ريزش سنگين بورس تهران
دو روزي ميشود كه همراه با اصلاح بازارهاي موازي بورس تهران نيز روند اصلاحي به خود گرفته است. بسياري از كارشناسان علت اين موضوع را استراحت بازار بيان ميكنند و عقيده دارند كه بازار در روند صعودهاي متوالي نياز به استراحت نيز دارد و اكنون پس از رسيدن شاخص به عدد چهار ميليوني زمان استراحت و تعديل شاخص فرا رسيده است.
دو روزي ميشود كه همراه با اصلاح بازارهاي موازي بورس تهران نيز روند اصلاحي به خود گرفته است. بسياري از كارشناسان علت اين موضوع را استراحت بازار بيان ميكنند و عقيده دارند كه بازار در روند صعودهاي متوالي نياز به استراحت نيز دارد و اكنون پس از رسيدن شاخص به عدد چهار ميليوني زمان استراحت و تعديل شاخص فرا رسيده است.
شاخص كل بورس مدتها بود كه روند صعودي داشت و اكنون زمان استراحت شاخصهاي بازار رسيده، در اصل در هر برهه صعود بازار نياز دارد كه يك استراحت نسبي را تجربه كند و در نهايت مجددا بتواند روند صعودي جديدي را داشته باشد.
در اين بين برخي از كارشناسان عقيده دارند كه كاهش نرخ دلار باعث ريزش شده، اين موضوع درحالي كه ريزش قيمت دلار در بازار از روز دوشنبه آغاز شده و بورس از روز يكشنبه روند اصلاحي دارد، شايد بتوان گفت كه كاهش قيمت دلار اين طي روز معاملاتي اخير توانسته روند اصلاحي بورس را تقويت كند، اما نميتوان با قطعيت گفت كه اولين عامل ريزش بورس كاهش نرخ دلار است. در اين روز شاخص كل بورس تهران با كاهش 102 هزار و 178 واحدي معادل 2.48 درصدي روبه رو شد و به تراز 4 ميليون و 21 هزار واحدي رسيد. همچنين شاخص كل هم وزن نيز 2 هزار و 568 واحد كاهش را ثبت كرد و در جايگاه يك ميليون و 107 هزار واحدي ايستاد. در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس 854 واحد افت را ثبت كرد و به عدد 33 هزار و 362 واحدي رسيد.
افت قابلتوجه شاخصهاي بازار سهام در روز اخير، در حالي رقم خورد كه بورس طي دو تا سه ماه گذشته رشدي سريع و پرقدرت را تجربه كرده بود. از همين رو، اين ريزش را ميتوان نخستين اصلاح جدي بازار پس از يك دوره صعودي كمسابقه تلقي كرد؛ اصلاحي كه اگرچه براي بخشي از فعالان بازار نگرانكننده بوده، اما از منظر تحليلي و رفتاري، پديدهاي قابل انتظار و حتي ضروري به شمار ميرود.
بررسي روند معاملات نشان ميدهد فشار فروش در بازار بهطور محسوسي بر تقاضا غلبه داشته است، بهطوري كه قدرت فروشندگان حدود دو برابر خريداران ارزيابي ميشود. اين عدم توازن، خود را بهوضوح در آمار معاملات، صفهاي خريد و فروش و رفتار سرمايهگذاران حقيقي نشان داده است.
در جريان معاملات روز اخير، حجم معاملات سهام، حقتقدمها و صندوقهاي سهامي به ۵۰.۹ ميليارد سهم رسيد و ارزش معاملات نيز رقم قابلتوجه ۱۹ هزار و ۴۸۷ ميليارد تومان را ثبت كرد. اگرچه اين اعداد در نگاه نخست نشاندهنده سطح بالايي از فعاليت بازار است، اما تركيب معاملات و جهت جريان نقدينگي، پيام متفاوتي را مخابره ميكند.
سرانه خريد هر كد حقيقي حدود ۴۶.۴ ميليون تومان و سرانه فروش ۹۷.۴ ميليون تومان بوده كه اختلاف معنادار اين دو عدد، بهروشني بيانگر فشار عرضه و برتري فروشندگان در معاملات است. در همين راستا، شاخص «قدرت خريد» نيز با عدد منفي ۲.۱ ثبت شد كه نشان ميدهد كفه ترازو بهطور كامل به سمت عرضه سنگيني كرده است.
خروج كمسابقه پول حقيقي
يكي از مهمترين نكات معاملات روز سه شنبه، ثبت خروج پول حقيقي به مبلغ ۷ هزار و ۷۰۴ ميليارد تومان بود؛ رقمي كه آن را در زمره بزرگترين خروجهاي پول حقيقي در تاريخ بورس ايران قرار ميدهد. اين موضوع نشان ميدهد بخش زيادي از سرمايهگذاران حقيقي، ترجيح دادهاند در مواجهه با شرايط فعلي بازار، بخشي از داراييهاي خود را نقد كرده و در موضع انتظار قرار بگيرند.اين رفتار بيشتر از آنكه نشانه تغيير روند ميانمدت بازار باشد، ميتواند ناشي از افزايش ترس كوتاهمدت، شناسايي سود و نگراني از تعميق اصلاح باشد؛ موضوعي كه معمولاً در نخستين اصلاحهاي جدي پس از رشدهاي پرسرعت مشاهده ميشود.
