عضو کمیته کشوری دخانیات: شرکت دخانیات آمار مصرف سیگار را بیشتر از نرخ واقعی اعلام می‌کند تا تولید و واردات را به دست بگیرد
گروه اقتصاد اجتماعی| مهدی کریمیان |
31 ماه مه، از سال 1987 تا به حال به عنوان روز جهانی بدون دخانیات شناخته می‌شود. هدف اصلی سازمان بهداشت جهانی در روز جهانی بدون دخانیات این است که فرد استفاده‌کننده از انواع و اقسام اشکال دخانیات را تشویق کند تا در قدم اول در این روز به خصوص، به مدت 24ساعت دخانیات را ترک کند. از دیگر اهداف این سازمان، آگاه‌سازی افکارعمومی نسبت به مضرات استفاده از دخانیات است. امروز در جهان سالانه 6میلیون نفر بر اثر استفاده از دخانیات جان خود را از دست می‌دهند که بیش از 600هزار نفر آن کسانی هستند که در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند. این روز به عنوان یکی از 8 رویدادی است که سازمان بهداشت جهانی مبدع آنها بوده به‌طور رسمی از این رویدادها حمایت می‌کند. این 8 رویداد عبارتند از: روز جهانی سلامت، روز جهانی اهدای خون، هفته جهانی ایمن‌سازی، روز جهانی بیماری سل، روز جهانی بیماری مالاریا، روز جهانی بیماری هپاتیت، روز جهانی مبارزه با بیماری ایدز و روز جهانی بدون دخانیات. هر سال سازمان بهداشت جهانی موضوعی را برای روز بدون دخانیات تعیین می‌کند که عمده آنها مربوط به افشای حقیقت در مورد مصرف سیگار و هشدار دادن به فرد مصرف‌کننده است. به عنوان
مثال شعار اصلی این سازمان برای روز بدون دخانیات در سال 2000 «ساده لوح نباشید، سیگار شما را خواهد کشت» و در سال 2006 «تنباکو، کشنده در هر شکل» بود که اشاره به خطرناک بودن استفاده از دخانیات در هر شکل و نوعی دارد. سازمان بهداشت جهانی همچنین هر سال جوایزی را به سازمان‌ها یا افراد حقیقی که بیشترین سهم را در کاهش استفاده از دخانیات در هر قاره داشته باشند، اعطا می‌کند. سازمان بهداشت جهانی از هر نهادی- از یک گروه چند نفره محلی گرفته تا دولت‌های کشورها- حمایت می‌کند تا برنامه‌هایی نظیر کمپین‌های ضد دخانیات، راهپیمایی، مناظره عمومی، همایش‌های علمی و برنامه‌های هنری برگزار کنند. تعداد زیادی از دولت‌ها این روز را فرصت خوبی برای عملی کردن برنامه‌های ضد دخانیات می‌دانند به عنوان مثال در سال 2010 در همین روز سیگار کشیدن در تمام بیمارستان‌ها و ادارات دولتی استرالیا ممنوع شد.
برای بعضی‌ها فعالیت‌های جهانی که در این روز خاص انجام می‌شود به عنوان تجاوز به حریم شخصی یا حتی تبعیض تلقی می‌شود. عده معدودی با تبلیغات دخانیات و استفاده بیشتر از سیگار در این روز سعی در کمرنگ کردن اثر فعالیت‌های گروه‌ها و دولت‌ها شوند. البته این اعتراض‌ها بیشتر از طرف تولید‌کنندگان دخانیات و شرکت‌های تبلیغاتی ساماندهی می‌شوند و خود مصرف‌کنندگان تا به حال کمپین اعتراضی خودجوش در مقابل روز بدون دخانیات برپا نکرده‌اند. اما یکی از دانشگاه‌های امریکایی به نام «اورگان» در محوطه دانشگاه محلی را در نظر گرفته تا دانشجویان بتوانند در آن مکان سیگار کشیده و از دخانیات با کیفیت لذت ببرند! طبق قانونی در امریکا، چندین سال است که شرکت‌هایی که به نوعی با تولید تنباکو و دخانیات درگیر بوده‌اند در امر تشویق برای ترک کردن سیگار هم دخیل هستند به عنوان مثال بزرگ‌ترین تولید‌کننده سیگار در امریکا سایتی را اداره می‌کند که در آن به سیگاری‌ها کمک می‌کند تا دخانیات را ترک کنند.
