احتمال باروری ابرها در پاییز
گروه انرژی| زهره اکرمی|
امروز سد کوچری افتتاح شده و 9شهر را تحت‌پوشش خود قرار خواهد داد. این خبری است که خسرو ارتقایی مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌یی تهران روز گذشته در نشست خبری خود طرح کرد. او در این نشست به مراحل مختلف ساخت این سد و ویژگی‌های احداث آن در قیاس با دیگر پروژه‌ها اشاره کرده و عنوان کرد که دوشنبه 8شهریور، سد کوچری با حضور حمید چیت‌چیان وزیر نیرو افتتاح خواهد شد. اما به واسطه نزدیک بودن پاییز و اخباری مبنی بر بارش‌های دیرهنگام، ارتقایی در پاسخ به پرسش «تعادل» عنوان کرد که ممکن است بسته به‌شدت بحرانی بودن شرایط، بارور کردن ابرها در پاییز امسال در دستور کار قرار گیرد. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌یی همچنین در پاسخ به دیگر پرسش «تعادل» در زمینه خشک شدن باغ‌های کرج به واسطه استفاده تهران از منابع آبی کرج با بیان اینکه استفاده از منابع سد امیر کبیر تصمیمی نیست که به تازگی گرفته شده باشد، عنوان کرد که مهاجران زیادی از کرج به تهران آمده و وظیفه تامین آب شرب آنها در اولویت نسبت به باغ‌ها قرار می‌گیرد. مشروح گزارش «تعادل» از این نشست را در ادامه می‌خوانید.
آیین بهره‌برداری سد کوچری با حضور اصحاب رسانه در ساختمان مرکزی شرکت آب‌منطقه‌یی تهران برگزار شد. سدی که شرکت مدیریت منابع آب ایران متولی و شرکت آب منطقه‌یی مجری آن بوده است و امروز با حضور حمید چیت‌چیان افتتاح می‌شود.
هدف از اجرای این طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود، انتقال 181میلیون متر مکعب آب در سال از سرشاخه‌های دز به سد کوچری و تصفیه خانه دو دهک جهت تامین آب شرب درازمدت شهرهای قم، خوانسار، خمین، ساوه، دلیجان، گلپایگان، محلات، نیمور و سلفچگان همچنین تخصیص مقداری از آب انتقال یافته به صنعت، برای جبران روز افزون کمبود آبی شهرهایی که از رشد جمعیت سریعی برخوردار هستند، برای افق1420 در نظر گرفته شده است. از آنجا که منابع آبی در ساختار زمین شناختی ایران، در نواحی شمالی و غربی کشور نهفته است، بحث انتقال آب از این نواحی به مرکز کشور همواره مطرح بوده است. انتقال آب از سرشاخه رودخانه دز به کویر مرکزی ایران نیز ازجمله این طرح‌هاست.
خسرو ارتقایی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌یی تهران روز گذشته، در تشریح این پروژه اظهار داشت که مطالعات انتقال آب از لرستان به کویر ایران از دهه70 آغاز شد و در ابتدای دهه80 وارد فاز اجرایی شد. این طرح در طول زمان ساخت همواره مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفته است.
ارتقایی افزود: «از اسفند ماه سال89 تونل‌های آبی این پروژه مورد بهره‌برداری قرار گرفته و از سال92 از سد کوچری استفاده می‌شده است، به‌طوری که درسال گذشته 23میلیون متر مکعب، امسال قریب به 60میلیون مترمکعب وسال آینده نیز با تکمیل 95درصدی پروژه، آبگیری این سد به سقف 200میلیون مترمکعب خواهد رسید.»
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌یی تهران تاکید کرد که طرح ساختمان سد کوچری و سامانه‌های انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود و آبرسانی به شهر قم در دست شرکت آب منطقه‌یی تهران بوده و تنها پروژه خطوط لوله آن توسط شرکت آب و فاضلاب شهر قم انجام شده است. مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌یی تهران در ادامه اظهارات خود درباره ویژگی‌های این پروژه گفت: «این پروژه دارای ویژگی‌هایی است که آن را از پروژه‌های مشابه دیگر متمایز می‌کند. نخست آنکه این پروژه ثقلی است و در مسیر این خطوط نه تنها از هیچ پمپاژی استفاده نشده است بلکه بعضا از فشارشکن‌ها استفاده شد. دستگاه‌های حفاری TBM برای نخستین‌بار در کشور جهت حفاری تونل‌های بلند مورد بهره‌برداری قرار گرفته که به نوبه خود آغاز‌گر فصل جدید در صنعت حفاری تونل است.» او افزود: «ضمن آنکه استفاده از این دستگاه‌ها به دست متخصصان ایرانی انجام گرفته است. این پروژه با اختصاص بودجه 900میلیارد تومانی انواع سازه‌های آبی چون سد انحرافی، سد مخزنی، باکس بتونی، تونل و خط لوله را در بر می‌گیرد.» طبق گفته‌های ارتقایی، صعب‌العبور بودن منطقه سبب شده است تا طرح‌هایی چون تونل‌های دو طبقه برای این پروژه پیشنهاد شود اما
به علت بافت زمین شناختی آن اقلیم، امکان‌پذیر نشد.
