دورنمای ریاست مادامالعمر مورالس در هم شکست
گروه جهان
اوو مورالس، رییسجمهور بولیوی که ۱۰سال است زمام امور کشورش را در دست دارد، قصد داشت با برگزاری همهپرسی تغییر قانون اساسی بار دیگر در انتخابات ریاستجمهوری شرکت کند. اما نتیجه این همهپرسی نشان داد که تلاش او با ناکامی روبهرو شده است. گزارشهای رسانهیی حاکی از آن است که مورالس فعلا با حدود 48درصد در مقابل 52 درصد نتیجه همهپرسی را به مخالفان باخته است.
به گزارش رویترز، مورالس از سال ۲۰۰۶ تاکنون مقام ریاستجمهوری در بولیوی را در اختیار دارد. او در واقع قصد داشت با برگزاری همهپرسی یکشنبه در این کشور قانون اساسی را تغییر دهد و راه را برای ادامه ریاستجمهوریاش هموار کند. پیش از این نیز یک بار در سال ۲۰۰۹ قانون اساسی بولیوی تغییر کرد و به موازات آن انتخابات پارلمانی و ریاستجمهوری پیش از موعد برگزار شد. طبق قانون اساسی تغییریافته بولیوی که از سال ۲۰۰۹ معتبر است، رییسجمهور این کشور تنها میتواند در دو دوره پنجسالهریاستجمهوری کشور را در دست داشته باشد. به دنبال این انتخابات بود که مورالس در آن سال و همچنین در سال ۲۰۱۴ در مقام خود ابقا شد. در صورتی که قانون اساسی بار دیگر به دنبال این همهپرسی تغییر کند، اوو مورالس با نامزدی در انتخابات و پیروزی در آن میتواند تا سال ۲۰۲۵ در قدرت باقی بماند. همهپرسی یکشنبه در بولیوی الزامی بود و حدود 6میلیون و500هزار بولیویایی واجد شرایط رای دادن بودند. روزنامه «ال دبر» روز دوشنبه با تکیه بر آخرین نتایج این همهپرسی گزارش داد که 56.5درصد از شرکتکنندگان در این رفراندوم به تغییر قانون اساسی بولیوی رای منفی دادهاند. طبق
این گزارش میزان موافقان با تغییر قانون اساسی بالغ بر 43.2 درصد بوده است. با اعلام نظرسنجیهای ابتدایی پس از همهپرسی و احتمال رای نیاوردن تغییر قانون اساسی، گروههای مخالف این تغییرات در خیابانهای کشور دست به شادمانی زدهاند. «آلورا گارسیا لینرا»، معاون ریاستجمهوری بولیوی اپوزیسیون این کشور را مورد انتقاد قرار داد که آرای منفی شرکتکنندگان در همهپرسی را بهعنوان یک پیروزی جشن گرفته است. معاون مورالس گفته که آرای شهروندان بولیوی در مناطق روستایی و نیز در خارج از کشور هنوز باید شمارش شوند و انتظار میرود که بسیاری از آنها موافق تغییر قانون اساسی باشند. او خطاب به خبرنگاران گفته است: «بهتر است که شور و شوق خود را نگهدارید و به آرامی منتظر نتایج باشید. زیرا خوشحالی شما ممکن است به گریه تبدیل شود.» «ساموئل دوریا مدینا»، یکی از شخصیتهای اپوزیسیون بولیوی میگوید: «موارد زیاد فساد مالی در دستگاههای دولتی در دوران اخیر سبب شد که بسیاری از مردم بولیوی به تغییر قانون اساسی رأی منفی بدهند.» «خورخه کویرگا» که بین سالهای 2001 تا 2002 رییسجمهور بولیوی بود نیز میگوید: «دولت مورالس قدرت ابدی میخواهد اما نمیخواهد
برای مقابله با فساد، مدیریت جعلی، قاچاق مواد مخدر و سایر مشکلات موجود کاری انجام دهد.» کویرگا از رییسجمهوری بولیوی خواسته تا به قانون اساسی احترام بگذارد و آن را فدای منافع دولت نکند. این رهبر اپوزیسیون بولیوی با اشاره به تغییر اخیر در دولت آرژانتین و پیروزی تاریخی اپوزیسیون ونزوئلا در انتخابات پارلمانی گفته است: «نسیم تغییر به بولیوی خواهد رسید.»
