ایران: نفت اسلحه نیست
گروه انرژی|نادی صبوری|
هوای الجزیره، پایتخت الجزایر دیروز «ابری» بود. این را نه فقط گزارش‌های هواشناسی، بلکه اوضاع مبهم و مه‌آلود کشورهای اوپک، پیش از آغاز نشست غیررسمی آنها در عصر روز چهارشنبه در این شهر نیز تایید می‌کند. «جزایر سفید» که تصویر سفید و درخشان ساختمان‌هایش در زمان برآمدن آفتاب، این نام مستعار را به شهر بخشیده است، دیروز تحت‌الشعاع سایه اختلافات اعضای اوپک بر سر اتخاذ راهکاری برای نجات بازار نفت قرار گرفت. «نفت یک اسلحه نیست و نباید از آن برای آسیب رساندن به رقبا و تحقق اهداف سیاسی استفاده کرد». این پیام بیژن زنگنه، وزیر نفت است که دیروز به عنوان چهارمین سخنران پانزدهمین نشست مجمع جهانی انرژی پشت تریبون قرار گرفت. پیامی سیاسی و مهم که بیش از هر چیز پیکان خود را به سوی رقیب ایران در منطقه نشانه می‌رفت.
وزیر نفت ایران که در تمام عکس‌های ارسال شده از نشست روز گذشته در الجزیره، چهره‌یی خندان و شاداب داشت، پیش از آغاز سخنرانی خود نیز، توجه بسیاری از رسانه‌ها را با اعلام صریح اینکه ایران تولید نفت خود را فریز نخواهد کرد، به خود جلب کرد. میکروفن بلومبرگ به سوی بیژن زنگنه می‌رود و او در حالی که با کاغذهایش سرگرم است، بدون اینکه سرش را بلند کند شروع به صحبت درباره اینکه نشست چهارشنبه نشستی مشورتی است، می‌کند. خبرنگار بلومبرگ می‌پرسد آیا ایران نفت خود را فریز خواهد کرد؟ زنگنه پاسخ می‌دهد «خیر»، او دوباره می‌پرسد ایران به فریز نخواهد پیوست؟ زنگنه پاسخ می‌دهد: «در سطح تولید فعلی خیر». خبرنگار بلومبرگ می‌پرسد، آیا شما به دنبال سطح تولید 4 میلیون بشکه‌یی هستید؟ وزیر نفت ایران سری تکان داده و تایید می‌کند که ایران به دنبال این سقف تولید است.
او در ادامه اعلام کرد که ایران خواستار سهمی حدود 13درصد از تولید نفت اوپک است. سهمی که طبق برآوردهای «تعادل» بر اساس تولید کل 33میلیون و 270هزار بشکه‌یی سازمان در ماه آگوست، هدفی 4میلیون و 325هزار بشکه‌یی ایران را نشان می‌دهد. ایران برای رسیدن به این هدف باید حدود 700هزار بشکه بر تولید نفت فعلی خود اضافه کند.
پانزدهمین نشست مجمع جهانی انرژی که طرفین تولید‌کننده و مصرف‌کننده انرژی آن را تشکیل داده‌اند، روز گذشته در حالی آغاز به کار کرد که حواشی و شایعات مختلف پیرامون نشست غیر رسمی اعضای اوپک در عصر چهارشنبه، همه نگاه‌ها را به سوی خود جلب کرده و از ماهیت اصلی این نشست دور کرده بود. اتفاقی که اعتراض دنیل یرگین، نویسنده مطرح نفتی را نیز برانگیخت و باعث شد او در صفحه توییتر خود بنویسد: «اعضای اوپک نه تنها مرزهای تولید بلکه مرزهای شایعه‌پراکنی را نیز شکسته و فراموش کرده‌اند که نشست الجزیره، برنامه‌یی برای طرفین تولید‌کننده و مصرف‌کننده است.»
صحبت‌های وزیران پیش از آغاز نشست نیز در چارجوب رجزخوانی پیش رفت. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران آب پاکی را روی دست شرط و شروط‌های عربستان ریخته و اعلام کرد که احیای سطح تولید پیش از تحریم هدف اصلی ماست. زنگنه البته درباره اینکه آیا عربستان پیشنهادی برای تثبیت تولید نفت ایران در سطح سه میلیون و ٦٠٠هزار بشکه در روز داده است، اظهار کرد: این کشور به‌طور رسمی به ما پیشنهادی نداده است. از طرفی خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان نیز که خبرنگاران برای صحبت با او 10ساعت انتظار کشیده بودند، در زمان مواجهه با آنها، در محافظه‌کارانه‌ترین اظهارنظر ممکن گفت که بازار نفت در مسیر درست خود گام بر می‌دارد. صحبت‌هایی که درمجموع، امیدها به خارج شدن نتیجه‌یی مشخص از نشست عصر چهارشنبه را کمرنگ و کمرنگ‌تر کرد.
در چنین فضایی بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران پس از سخنرانی دبیرکل اوپک، رییس آژانس بین‌المللی انرژی و دبیرکل IEF پشت تریبون رفت و سخنان خود را که حاوی پیامی بسیار مهم بود، مخابره کرد. به گزارش «تعادل» به نقل از شانا، زنگنه در ابتدای سخنان خود ضمن قدردانی از نورالدین بوطرفه، وزیر انرژی و معادن الجزایر و همچنین مردم الجزایر درباره چالش‌های جاری بازار نفت، گفت: هم‌اکنون تداوم قیمت‌های پایین نفت مهم‌ترین موضوعی است که بازار با آن روبه‌رو شده و قیمت‌های پایین تاکنون آثار منفی را به بار آورده است و در آینده نیز به بار خواهد آورد. وی اظهار کرد: آثار منفی در میان‌مدت و بلندمدت، بر سرمایه‌گذاری و توسعه ظرفیت تولید مشخص می‌شود و به منافع هر دو گروه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان آسیب می‌رساند.
