بهروز ملکی معاون دفتر برنامهریزی و اقتصاد مسکن وزارت راهوشهرسازی با بیان اینکه از سال65 نحوه تصرف خانوارها از ملکی به استیجاری تغییر کرده است، گفت: هر چه به جلوتر آمدهایم، سهم خانههای ملکی کاهش و ملکهای استیجاری افزایش یافتهاند. وی افزود: در حال حاضر در تهران و البرز 40درصد از خانوارها، مستاجر هستند و میانگین مستاجرهای کل کشور 28-27درصد است.
وی در نشست استراتژی سرمایهگذاری و تحلیل بازار مسکن که در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، گفت: مجموعهیی از عوامل بر بازار مسکن تاثیر میگذارد و بههمین دلیل است که طول و عرضهای رونق و رکودهای بازار مسکن در کشور ما با هم متفاوت است، چراکه همه عوامل موثر میتواند تغییر کند.
این کارشناس اقتصاد مسکن، هزینههای ساخت (قیمت مصالح ساختمانی دستمزد، مجوز پروانه) مسکن، قیمت نفت، تورم، قیمت داراییهای دیگر مانند بورس و طلا و سپردههای بانکی، حجم نقدینگی، درآمد پسانداز خانوار، وام خرید مسکن، نرخ سود بانکی، قوانین مالیاتی، دلار، عرضه زمین و مسکن دولتی را از عوامل موثر در قیمت مسکن عنوان کرد. نویسنده کتاب تحلیل بازار مسکن ایران، در ادامه به بیان نکات مهم ادوار بازار مسکن پرداخت و گفت: در سالهای71 تا 94 برخلاف رشد قیمت مسکن، تورم عمومی هیچگاه منفی نبوده است، طول دوره رونق، کوتاهتر از طول دوره رکود بوده است. همچنین شاهد افتوخیز بازار مسکن بودهایم و قیمت زمین بیشتر از قیمت مسکن، قیمت مسکن بیشتر از اجارهبها و اجارهبها بیشتر از تورم عمومی بوده و در برخی سالها داشتن مسکن، اقتصادی و در برخی سالها، غیراقتصادی بوده است.
28 درصد از جمعیت کشور مستاجرند
وی در بیان اهمیت بازار مسکن در ایران گفت: بازار مسکن 33درصد هزینه خانوار، 40درصد سرمایهگذاری و 32درصد تورم عمومی را دربر میگیرد و اهمیت زیادی در اقتصاد خانوادهها دارد.
وی افزود: بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری ایران در سال93 نشان میدهد که 33.4درصد از هزینه خانوارها به مسکن، آب، برق و سوختها اختصاص یافته است.
این کارشناس اقتصاد مسکن با بیان اینکه از سال65 نحوه تصرف خانوارها از ملکی به استیجاری تغییر کرده، گفت: هر چه به جلوتر آمدهایم، سهم خانههای ملکی کاهش و ملکهای استیجاری افزایش یافتهاند. وی افزود: در حال حاضر در تهران و البرز 40درصد از خانوارها، مستاجر هستند و میانگین مستاجرهای کل کشور 28-27درصد است.
انتظار 30-20 ساله برای خرید خانه
ملکی با بیان اینکه شاخص دسترسی به مسکن در کشور ما وضعیت مناسبی ندارد، گفت: اگر قیمت یک مسکن نرمال و متوسط در کشور ما 240میلیون باشد و فرض کنیم یک خانوار یکسوم درآمد خود را برای مسکن پسانداز کند و از وام بهرهمند نشود، در طول 30-20سال به این شرط که رشد مسکن و رشد درآمد به یک میزان باشد، میتواند خانه بخرد. ملکی، مهمترین مولفههای نیاز به مسکن را ازدواج، تحولات بعد خانوار و شاخص تراکم خانوار در واحد مسکونی عنوان کرد. این کارشناس بازار مسکن با مقایسه بعد خانوارهای ایرانی در طول دهههای گذشته گفت: در سرشماری سال65 بعد خانوارهای یک و دونفره، 14درصد، بعد خانوارهای سه و چهارنفره 29-28درصد و بعد خانوارهای پنج نفره و بیشتر حدود 56درصد بودهاند. وی افزود: درحالی که در سرشماری سال90، بعد خانوارهای یک و دونفره به 27-26درصد، بعد خانوارهای سه و چهارنفره به 52درصد و بعد خانوارهای پنج نفره و بیشتر به 21درصد کاهش یافته است و انتظار داریم هر چه جلوتر میرویم خانوادههای یک نفره و دونفره بیشتر شوند و هر چه بعد خانواده بیشتر میشود، نیازمند مساکن کوچکتری هستیم.
بازار مسکن در ایران
این تحلیلگر بازار مسکن، متوسط قیمت معاملاتی مسکن در بهار95 در تهران را 4میلیون و300هزار عنوان کرد و گفت: شهرهای تهران، اصفهان، شیراز و تبریز گرانترین مسکنها را دارند. وی درمورد رشد قیمت مسکن در مناطق مختلف تهران گفت: در شهر تهران رشد در تمام مناطق به یک میزان نیست، بهطوری که بیشترین رشد متعلق به منطقه یک بوده و بعد از آن دو منطقه سه و پنج پررشدترین مناطق هستند و اساسا مناطق شمال و شمالغرب رشد بیشتری داشتهاند. وی افزود: در میان شهرهای کشور نیز بیشترین رشدها مربوط به شهرهای ارومیه و همدان و اراک و قم با رشد 110برابری بوده است.
دلایل نوسان ذاتی بازار مسکن
ملکی در ادامه به این سوال پاسخ داد که چرا بازار مسکن دارای نوسان ذاتی و دارای دورههای رونق و رکود است؟ وی تصریح کرد: با شروع افزایش قیمت مسکن، سود ساختوساز افزایش مییابد، وقتی سود بالا میرود، افراد تمایل پیدا میکنند مسکن بسازند، درنتیجه پروانههای ساختمانی زیاد میشوند و اخذ پروانه با یک وقفه زمانی منجر به افزایش عرضه میشود، با افزایش عرضه، توقف افزایش قیمت را خواهیم داشت.