از تولید «کوکا» تا ریاستجمهوری
مورالس نخستین رییسجمهوری بولیوی با پیشینه بومی است که با آرای مردمی و به شیوه دموکراتیک انتخاب شده است. پیش از آنکه برای نبرد در زمینههای سیاسی آماده شود مسوول یک مزرعه پرورش گیاه کوکا بود و پیش از به قدرت رسیدن، نقش کلیدی در مبارزات بومیان کوکا کار علیه طرح مشترک امریکا و بولیوی برای مبارزه با مواد مخدر را داشت. مورالس پس از رسیدن به قدرت نیز به مخالفت با طرح امریکا برای مبارزه با مواد مخدر در بولیوی پرداخت. اگرچه از برگ کوکا برای تولید کوکایین استفاده میشود اما مردم بومی منطقه اندیان، کوچاووایمارا از برگهای آن بهعنوان مکمل غذایی استفاده میکنند و آن را میجوند و برای این برگها احترام زیادی قائل هستند. به اعتقاد مورالس مشکل مربوط به تولید و مصرف کوکایین نباید با ریشهکن کردن این گیاه همراه شود بلکه میتوان این کار را از طریق دیگر، مثل فرستادن نیروهای نظامی به منطقه کاشت کوکا برای نظارت بر منطقه انجام داد. البته این نظریه با مخالفت NGOها بهخاطر مغایرت با قوانین حقوق بشر مواجه شد.
در سال 2009 برای افزایش فشار به نمایندگان مجلس سنای کشورش برای موافقت با قانونی که به وی اجازه میدهد خود را برای بار دیگر نامزد انتخابات کند، دست به اعتصاب غذا زد. او برای این کار رختخواب خود را در دفتر کار خود پهن و اعلام کرد که وارد اعتصاب غذا شده است.
او نظرات سوسیالیستی قرن بیست و یکمی چپگرایان امریکای لاتین را با گرایشهای زیستمحیطی و دفاع از جنبش بومیان بولیوی ادغام کرده است. از جمله اقدامات موثر او ملی کردن نفت، گاز معادن، مخابرات و اعطای خدمات رایگان رفاهی به سالمندان، کودکان و زنان باردار است. اقتصاد مبتنیبر گاز و معادن بولیوی در 10سال حکومت وی از نظر حجم سه برابر شده است. بولیوی دومین کشور بزرگ صادرکننده گاز طبیعی در امریکای جنوبی است که پس از ونزوئلا 8/48 تریلیون مترمکعب گاز استخراج میکند. شرکتهای گازی اگزان موبیل ایالات متحده، پتروبراس، رپسول اسپانیا و شرکت فرانسوی توتال، از جمله شرکتهای معروف در این کشور هستند. براساس گزارش رویترز پس از انعکاس فعالیتهای نفتی بولیوی و انعقاد قرارداد با کشور ونزوئلا به عنوان بزرگترین کشور صادرکننده نفت، این کشور به پنجمین کشور بزرگ صادرکننده نفت تبدیل شده است و کشورهایی که با آن قرارداد میبستند به قانون مالیات عطف به ماسبق پیوستند. آمارهای تازه نیز نشان میدهند که با وجود کاهش قیمت نفت و گاز، اقتصاد بولیوی در سال گذشته 4.8 درصد رشد داشت که این رقم یکی از قویترین نرخهای رشد در امریکای لاتین به حساب
میآید.
بولیوی بدون مورالس
به نوشته روزنامه گاردین، مورالس نخستین رییسجمهور سرخپوست بولیوی محسوب میشود که از زمان به قدرت رسیدن با صرف درآمدهای نفتی در راه خدماترسانی به مردم نقش بسزایی در فقرزدایی از این کشور داشته است حال آنکه گروههای اپوزیسیون دولت وی را متهم به فساد و خودکامگی میکنند. او پیش از این در مصاحبه با شبکه خبری لاپاز درباره نتیجه احتمالی منفی همهپرسی گفته بود: «اگر مردم نه بگویند، چه میتوانیم بکنیم؟ کودتا نخواهیم کرد. باید بیسر و صدا برویم.»
حال سوال این است که آیا بولیوی بدون مورالس آیندهای خواهد داشت؟
پیش از برگزاری این همهپرسی نیز زمزمههای نفوذ و دخالت امریکا در برنامههای داخلی بولیوی به گوش میرسید. به گزارش «پرنسا لاتینا»، اوو مورالس رییسجمهور بولیوی، در آستانه برگزاری همهپرسی امریکا را به توطئه ضد این کشور متهم کرد. اوو مورالس به رادیو سانتاکروز گفت: «دولت هرگز توطئههای امریکا را ضد این کشور امریکای جنوبی فراموش نخواهد کرد. اطلاعاتی در دست است که مشاور اقتصادی دولت امریکا با مخالفان بولیوی در شهر ال آلتو دیدار میکند.» در ماه ژانویه دولت بولیوی اعلام کرد: موسسه «اینترامریکن» در آستانه همهپرسی درباره اصلاح قانون اساسی برای بیثبات کردن بولیوی و تضعیف رهبری مورالس برنامهیی استراتژیک طراحی کرده است.
