۷هزار موسسه اعتباری غیربانکی بینام و نشان
همین چند روز پیش بود که رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در جمع اعضای اتاق بازرگانی ایران از وجود ۷هزار نهاد مالی بدون نام و نشان که تحت عناوین گوناگون در ایران فعالیت دارند صحبت کرد. او گفت که ساماندهی این موسسههای بینام و نشان و بعضا متداخل یکی از اولویتهای مجلس دهم خواهد بود. پس از آن اما مهرداد سپهوند یکی از کارشناسان ارشد پولی و بانکی ایران ضمن بررسی «جایگاه موسسههای اعتباری و واسطهگری مالی غیربانکی» نیمنگاهی به وضع امروز این نهاد در ایران کرد. در نوشته او تاکید شده است ۷هزار موسسه اعتباری غیربانکی در ایران ثبت شده که از آنها ۵هزار موسسه فعال هستند.
نکته عجیب این نوشته فقدان آمار و اطلاعات درباره آنهاست. بهطوری که سپهوند مینویسد: «متاسفانه آمار و ارقام تازه و مستمر و قابل اتکا که به تازگی از سوی مراجع و مقامها انتشار یافته باشد و بررسی مقایسهیی را ممکن کند در دست نیست... مطابق اطلاعاتی که صندوق بینالمللی پول در سال ۲۰۱۱ منتشر کرده است ۳۵۰۰ موسسه یاد شده را صندوقهای قرضالحسنه تشکیل میدهند.»
به گزارش ساعت ۲۴، چنانچه بتوان به این آمار و ارقام صندوق بینالمللی پول اعتماد کرد، حدود دوسوم از منابع این موسسهها در اختیار صندوقهای قرضالحسنه است. برخلاف صندوقهای قرضالحسنه که به نسبت پراکندهاند، موسسات مالی و اعتباری متمرکزند و ۹۰درصد دارایی آنها دراختیار تنها ۶ موسسه است. این موسسات گاهی برخلاف آنچه در مقررات ناظر بر مجوز آنها قید شده است به فعالیت در سطح بانکها روی میآورند و برای جذب سپرده از بانکها نرخهای خود را بیشتر از نرخهای مصوب بانکها قرار میدهند. این موسسات برای پرداخت تعهدات خود به ناچار درگیر پذیرش ریسک بیشتر برای رسیدن به بازده لازم در عرضه تسهیلاتدهی میشوند. این در حالی است که بسیاری از این موسسات حتی از توان فنی و تخصصی بانکها در مدیریت ریسک بهرهمند نیستند. در ایران در سال ۱۳۸۷ حدود یکمیلیون سپردهگذار که وجوه خود را در دو موسسه با ابعاد متوسط سرمایهگذاری کرده بودند با ورشکستگی این موسسات دچار مشکل شدند و تنها با مداخله بانک مرکزی از طریق فراهم آوردن یک خط اعتباری برای یکی از بانکها - که تعهدات این بانکها را تقبل کرد - غائله فرونشانده شد. بنابر آنچه از وبسایت بورس اوراق بهادار قابل دسترسی است، در حوزه مدیریت داراییها حدود ۷۹ صندوق سرمایهگذاری مشترک با رقم تقریبی ۱۸هزار میلیارد ریال حضور دارند. بازیگر مهمی که در عرصه مدیریت داراییها در سطح حکومتی به تازگی به جمع صندوقها پیوسته است صندوق توسعه ملی با رقم تقریبی ۷۵میلیارد دلار دارایی در سال ۱۳۹۴ است. در حوزه لیزینگ نیز با وجود بیش از ۷۰ شرکت، رقم برآوردی داراییها حدد ۱۲۰۰میلیارد ریال در سال ۱۳۹۳ بوده است.