ترک سیگار سخت‌تر از آنچه فکر می‌کنید
ترک سیگار اقدامی چالش برانگیز و مبارزه‌طلبانه است. میزان سختی ترک سیگار به عواملی مانند مصرف تعداد سیگار روزانه، تعداد افراد سیگاری افراد نزدیک (والدین، دوستان و همکاران سیگاری) و دلیل سیگار کشیدن (موقعیت اجتماعی، تحریک دوستان و...) بستگی دارد. هفتاد درصد سیگاری‌ها قصد دارند سیگار را ترک کنند و پنجاه درصد آنها در یک سال اخیر تلاش برای ترک انجام داده‌اند. برای ترک سیگار راه‌های مختلفی وجود دارد که عبارتند از: روش اول، روش بوقلمون سرد (بدون کمک دیگران) است که 90 درصد افراد از این روش برای ترک سیگار استفاده می‌کنند و می‌خواهند سیگار را بدون هر گونه کمکی (شامل حمایت نزدیکان، دارو یا درمان) ترک کنند. هرچند بیشتر افراد از این روش استفاده می‌کنند، اما کمتر از 10درصد افرادی که از این روش استفاده می‌کنند، موفق می‌شوند.
روش دوم، رفتار درمانی است که برای استفاده از این روش در ترک سیگار، به یک متخصص برای یافتن بهترین شیوه ترک سیگار مراجعه کنید. متخصص رفتار درمانی برای شناسایی محرک‌هایی که باعث احساس هوس سیگار می‌شود و فراهم کردن حمایت عاطفی در زمانی که به آن نیاز دارید، کمک می‌کند.
روش سوم، درمان با جایگزین کردن منابع نیکوتین است. این روش شامل استفاده از آدامس‌ها، چسب‌ها، اسپری‌ها و قرص‌های نیکوتینی است که نیکوتین را بدون استفاده از سیگار به بدن فرد میرساند. این نوع ترک سیگار، زمانی که با رفتار درمانی ترکیب شود، بهترین نتیجه را می‌دهد.
روش چهارم، درمان دارویی است که بعضی از انواع داروها همچون زیبان (Zyban) یا چانتیکس (Chantix) برای کمک به ترک سیگار ساخته شده‌اند. این داروها باید با دستور پزشک تجویز شوند.
روش پنجم، درمان ترکیبی است که با استفاده از ترکیبی از روش‌های مختلف ترک سیگار شانس فرد را برای رسیدن به هدف افزایش می‌دهد. برای مثال ترکیب رفتار درمانی با منابع جایگزین، درمان دارویی با منابع جایگزین و... است.
از آنجا که نیکوتین ماده‌یی اعتیادآور است ترک آن همراه با علائمی مانند اشتهای زیاد، اضطراب و کج خلقی، افسردگی و افزایش وزن است.
دکتر آذری‌پور‌ماسوله از اعضای کمیته کشوری دخانیات وزارت بهداشت در یک برنامه رادیویی اعلام کرد: در زمینه کنترل مصرف سیگار، جزو کشورهای نسبتا موفق دنیا هستیم. وی همچنین گفت: 12 درصد جمعیت بالای 15سال کشور سیگار مصرف می‌کنند و با این تعداد مصرف‌کننده سالانه به 40 میلیارد نخ سیگار احتیاج داریم که این مقدار با میزانی که سازمان دخانیات تولید می‌کند فاصله قابل توجهی دارد. به نظر می‌رسد آمار مصرف سیگار در کشور توسط شرکت دخانیات بالاتر اعلام می‌شود تا برای واردات و تولیدات داخل کشور، دلیل محکمه‌پسندی را ارائه کنند.
دخانیات هر 8 ثانیه جان یک نفر را می‌گیرد
بارها و بارها از اثرات منفی سیگار روی سلامتی گفته شده و همواره تاکید بر این است که برای همیشه این ماده مخدر فراموش شود. طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت در هر 8 ثانیه یک نفر در دنیا به علت استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهد.
