نمای شهر با ما حرف می‌زند
علی سلطانی‌فر
دکترای رشته سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی
طی سال‌های اخیر افزایش چشم‌گیر گرایش مردم به زندگی در شهر و رشد بی‌رویه شهرنشینی، تقاضای فزاینده‌یی را برای تهیه مسکن در پی داشته است و این موضوع نیز مشکلات متعددی را در زمینه توسعه شهری به وجود آورده است. در پاسخ به این نیاز شهروندان، بیشتر تولیدکنندگان مسکن به‌دلیل اینکه به‌دنبال فروش سریع و بازگشت سرمایه خود هستند، لذا سعی در هرچه بیشتر مطرح کردن خود در محله مسکونی و نمایشی متمایز از بنای خود دارند و به همین دلیل موجب ناهماهنگی نمای ساختمان‌ها در سطح شهر شده و بر آشفتگی بصری شهر دامن می‌زنند. این در حالی است که امروزه مفهوم زندگی در شهر ابعادی پیچیده‌تر ازگذشته پیدا کرده است و زندگی در کلان‌شهرها صرفا به معنای محلی برای اسکان نیست. جدای از ده‌ها و بلکه صدها مشکل و معضلی که زندگی شهری امروز به دلیل تراکم شدید، ترافیک سنگین، انواع آلودگی‌ها و... ... به شهرنشینان وارد می‌کند نوع مبلمان شهری، نمای ساختمان‌ها و سایر مواردی که به ویژگی‌های بصری شهر مربوط می‌شود تاثیرات محرزی بر ساختار زندگی به ویژه در کلان‌شهرها دارد. به اعتقاد کارشناسان معماری و متخصصان شهرسازی نمای شهر از چنان هویتی برخوردار است که به تعبیر
و تمثیلی، با ما حرف می‌زند. متاسفانه در اکثر شهرهای ما زبان مشترکی بین نماها وجود ندارد، نه فرهنگ مشترکی برای بیان دارند، نه مصالح یکسانی به کار گرفته‌اند و نه سبک مشخصی را دنبال می‌کنند. کلان‌شهر تهران از این منظر به‌شدت آسیب‌پذیر است و یکی از ویژگی‌های منفی این شهر نمای بصری آشفته و مبلمان ناموزون آن است که نه تنها تردد در تهران را دچار مشکل و نوعی سردرگمی کرده، بلکه آلودگی‌های بصری بسیاری را به وجود آورده است. چنین وضعیتی بی‌شک آسیب‌های بسیاری در ابعاد اجتماعی، فردی و روانی به شهروندان وارد می‌کند و موجب کاهش نشاط در زندگی شهری می‌شود. این در حالی است امروزه در اکثر کشورهای دنیا و در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، ضوابط و مقررات ویژه‌یی در ارتباط با سیما و کالبد شهر وجود دارد و گروهی از برجسته‌ترین افراد با تخصص‌های مرتبط هنر زیبا‌سازی و زیبایی‌شناسی به کنترل طرح‌های بزرگ و کوچک معماری و شهری از نقطه نظر هماهنگی نمای بیرونی ساختمان‌ها و محیط شهری یعنی از جنبه‌های رنگ، حجم، مصالح مناسب، فضای پر و خالی نما، رعایت اصول هماهنگی و تناسبات و... می‌پردازند.
توجه و حساسیت مسوولان شهری به مبلمان و نمای شهری نه تنها موجب تسهیل رفت و آمد در شهر می‌شود بلکه فضایی آرامش بخش برای شهروندان به وجود میآورد. این توجه و دقت درعین حال یک سرمایه‌گذاری مناسب در عرصه گردشگری محسوب می‌شود. در واقع تمامی آنانی که از دیرباز به قصد سیاحت، از شهری به شهری یا از کشوری به کشور دیگر می‌رفته‌اند، در بخشی از سفر خود به تماشای آن چیزی پرداخته‌اند که جلوه‌یی از هنر معماری بوده است. بسیاری از کسانی که به عنوان گردشگر از کشور یا شهر خود به کشور یا شهر دیگری می‌روند علاوه بر تماشای بناهای تاریخی و جاذبه‌های طبیعی، بخش اعظمی از رضایت خود را ناشی از آرامش و زیبایی و نظم بصری شهر یا کشوری می‌دانند که به آن سفر کرده‌اند. خوشبختانه در سال‌های اخیر پس از مطرح شدن دوباره اهمیت فضاهای عمومی و ارزش زندگی شهری، موضوع نما اهمیت دوباره‌یی یافته است. لذا با توجه به اهمیت موضوع و مواردی که ذکرشد بررسی میدانی طرح ساختمان‌ها با بناهای اطراف از لحاظ کیفیت طرح معماری، نمای ساختمان، تناسب حجم آن با ساختمان‌های اطراف، زیبایی طرح و مصالح مورد استفاده و… ضروری بوده و گامی موثر در بالا بردن کیفیت نماهای شهری است. بی‌شک در این زمینه نقش قانون‌گذاری و نظارتی شورای شهر بسیار اهمیت دارد و همچنین نقش و سهم کارشناسی سازمان میراث فرهنگی برای حفظ هویت و اصالت معماری شهر محرز است و بالاخره دقت نظر شهرداری در فرآیند اجرا، به عنوان ضلع سوم این مثلث، مطرح می‌شود و تعامل اصولی این سه مجموعه می‌تواند موجب ارتقای کیفیت بصری، نما و مبلمان شهر شود.
