پیامدهای اقتصادی نابودی میراث جهانی
نابودی صخرههای مرجانی به تنهایی موجب کاهش ۱۵درصد از تولید ناخالص داخلی ۲۳کشور جهان میشود
از ونیز ایتالیا گرفته تا جزایر گالاپاگوس و پارک یلواستون در امریکا، بسیاری از سایتهای تاریخی و طبیعی جهان که در فهرست میراث جهانی هم قرار دارند، به دلیل تغییرات اقلیمی در معرض خطر قرار گرفتهاند. برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) به همراه سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (UNESCO) چندی پیش با انتشار بولتنی در مورد میراث جهانی در خطر، خواستار اتخاذ اقداماتی روشن و فوری برای جلوگیری از روند تخریب این یادگارهای انسان و جهان بر آمده است.
بنا بر این گزارش، در شرایطی که بیش از ۱۰۰۰مورد از میراث جهانی در ۱۶۳کشور جهان شناسایی شده است و بسیاری از این سایتها مقاصد گردشگری فعالی هم هستند، نمیتوان از تاثیر تغییرات اقلیمی بر آنها غافل بود. این سایتهای تاریخی و محیط زیستی گاهی به دلیل حضور بیش از حد گردشگران در معرض آسیب هستند و تغییرات اقلیمی هم در این روند مزید بر علت شدهاند. مسائلی مانند بالا رفتن سطح آب دریاها، افزایش دما، جابهجایی زیستگاهها و افزایش بسامد شرایط آب و هوایی شدید مانند توفانها، سیلها و خشکسالیها، همه و همه میتوانند جذابیت میراث جهانی به عنوان مقاصد گردشگری را کاهش دهند. به دنبال توافق پاریس، ۱۹۵ کشور جهان تعهد کردند راههایی برای آن بیابند که افزایش دمای متوسط جهانی از پیش از آغاز دوران صنعتی شدن، بالاتر از ۲ درجه سانتی گرا نباشد و این، موضوعی حیاتی برای آینده میراث جهانی است.
گردشگری جهانی و محیطزیست
از سوی دیگر، چنانچه این گزارش نشان میدهد، میراث جهانی خود میتواند موجب کاهش و سازگاری روند تغییرات اقلیمی در جهان شود. به عنوان مثال، جنگلهای بارانی و زیستگاههای ساحلی میتوانند موجب جذب کربن و فراهم آوردن خدمات اکوسیستمی شوند که به نوبه خود میتواند به عنوان محافظی طبیعی در مقابل توفانها و سیلها عمل کند. سایتهای میراث جهانی همچنین میتوانند به منزله آزمایشگاههایی طبیعی برای مطالعه اثرات تغییرات اقلیمی عمل کنند. این سایتها میتوانند به بازدیدکنندگانشان این امکان را بدهند که در مورد تغییرات اقلیمی و اینکه این تغییرات چه اثری بر آنها میگذارد هم آموزش بدهند.
تغییرات اقلیمی میتوانند استرسهای وارد بر سایتهای میراث جهانی را تشدید کنند، استرسهایی مانند آلودگی، درگیری بر سر منابع، شهرنشینی، تکه تکه شدن زیستگاهها و از میان رفتن میراث فرهنگی ناملموس. با این همه، استرسهایی که بر میراث جهانی وارد میآیند تنها محدود به این موارد نمیشوند. از طرفی بسیاری از سایتهای میراث جهانی، نقشی مهم در صنعت گردشگری جهانی دارند، صنعتی که رشدی بسیار بیشتر از بخشهای دیگر دارد و به تنهایی ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل میدهد و یک شغل از هم ۱۱ شغل در جهان را به خود اختصاص میدهد. گردشگری بهشدت بر اقسام انرژی بر حملونقل، مانند هواپیماها و اتوموبیلها وابسته است. امروز صنعت گردشگری، مسوول انتشار ۵ درصد از کربن تولید شده در جهان است و پیش بینی میشود این رقم در طول ۲۵ سال آینده ۲ برابر شود. با این همه، حتی خود صنعت گردشگری هم در مقابل تغییرات اقلیمی شکننده است. این شکنندگی به این جهت رخ میدهد که تغییرات اقلیمی هزینههای بیمهیی را افزایش میدهند، موجب پدید آمدن تنشهای آبی و خسارات متعدد به داراییهای سرمایهیی در مقاصد گردشگری میشوند.