حال با ارائه این گزارش از هدیه کشنده سیگار به سیگاری‌ها می‌گوییم. از دست دادن موها از اثرات سیگار کشیدن است. با تضعیف سیستم ایمنی افراد سیگاری در اثر مصرف مواد دخانی، بدن این افراد مستعد ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله «لوپوس اریتماتوز» می‌شود که این بیماری می‌تواند عامل از دست دادن موها، ایجاد زخم در دهان، جوش‌های پوست روی صورت، سر و دست‌ها شود. افراد سیگاری 40درصد بیش از افراد دیگر در معرض ابتلا به آب مروارید، کدر شدن عدسی چشم و ممانعت از عبور نور و در نهایت نابینایی هستند.
استعمال دخانیات باعث از بین بردن پروتئین‌های انعطاف‌دهنده پوست می‌شود؛ همچنین باعث تحلیل بردن ویتامین A و محدود کردن جریان خون در عروق پوست می‌شود. پوست افراد سیگاری خشک و دارای خطوط و چین خوردگی‌های‌ریزی در اطراف لب‌ها و چشم‌هاست. به علاوه افراد سیگاری سه‌برابر بیش از افراد غیر سیگاری به عفونت گوش میانی دچار می‌شوند و دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به نوعی سرطان پوست (پوسته پوسته شدن، برجستگی روی پوست) قرار دارند. سیگاری‌ها 5.1 مرتبه بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر از دست دادن زودرس دندان‌ها هستند.
منواکسیدکربن یکی از اصلی‌ترین گازهای سمی در خروجی اگزوز اتومبیل و دود سیگار است، میل ترکیبی این گاز با خون بسیار بالاتر از اکسیژن است. این گاز باعث کاهش قدرت عمل اکسیژن در خون افراد سیگاری حرفه‌یی تا 15درصد می‌شود. استخوان‌های افراد سیگاری تراکم خود را از دست داده و به راحتی شکسته می‌شود همین طور زمان التیام یافتن و جوش خوردن آنها پس از شکستگی تا 80 درصد افزایش پیدا می‌کند.
مشوق‌های مالی برای مادران سیگاری
در بیمارستان‌های سراسر فرانسه، به مادران باردار در قالب کوپن، ۳۰۰ یورو داده می‌شود تا سیگار کشیدن را ترک کنند. این اقدام در راستای مطالعه‌یی انجام می‌شود که هدف از آن بررسی تاثیر مشوق‌های مالی بر ترک سیگار توسط زنان باردار است.
تردیدی نیست که استعمال سیگار در دوران بارداری، جزو ممنوع‌ترین ممنوع‌هاست. سیگار کشیدن می‌تواند احتمال سقط جنین را افزایش دهد، استعمال سیگار همچنین یکی از علل اصلی زایمان‌های پیش از موعد شناخته شده است. بر اساس گزارشی که در سال ۲۰۱۵ میلادی تهیه شده بود، تخمین زده می‌شود که همین حالا با وجود تمام هشدارها، حدود 17.8درصد از زنان سیگاری، حتی در دوران بارداری هم به سیگار کشیدن ادامه می‌دهند. به این ترتیب چنانکه وزارت بهداشت فرانسه اعلام کرده است، این کشور بالاترین نرخ استعمال دخانیات در میان زنان باردار را در سراسر اروپا دارد. در تلاشی برای رفع این معضل، سیستم بیمارستانی منطقه پاریس، در ماه مارس مطالعه‌یی را آغاز کرد که قرار بود تاثیر مشوق‌های مالی بر ترک سیگار از سوی زنان سیگاری در دوران بارداری‌شان را بررسی کند. ۱۷ بیمارستان در سراسر فرانسه، برای تداوم ۳۶ ماهه این آزمایش اعلام آمادگی کردند. شرکت‌کنندگان در برنامه‌های دوران بارداری‌شان، با یک متخصص ترک استعمال دخانیات ملاقات می‌کنند و در پایان هر جلسه، یک بن ۲۰ یورویی خرید دریافت می‌کنند که می‌توانند با آن در بسیاری از فروشگاه‌ها کالا بخرند. در واقع، مادران
باردار در دوران بارداری‌شان ۳۰۰ یورو دریافت می‌کنند و افزون بر آن، احتمالا پول خرید سیگار هم نخواهند داد.