وزیر نفت با بیان اینکه قیمتی عادلانه که بتواند سرمایه‌گذاری و توسعه ظرفیت تولید را شتاب بخشد، ضروری است، تصریح کرد: افزایش ظرفیت تولید می‌تواند وابستگی مصرف‌کنندگان را به یک یا دو تولید‌کننده کاهش دهد. زنگنه در ادامه این سخنرانی اظهار کرد: موضوع مهم دیگری که در این باره مطرح است موضوع غیر سیاسی کردن بازار نفت و کنار گذاشتن استفاده از نفت به‌عنوان یک اسلحه، به هر منظور و تحت هر عنوان است. وی با بیان اینکه ما باید به این نکته اذعان کنیم که نفت یک اسلحه نیست و نباید از آن برای آسیب رساندن به رقبا و تحقق اهداف سیاسی استفاده کرد، یادآور شد: متاسفم که بگویم برخی، قیمت‌های نفت را تا سطحی پایین آورده‌اند که به منافع دیگر تولیدکنندگان آسیب رسانده است.
وزیر نفت افزود: آنان از نفت به عنوان یک سلاح استفاده کرده‌اند تا برای دیگر تولیدکنندگان ناآرامی‌های اجتماعی و سیاسی و مشقت اقتصادی ایجاد کنند.
وزیر نفت ادامه داد: ما از مجمع بین‌المللی انرژی و دبیرکل محترم جدید آن می‌خواهیم که به سطحی فراتر از مشارکت در آمار و تبادل اطلاعات حرکت کنند، به اقدام دست زده و گفت‌وگوها را به سطح مسائل سیاستی و هر کاری میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان برای امنیت عرضه و تقاضا و محیط زیست پاک‌تر ارتقا دهد.
وی یادآور شد: در این جایگاه باید بگویم تصویب توافق نشست تغییرات اقلیمی پاریس (COP٢١) و اجرای تعهدهای کشورهای در حال توسعه به همکاری کشورهای توسعه‌یافته درباره انتقال فناوری و کمک‌های آنها نیازمند است تا بتوان به اهداف جهانی محیط زیست دست یافت.
وزیر نفت با بیان اینکه ما همواره از اقدام‌هایی که در تاریخ سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برای تثبیت بازار نفت اتخاذ شده، حمایت کرده‌ایم و در هر زمان دیگری که نیاز باشد چنین خواهیم کرد، افزود: ما به همکاری همه صادرکنندگان غیرعضو اوپک برای مشارکت در تلاش‌های اوپک برای تثبیت بازار خوشامد می‌گوییم. وی در سخنان پایانی خود اظهار کرد: بعد از برداشته شدن تحریم‌ها، ایران تلاش کرده ظرفیت تولید خود را در بخش‌های نفت و گاز افزایش دهد و به این منظور مدل جدیدی از قراردادها را مهندسی کرده است.
زنگنه افزود: در این مسیر شرکت‌های بین‌المللی نفتی را به همکاری برای افزایش تولید متناسب با ذخایر نفت و گازمان تشویق می‌کنم و به آنها خوشامد می‌گویم تا به این ترتیب آنها نیز در امنیت عرضه مشارکت کنند. با پایان گرفتن سخنرانی‌های مجمع جهانی انرژی در صبح، زمان برای دیدارهای دوجانبه وزرا و همچنین حضور آنها در جمع خبرنگاران فراهم شد. زنگنه به دیدار وزیر نفت عراق رفت.
در این بین، هر کسی از ظن خود با نشست غیررسمی اوپک یار شد. وزیر نفت ونزوئلا الوخیو دل پینو، که با توجه به اوضاع اقتصادی کشورش، بیشترین نیاز را به تصمیمی برای کاهش سطح تولید نفت خام دارد، در جمع خبرنگاران ابراز امیدواری کرد که نشست غیررسمی اوپک در عصر چهارشنبه، با امضای اعضا به نشستی «رسمی» تبدیل شود. امیدواری‌ای که تحقق آن با نگاهی به صحبت‌های اعضای دیگر که نشست را صرفا دیداری «مشورتی» توصیف کرده بودند، بعید به نظر می‌رسید.
محمد بارکیندو، دبیرکل نیجریه‌یی اوپک نیز در صحبت‌هایی مبهم اعلام کرد اکنون همه بر سر یک موضوع اجماع دارند و آن موضوع این است که اقدام برای نجات بازار نفت نباید دیرتر از سال 2017 انجام شود. وزیر نفت ایران عصر دیروز به دیدار الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه نیز رفت.
داغ بودن بازار شایعات
همانطور که دنیل یرگین در صحبت‌های کنایه‌وار خود به این مساله اشاره کرد، فرمان اعضای اوپک بیش از هر چیز در دست شایعات بود. دیروز و در حالی که هیچ دود سفیدی از سمت ایران و عربستان بر نمی‌خاست، وال‌استریت ژورنال به نقل از یک منبع آگاه که به اعتقاد بسیاری، وزیر نفت ونزوئلا بوده است، نوشت که اوپک قصد دارد در طول یک سال 350میلیون بشکه از تولید نفت خام خود را کم کند؛ صحبتی که به نوعی به معنای کاهش یک‌میلیون بشکه تولید نفت خام اوپک در هر روز است که با اوضاع فعلی بعید به نظر می‌رسد هیچ کدام از کشورها
به آن تن بدهند.