در مقابل خروج پول از بازار سهام، صندوقهاي درآمد ثابت شاهد ورود نقدينگي حدود ۱,۰۶۳ ميليارد تومان بودند. اين جابهجايي سرمايه، بهخوبي نشان ميدهد بخشي از فعالان بازار بهجاي خروج كامل از فضاي مالي، صرفاً اقدام به كاهش ريسك پرتفوي كردهاند و ترجيح دادهاند موقتاً سرمايه خود را در ابزارهاي كمريسكتر نگه دارند.چنين رفتاري معمولاً در دورههاي اصلاح بازار مشاهده ميشود و ميتواند نشانهاي از آن باشد كه سرمايهها بهطور كامل از بازار سرمايه خارج نشدهاند، بلكه در حالت آمادهباش براي بازگشت مجدد قرار دارند.
وضعيت نمادها
در پايان معاملات روز سه شنبه تنها ۸۱ نماد با رشد قيمت به كار خود پايان دادند، در حالي كه ۷۴۳ نماد منفي شدند. اين آمار بهوضوح از گسترش فشار فروش در كليت بازار حكايت دارد و نشان ميدهد افت محدود به چند صنعت يا نماد خاص نبوده است.از سوي ديگر، ارزش سفارشهاي خريد در بازار حدود ۴ هزار و ۵۷۸ ميليارد تومان و ارزش سفارشهاي فروش ۱۴ هزار و ۸۴۴ ميليارد تومان ثبت شد. اين اختلاف فاحش بيش از سهبرابري، بيانگر سنگيني طرف عرضه و شكلگيري صفهاي فروش گسترده در بازار است. تعداد ۴۴ صف خريد در برابر ۶۶۹ صف فروش نيز بهخوبي اين وضعيت را تأييد ميكند؛ وضعيتي كه معمولاً در نقاط اوج هيجان فروش و ترس كوتاهمدت بازار رخ ميدهد.
اصلاح طبيعي يا تغيير روند؟
با در نظر گرفتن رشد پرشتاب بورس طي دو تا سه ماه اخير، بسياري از كارشناسان معتقدند آنچه در بازار رخ داد، اصلاحي طبيعي و اجتنابناپذير بوده است. بازار پس از هر دوره رشد سريع، نيازمند تخليه هيجان، شناسايي سود و بازتعريف سطوح تعادلي قيمتهاست؛ فرآيندي كه گرچه در كوتاهمدت تلخ به نظر ميرسد، اما ميتواند پايهاي براي ادامه حركتهاي بعدي بازار باشد.البته اين اصلاح، براي بخشي از سرمايهگذاران بهويژه تازهواردها با ترس و نگراني همراه بوده و همين عامل ميتواند شدت فروش را در كوتاهمدت افزايش دهد. با اين حال، از منظر بلندمدت، چنين اصلاحهايي اغلب فرصتهاي جذابي براي ورود سرمايهگذاران صبور و تحليلي ايجاد ميكند.كارشناسان بر اين باورند كه در صورت بازگشت تدريجي اعتماد و ورود نقدينگي تازه، ميتوان انتظار داشت روند صعودي بازار بار ديگر از سر گرفته شود. با اين حال، همچنان نميتوان با قطعيت درباره پايان اصلاح يا زمان بازگشت بازار اظهارنظر كرد.آنچه در مقطع فعلي اهميت دارد، رصد دقيق معاملات روزهاي آينده، بررسي رفتار حجم و ارزش معاملات، و پايش مسير پول هوشمند است. در صورتي كه نشانههايي از كاهش فشار فروش و تعادل ميان عرضه و تقاضا مشاهده شود، ميتوان گفت بازار در حال عبور از فاز هيجاني اصلاح است.افت سنگين بورس، اگرچه از نظر عددي و رفتاري كمسابقه به نظر ميرسد، اما در بستر يك روند صعودي پرشتاب، قابل تفسير به عنوان اولين اصلاح جدي بازار است. خروج سنگين پول، صفهاي فروش گسترده و افزايش تمايل به داراييهاي كمريسك، همگي نشانههايي از افزايش احتياط سرمايهگذاران در كوتاهمدت هستند.در عين حال، همين شرايط ميتواند زمينهساز فرصتهاي جديد براي سرمايهگذاري آگاهانه باشد؛ فرصتي كه تحقق آن منوط به صبوري، تحليل دقيق و دوري از تصميمات هيجاني خواهد بود.