آدمها و مرجانها
از زمان تصویب کنوانسیون میراث جهانی در سال ۱۹۷۲، تغییرات اقلیمی یکی از عمدهترین خطراتی بودهاند که این میراث را تهدید کردهاند. گرمایش جهانی از سال ۱۸۸۰میلادی تاکنون، موجب شده دمای متوسط کره زمین یک درجه سانتیگراد افزایش پیدا کند و بازه زمانی ۳۰ساله مابین سالهای ۱۹۸۳ تا ۲۰۱۲ هم در طول ۱۴۰۰سال گذشته گرمترین بازه زمانی در نیم کره شمالی بودهاند. این حجم از تغییرات میتوانند نشاندهنده آن باشند که میزان خطر تا چه اندازه بالاست. امروزه تقریباً نیمی از تمام صخرههای مرجانی در جهان در معرض نابودیاند. این در حالی است که بنابر تخمینها، بیش از ۲۷۵میلیون نفر در سراسر جهان در همسایگی مستقیم صخرههای مرجانی زندگی میکنند. صخرههای مرجانی در دستکم ۹۳کشور جهان، یکی از منابع جذب گردشگراناند و در ۲۳کشور از این میان، بازدید از صخرههای مرجانی حداقل ۱۵درصد از تولید ناخالص داخلی کشورها را تشکیل میدهد. مرجانها در سراسر جهان به دلیل بالا رفتن دمای آب و اسیدی شدن آنها بهشدت در معرض خطر قرار گرفتهاند. حتی با سناریوهای خوشبینانه کنونی برای کاهش میزان افزایش دما تا سال ۲۰۳۰، تا آن زمان ۷۰درصد از صخرههای مرجانی در جهان
در معرض نابودی خواهند بود. افزایش دما اما تنها در آبها رخ نمیدهد. افزایش دمای هوا هم موجب پیدایش تغییرات محیطی بسیاری شده است: آب شدن یخها و یخچالهای قطبی، فرسایش سواحل، آتش سوزیهای بیشتر و بزرگتر و بروز تغییرات در برخی اکوسیستمها، همگی نتیجه افزایش دما در کره زمین هستند. از طرفی بسیاری از حیوانات در سایتهای میراث جهانی در معرض خط قرار دارند. برخی گونهها درجاتی از انعطافپذیری را در مقابل تغییرات اقلیمی از خود بروز میدهند، اما برخی دیگر به دلایل مختلف در این مورد آسیب پذیرتر هستند. برخی عوامل هم موجب میشود آسیبپذیری اینگونههای افزایش پیدا کند، مثل از بین رفتن زیستگاهها، از بین رفتن کیفیت آنها و نیز تکهتکه شدن آنها. برای اجتناب از این اتفاق، باید به سرعت برای گسترش و مدیریت مرزهای اکوسیستمها کاری کرد. به عنوان مثال باید راهی پیدا کرد تا مناطق حائل میان اکوسیستمهای انسانی و حیوانی افزایش پیدا کنند.
با این همه، میراث جهانی در اکوسیستمها خلاصه نمیشود. بناهای یادبود و ساختمانها نمیتوانند حرکت کنند و وضعیت آنها بهشدت به وضعیت منطقه، فرهنگ و شیوههای زیست در آن وابسته است. این گروه از میراث جهانی بیشترین آسیب را از افزایش وزش بادهای ویرانگر، سیلابها، فرسایش ساحلی و اقسام آن میبینند. میزان رطوبت در هوا هم میتواند به ناپایداری برخی بناها بینجامد. نوسانات دمایی نیز میتواند موجب به هم خوردن توازن در تراکم حشرات و موشهایی شود که در مواردی به نابودی بناها میانجامند. بالا رفتن سطح دریاها به عنوان یکی از کلیشهییترین تصورات و پیامدهای تغییرات اقلیمی، در منطقهیی مانند دریایی آدریاتیک هم، موجب شده است که همین حالا ساختمانهای بسیاری زیر آب بروند. گزارشهایی که در فاصله سالهای ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۳ توسط یونسکو تهیه شدهاند نشان میدهند در ۷۷ مورد از گزارشهایی که درباره تهدیدات مبتلا به سایتهای میراث جهان در کشورهای مختلف تهیه شدهاند، نحوه مدیریت و عوامل نهادی در شمار اصلیترین تهدیدات قرار داشتهاند. از میان دیگر تهدیدهای مندرج در این گروه هم میتوان به مناقشات مرزی، مسائل قانونی و موضوعات مربوط به حکومتها و کمبود منابع مالی و انسانی اشاره کرد.