سیمای طرح سد کوچری
به گزارش «تعادل»، طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود از سه قسمت عمده تونل‌های اصلی انتقال و آبگیرها، سد کوچری و خطوط لوله آبرسانی تشکیل شده است. در ابتدای طرح، بوسیله سد انحرافی چشمه سرداب، آب این چشمه به داخل تونلی به طول 1821متر هدایت شده و از طریق کانالی به طول 211متر به پشت بند انحرافی دره لکو منتقل می‌شود. تونل دره لکو به دره دزدان به طول 1890متر آب چشمه سرداب و رودخانه دره لکو را به دره دزدان منتقل می‌کند، ظرفیت انتقال آب این تونل معادل 8متر مکعب در ثانیه درنظر گرفته شده است.
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌یی در نشست خبری خود عنوان کرد که در این رابطه با حداث یک بند انحرافی روی رودخانه دره لکو این رودخانه از ساحل چپ به رودخانه دره دزدان هدایت می‌شود.
او در ادامه عنوان کرد که برای تنظیم آب انتقال یافته از حوضه دز در پایین دست سد گلپایگان، سد کوچری در 8کیلومتری جنوب غربی شهرستان گلپایگان با ارتفاع 73متر از کف و 96.5 متر از پی، با حجم بدنه 5.2میلیون متر مکعب و با حجم کل مخزن 207میلیون متر مکعب احداث خواهد شد که بتواند آب شرب شهرهای مورد نظر را با تضمین 95درصد تامین کند. آب ذخیر شده در سد کوچری توسط خط لوله‌یی به طول 108کیلومتر به تصفیه خانه دودهک و از آنجا توسط خط لوله‌یی به طول 72کیلومتر به شهر قم خواهد رسید.
کوچری‌نشینان، گلپایگان‌نشین شدند
اسم سد کوچری از روستایی که پیش از احداث سد در آن ناحیه قرار داشته است، گرفته شده است. با آبگیری سد کوچری تمام روستا و مناطق اطراف آن به زیر آب رفته است و اهالی آن ناحیه ناچار به مهاجرت ابدی از آن ناحیه شدند. ارتقایی در پاسخ به پرسش خبرنگار «تعادل» مبنی بر میزان خسارت پرداخت شده به اهالی منطقه اظهار داشت: «130خانوار روستای کچویی به‌طور متوسط با دریافت خسارتی 400میلیون تومانی از شرکت آب و منطقه‌یی تهران به شهرهایی چون گلپایگان نقل مکان کرده‌اند. با آنکه شرکت آب و فاضلاب منطقه‌یی اراضی‌ای در اختیار آنان قرار داده است اما کوچری‌نشین‌ها، سکونت در گلپایگان را به سبک زندگی قدیمی خود ترجیح دادند.»
بارورکردن ابرها، آره یا خیر
اما با توجه به نزدیکی فصل پاییز و گزارش‌های سازمان هواشناسی کشور مبنی بر تاخیر شروع بارش‌های این فصل، خبرنگار روزنامه «تعادل» در پرسشی از خسرو ارتقایی، برنامه شرکت آب‌منطقه‌یی تهران برای امکان باروری ابرهای در تهران جویا شد. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌یی تهران نیز ضمن تایید این خبر اظهار داشت: «تصمیم برای باروری ابرهای تهران بستگی به حساسیت و بحران کم آبی در فصل پاییز خواهد داشت که در صورت بحرانی شدن وضعیت در دستور کار قرار خواهد گرفت همچنان که در گذشته دوبار این کار انجام شده است.»
اولویت آب شرب به آبیاری باغ‌ها
اما یکی از دیگر مسائلی که در گزارشات رسیده به «تعادل» توسط شهروندان مورد انتقاد قرار گرفته بود، خشک شدن باغات استان البرز به واسطه استفاده تهران از منابع آبی این استان بود. ارتقایی در پاسخ به خبرنگار «تعادل» در این زمینه اظهار داشت: «تامین آب مهاجرانی که از کرج به تهران نقل مکان کرده‌اند، برعهده استان تهران است و تامین آب شرب آنان نیز در سال‌های کم‌آبی کشور بر آبیاری باغات کرج اولی‌تر است.» وی همچنین به قدمت 50ساله سد امیرکبیر اشاره کرد و اتخاذ این دست تصممیات را به سالیان قبل ارجاع داد. ارتقایی تصریح کرد: «تصمیم‌گیری در این قبیل مباحث تنها به عهده شرکت آب منطقه‌یی و وزارت نیرو نیست و ارگان‌های دیگری نیز در این موضوع سیاست‌گذاری می‌کنند.»
تبلیغات و شرکت آب
در ابتدای برنامه آیین بهره‌برداری و افتتاح سد کوچری، کلیپی سه دقیقه‌یی از مراحل حفاری و تجهیز طرح سد کوچری به نمایش گذاشته شد. در طول مراسم نیز بروشور‌هایی که حاوی اطلاعات دقیقی از تمام مراحل اجرایی این طرح بود، بین خبرنگاران توزیع شد. تشریح پروژه‌ها با استفاده از جذابیت‌های سمعی و بصری در ادارات دولتی کشور، اگر نه نایاب اما کم یاب است.