تنها افرادی می‌توانند در این مطالعه شرکت کنند که دست‌کم ۱۸ساله باشند، بیش از 4.5 ماه از آغاز دوران بارداری‌شان نگذشته باشد و روزانه دست‌کم ۵ نخ سیگار کارخانه‌یی یا ۳ نخ سیگار رول شده بکشند و البته مهم‌تر از هر چیز، تمایل زیادی به ترک سیگار داشته باشند.
این نخستین‌بار نیست که در مطالعات مربوط به ترک سیگار، از مشوق‌های مالی به عنوان انگیزه‌دهنده استفاده می‌شود. سال گذشته، محققان در شهر گلاسکو، در پژوهشی مشابه که در ژورنال پزشکی بریتانیا به چاپ رسید، به این نتیجه رسیدند که مشوق مالی می‌تواند به زنان باردار سیگاری در ترک عادت کمک کند و در این زمینه از تاثیر بسزایی برخوردار است.
از مجموع ۶۱۲ زن بارداری که در پژوهش شرکت کردند، 22.5 درصد از کسانی که به آنها مشوق مالی داده شده بود موفق به ترک سیگار شدند اما تنها ۸.۶ درصد از کسانی که تنها با متخصصان ترک سیگار جلسه داشتند اما مشوقی دریافت نکرده بودند، موفق به ترک شدند. یکی از اصلی‌ترین چهره‌های این پژوهش در بریتانیا، پروفسور «لیندا بالد» از دانشگاه استرلینگ، در سال ۲۰۱۵ به بی‌بی‌سی گفته بود: «من فکر می‌کنم آن چیزی که موجب شد زنان باردار سیگاری از این طرح استقبال کنند، این بود که به جای محکوم کردن آنها و شرمسار کردن‌شان، به آنها برای به وجود آمدن تغییری در زندگی‌شان که دستیابی به آن مشکل بود، جایزه داده می‌شد.» خانم بالد ادامه می‌دهد: «من معتقدم چیزی که موجب کارایی این طرح شده بود این بود که مشوق مالی هم به انگیزه‌یی که بسیاری از آنها در همان زمان هم داشتند، افزوده شده بود.»
سونامی سیگار و مرگ 8 میلیون نفر در آینده
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2013، 1.1میلیارد نفر معادل 21درصد از جمعیت بالغ جهان سیگاری بودند که شامل 950میلیون مرد و 177 میلیون زن بود. با وجود افزایش جمعیت جهان تعداد سیگاری‌ها در جهان از 23درصد در سال 2007 به این رقم در سال 2013 رسید. اگر همین روند ادامه پیدا کند در سال 2030تعداد مرگ ومیر ناشی از مصرف سیگار به بیش از میلیون نفر می‌رسد که 80درصد آن در کشورهای در حال توسعه اتفاق خواهد افتاد. در گزارش سازمان بهداشت جهانی آمده است که تنها 33 کشور مالیات بالای 75 درصد دارند و اکثر کشورها یا مالیات بسیار ناچیزی از مصرف‌کنندگان سیگار دریافت می‌کنند یا به‌طور کلی مالیات خاصی بر دخانیات ندارند. با توجه به اینکه افزایش مالیات یکی از موثر‌ترین راهکارهای کاهش مصرف است بانک جهانی دست به کار شده است تا نظام مالیات بر دخانیات را در کشورهای مختلف عملیاتی کند. برنامه کنترل مصرف تنباکو در بانک جهانی جهت کاهش مصرف سیگار و اصلاح نظام مالیات بر تنباکو در کشورهای فیلیپین، اندونزی، سنگال، کلمبیا، بوتسوانا، اتیوپی، ارمنستان و گرجستان شروع شده است و به زودی در کشورهایی نظیر هند، پرو، پاکستان، بلاروس و تاجیکستان نیز
شروع خواهد شد.
طی این برنامه بانک جهانی با کشورهای یاد شده در زمینه پیشرفت ظرفیت‌های ارزیابی مضرات استعمال دخانیات و تبیین، اجرا و نظارت بر سیستم مالیات بر دخانیات همکاری می‌شود.
