سمیرا نوری| نرخ بیکاری امروزه به یکی از اهرم‌های اصلی برای رشد اقتصادی تبدیل شده است. کشورهای مختلف تلاش‌های زیادی برای کاهش این نرخ انجام می‌دهند. اختلاف نرخ بیکاری میان کشورهای مختلف نشان‌دهنده وجود فرصت‌های شغلی زیاد در برخی کشورها و کمبود این فرصت‌ها در کشورهای دیگر است. به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران، علت اصلی بیشتر ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی، نرخ بالای بیکاری در جوامع است. در این باره بانک جهانی آماری را منتشر کرده که کاهش یا افزایش نرخ بیکاری بین کشورهای مختلف را تا سال2014 نشان می‌دهد.
نگاهی به این داده‌ها نشان از آن دارد که این نوسان در نقاط مختلف دنیا متفاوت است. شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در تعیین این نرخ دخیل است. به‌عنوان مثال درمورد مصر باتوجه به اتفاقات سال‌های اخیر نرخ بیکاری افزایش یافته ولی نه با اختلاف زیاد. در حقیقت این نرخ هر سال نسبت به سال قبل از آن تغییر چندانی را نشان نمی‌دهد. ونزوئلا نیز در این میان وضعیت متفاوتی نسبت به مصر دارد. در این کشور نرخ بیکاری با سرعت بیشتر در حال افزایش است و از 7.5 به 8.6درصد رسیده است. نگاهی به آمارها نشان از آن دارد که موریتانی با رقمی معادل 31درصد بیشترین نرخ بیکاری را در سال2014 از آن خود کرده است. این آمار نشان می‌دهد که بیشترین نرخ بیکاری مربوط به کشورهای آفریقایی و کشورهای تازه استقلال یافته از یوگسلاوی است. کشورهایی چون مونته‌نگرو، مقدونیه، بوسنی‌وهرزگوین، موزامبیک، سوازیلند و لسوتو. سوازیلند و لسوتو دو کشور مستقل محصور در خاک آفریقای‌جنوبی هستند.
برخی معتقدند که جمعیت از عوامل موثر در کاهش یا افزایش نرخ بیکاری است. اما مثال کشور چین باوجود جمعیت میلیاردی نتیجه دیگری را روشن می‌کند. بر این اساس، چین باوجود جمعیت بالا، نرخ بیکاری پایینی دارد که در حدود 4.7درصد است. یعنی جمعیت چندان ربطی به افزایش نرخ بیکاری ندارد. هرچند که باید درمورد چین، به مساله نرخ 10درصدی رشد اقتصادی اشاره کرد که عامل مهمی در کم بودن درصد بیکاری است. ارمنستان در میان کشورهای همسایه ایران، بالاترین نرخ بیکاری را با رقم 17.1 و پاکستان کمترین نرخ بیکاری را با رقم 5.2درصد دراختیار دارد. در اروپا نیز کشورهای اسپانیا و یونان که در سال‌های اخیر با بحران اقتصادی عمده روبه‌رو بوده‌اند، به ترتیب با نرخ‌های بیکاری 24.7 و 26.3درصد دست و پنجه نرم می‌کنند. براساس این آمار، برخی کشورها کمترین نوسان و برخی بیشترین نوسان را در این زمینه داشته‌اند.
کشور هند در سال‌های2012 تا 2014 همواره نرخ بیکاری معادل 3.6درصد داشته است. کشور آفریقایی لیبی نیز بین سال‌های2012 تا 2014 همواره نرخ بیکاری معادل 19.2درصد داشته است. نمودار نزولی نوسانات نرخ بیکاری در کشور لتونی نشان از تلاش موفقیت‌آمیز کشور در کاهش نرخ بیکاری داشته است. نرخ بیکاری در این کشور از 16.2درصد در سال2011 به 10درصد در سال2014 رسیده است.
در این میان، نرخ بیکاری در ایران نیز قابل توجه است. این نرخ در سال2014، عددی در حدود 12.8 و در سال2013، 12.9درصد بوده است. سازمان ملل متوسط نرخ بیکاری ایران در سال‌های۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳ را ۱۳,۵ درصد اعلام کرد که حدود دو برابر متوسط نرخ بیکاری جهان است و تنها از نرخ بیکاری ۳۴کشور در این دوره کمتر بوده است. هرچند که ارقام داخلی و خارجی در این رابطه قدری تفاوت دارد و آمارهای اعلام شده ازسوی منابع داخلی، اعداد کمتری را برای نرخ بیکاری ایران نشان می‌دهد. با این حال، بانک جهانی تحلیل‌های متفاوت‌تری از این نرخ دارد. در این میان، برخی گزارش‌ها نشان از آن دارد که طبق آخرین آمار رسمی، تعداد جمعیت فعال (شاغل و بیکار) در کشور 24میلیون و 701هزار و 177نفر است که از این تعداد 2میلیون و 729هزار و 92نفر بیکار هستند. کمترین نرخ بیکاری را در سال گذشته استان آذربایجان‌شرقی با 7.3درصد و بیشترین نرخ بیکاری را استان کهگیلویه‌وبویراحمد با 17.7درصد داشته است. با این حال، می‌توان این‌طور برداشت کرد که نوسانات نرخ بیکاری در کشورهای مختلف چندان چشمگیر نیست و در حد چند دهم درصد بوده است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و می‌توان آن را در جرگه کشورهایی دانست که عملا نرخ بیکاری در آن، کاهش یا افزایش چندانی نداشته است.
