت علیه زنان باشعار: اعتبارات مالی برای پایان خشونت علیه زنان را افزایش دهیم.» این متنی است که شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده رییس‌جمهور به مناسبت فرارسیدن روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان در کانال تلگرامی خود قرار داده است. البته مولاوردی تنها مسوول ایرانی نیست که به این روز واکنش نشان داده، فاطمه سعیدی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز در همین مورد نوشته: «خشونت علیه زنان پدیده‌یی خطرناک و نگران‌کننده است که سابقه‌یی به اندازه تاریخ دارد. باید دایره خشونت علیه زنان را از خشونت فیزیکی به سایر انواع خشونت نیز تعمیم داد و تصور نکنیم خشونت تنها به ضرب و شتم محدود است. بلکه بسیاری از رفتارهای مردسالارانه جامعه ما امروز مصداق خشونت است. تنها راه کاهش این پدیده زشت، آگاه‌سازی زنان و کمک به از بین بردن فرهنگ مردسالارانه است.» همچنین فاطمه ذوالقدر، دیگر نماینده تهران و عضو هیات رییسه کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در همین رابطه بیان داشته است: «خشونت علیه زنان و دختران پدیده‌یی شوم، ناشی از تحجر، تعصب کور و نا
آگاهی در جهان به بلندای تاریخ بشری است. مبارزه در برابر این بلیه علاوه بر عزم جهانی، نیاز به فرهنگ‌سازی مشترک در عرصه بین‌المللی دارد. به امید روزی که با همت همه زنان و دختران بتوان تبیین الگوی ثابت برای مقابله با خشونت علیه زنان و دختران، شاهد محو این پدیده شوم در همه ابعاد باشیم.» زنان تنها کسانی نیستند که مخالفت خود با خشونت علیه زنان را ابراز داشته‌اند، غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی، نماینده رشت در مجلس شورای اسلامی نیز در پیامی به مناسبت 25 نوامبر روز جهانی حذف خشونت علیه زنان خواستار حمایت قانونی از زنان مورد خشونت شد. به گزارش ایسنا، در پیام جعفرزاده‌ایمن‌آبادی آمده است: «مواردی که شامل خشونت علیه زنان است، از جمله تمام به کارگیری‌های اجباری چه به صورت معنوی و چه مادی، تمام الزامات و محرومیت‌های خطرزا برای سلامتی زنان که منجر به خسارت مادی و روانی می‌شود، تحقیر کردن شخصیت و رفتارهایی که موجب محدودیت آزادی و منجر به استعمار زن می‌شود که باید با ایجاد خانه‌های امن، حمایت‌های قانونی از زنان مورد خشونت، شرکت در کلاس‌های آموزشی قبل از ازدواج، مشاوره ازدواج، افزایش آگاهی مردان و زنان از طریق جلسات آموزشی و
تاکید بر آموزه‌های دینی این پدیده بدخیم اجتماعی کاهش یابد.»
البته لازم به ذکر است که واکنش‌ها به این روز، به همین تعداد از مسوولان ایرانی محدود بوده و فرد دیگری در این رابطه اظهارنظر نکرده است.
شهرهایی که خشن هستند
حال که صحبت از واکنش‌ها به روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان رفت، شاید بد نباشد که به انواع خشونت نیز پرداخته شود. بر خلاف آنچه شاید در نظر آید، خشونت تنها به ضرب وشتم و استفاده از الفاظ توهین‌آمیز محدود نمی‌شود. خشونت اشکال مختلفی دارد، از فیزیکی و جنسی گرفته تا روانی و اجتماعی. این تفکر که زنان در انجام کارها از مردها ناتوان‌ترند خود نوعی خشونت است. یکی از انواع خشونت جنسیتی، خشونت شهری است. خشونتی که یکی از اساتید دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران، ایمن نبودن شهرها برای حضور فعال زنان یکی از مصادیق آن است.
به گزارش مهر، علیرضا عندلیب با تاکید بر لزوم تهیه الگویی برای طراحی فضاهای جمعی در شهرها برای اقشار گوناگون جامعه از جمله زنان گفت: «امروز معماران باید فضاهای شهری جمعی مناسب در مقیاس‌های شهری، منطقه‌یی، محله‌یی را طراحی و اجرا کنند.»
وی با اشاره با اینکه فضاهای شهری از کیفیت لازم برای همه گروه‌های اجتماعی برخوردار نیستند، ادامه داد: «متاسفانه این مشکل برای اقشار کم برخوردار مانند زنان، کودکان، معلولان و سالمندان بیشتر است.» این استاد شهرسازی با بیان اینکه نبود فضاهای مناسب شهری ورود زنان به عرصه‌های اجتماعی را پیچیده‌تر می‌کند، یادآور شد: «البته به نبود فضاهای مناسب شهری، مشکلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز اشاره کرد که مجموع این عوامل بر حضور تاثیرگذار بانوان در جامعه تاثیرگذار است.»
عندلیب با تاکید بر اینکه متاسفانه نیاز به حضور زنان در اجتماع حتی از سوی خود آنها نیز به شکل واقعی ناشناخته باقیمانده است، بیان کرد: «تمام این محدودیت‌ها موانع بزرگی برای حضور فعال زنان در عرصه‌های شهری است؛ این در حالی است که در اکثر شهرها و کلان‌شهرهای کشور عرصه‌های اجتماعی برای حضور زنان فراهم نبوده و از همه مهم‌تر با توجه به جمعیت زیاد بانوان در شهرها؛ هیچ گونه برنامه‌ریزی عملیاتی برای حضور آنها در فضاهای عمومی وجود ندارد.»
وی با اشاره به لزوم ایجاد فضاهای امن شهری برای حضور زنان در جامعه تاکید کرد: «تامین امنیت و ایجاد حس امنیت مهم‌ترین بستری است که باید در فضاهای شهری ایجاد شود. فضاهای شهری نباید به فضایی ناامن تبدیل شوند چرا که ایجاد فضاهای بی‌دفاع و ناامن شهری برای حضور زنان در جامعه مناسب نیست.»
به گفته این استاد دانشگاه، توسعه و امنیت دو مفهوم کاملا وابسته به هم هستند. اگر امنیت درفضاهای شهری بیشتر شود؛ توسعه نیز درفضاهای شهری برای حضور زنان به وجود خواهد آمد.
عندلیب با بیان اینکه قابلیت دسترسی و ارتباطی فضاهای شهری در جذب و حضور زنان در جامعه اهمیت ویژه‌یی دارد، گفت: «باید مدیران شهری در طراحی شهرها به گونه‌یی عمل کنند تا زنان در فضاهای شهری آرامش، لذت و راحتی را تجربه کنند. در گذشته بیشتر تعاملات شهری در کوچه‌ها انجام می‌شد اما امروزه سبک زندگی مردم تغییر کرده و خلأ وجود فضاهایی برای تعاملات بیشتر زنان در شهرها کاملا احساس می‌شود.»
نزدیک به 55سال پیش خواهران مینروال با مرگ خود به جهانیان نشان دادند که زنان نیز همپای مردان در مبارزه علیه استبداد شرکت دارند و ثابت کردند که دست کم گرفتن زن‌ها خشونتی جنسیتی است. امروز، روز جانباختن آنها به عنوان روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان گرامی داشته می‌شود. هرچند این سوال را نیز در ذهن متبادر می‌کند که آیا تقلیل تاریخ فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی که زنان برای به دست آوردن حقوق خود و جامعه داشته‌اند، به مبارزه علیه خشونت جنسیتی، خود نوعی خشونت جنسیتی به حساب نمی‌آید؟
