بازار روغن در وضعيت هشدار
بر اساس گزارشها، بازار كالاهاي اساسي در هفتههاي اخير با نوسانات و كمبودهاي گستردهاي روبرو بوده كه ريشه اصلي آنها به مشكلات ارزي بازميگردد.
تعادل|
بر اساس گزارشها، بازار كالاهاي اساسي در هفتههاي اخير با نوسانات و كمبودهاي گستردهاي روبرو بوده كه ريشه اصلي آنها به مشكلات ارزي بازميگردد. در اين ميان، روغن به عنوان يكي از اقلام استراتژيك سبد خانوار با كاهش عرضه و افزايش قيمت مواجه شده؛ وضعيتي كه در صورت تداوم، ميتواند زنجيره توليد صنايع غذايي، از جمله صنايع شيريني، شكلات و ساير بخشهاي وابسته را با اختلال جدي روبرو كند. با تشديد كمبود روغن در بازار و افزايش قابلتوجه قيمتها، فعالان صنفي و توليدكنندگان صنعت روغن نباتي نسبت به تداوم اختلال در تأمين مواد اوليه هشدار دادهاند. رييس اتحاديه بنكداران مواد غذايي و دبير انجمن صنايع روغن نباتي ايران هم با اشاره به وضعيت بحراني تخصيص ارز، از توقف يا تعطيلي قريبالوقوع كارخانههاي توليد روغن خبر داده و خواستار تعيين تكليف فوري ارز، بهويژه در آستانه ماه مبارك رمضان شدهاند.
چرا روغن در بازار نيست؟
بازار روغن خوراكي در روزهاي اخير با كمبود عرضه و افزايش محسوس قيمتها مواجه شده است؛ وضعيتي كه به گفته فعالان صنفي، ريشه اصلي آن در اختلال تأمين مواد اوليه و بلاتكليفي تخصيص ارز نهفته است. اين شرايط در آستانه ماه مبارك رمضان نگرانيها درباره تشديد نوسانات بازار را افزايش داده است.
بررسيها نشان ميدهد كاهش واردات روغن خام و تأخير در پرداخت مطالبات ارزي، توليد كارخانههاي روغن نباتي را با اختلال جدي مواجه كرده و بخشي از اين واحدها را به تعطيلي يا فعاليت با حداقل ظرفيت كشانده است. به دنبال اين كاهش توليد، عرضه روغن در بازار محدود شده و فاصله قابلتوجهي ميان قيمت مصوب و نرخهاي بازار آزاد ايجاد شده است.
بر اساس اعلام فعالان بازار، قيمت مصوب روغن ۱۷ كيلويي ويژه صنف و صنعت حدود يكميليون و ۳۰۰ هزار تومان تعيين شده، اما اين محصول در بازار با قيمتهايي بين دو ميليون و ۴۰۰ تا دو ميليون و ۵۰۰ هزار تومان عرضه ميشود. اين اختلاف قيمت، زمينه بروز تخلف در زنجيره توزيع و افزايش فشار بر مصرفكنندگان را فراهم كرده است. در همين حال، برخي واحدهاي توليدي صنايع غذايي به دليل كمبود روغن صنعتي، ناچار به تأمين نياز خود از بازار مصرف خانوار شدهاند؛ اقدامي كه خود به تشديد كمبود روغن در سطح خردهفروشي دامن زده است. فعالان صنعت روغن نباتي همچنين از كاهش قابلتوجه توليد در ماههاي اخير خبر ميدهند. آمارها حاكي از آن است كه توليد اين محصول نسبت به ماههاي گذشته و مدت مشابه سال قبل روندي نزولي داشته و اين موضوع چشمانداز عرضه بازار در ماههاي پيشرو را با ابهام مواجه كرده است.به گفته توليدكنندگان، مطالبات ارزي واردكنندگان روغن خام به بيش از يك ميليارد دلار رسيده و محدوديتهاي مالي و بانكي، امكان تأمين مواد اوليه را با دشواري جدي روبرو كرده است. آنها معتقدند سهم تخصيص ارز به واردات روغن خام در مقايسه با ساير كالاها كمتر بوده و همين مساله، تعادل بازار را بر هم زده است.كارشناسان هشدار ميدهند در صورت تداوم اين وضعيت، علاوه بر افزايش قيمت روغن، صنايع وابسته به اين محصول از جمله صنايع غذايي، شيريني و شكلات نيز با افزايش هزينه توليد و كاهش عرضه مواجه خواهند شد؛ موضوعي كه ميتواند فشار بيشتري بر سبد معيشت خانوار وارد كند. با نزديك شدن به ماه رمضان، فعالان بازار بر ضرورت تصميمگيري فوري براي تعيين تكليف تخصيص ارز و تسهيل واردات مواد اوليه تأكيد دارند. به باور آنها، بدون حل ريشههاي ارزي مشكل، اقدامات نظارتي و قيمتگذاري دستوري نميتواند مانع از ادامه نوسانات و كمبودها در بازار روغن شود.
كمبود مواد اوليه
رضا كنگري، رييس اتحاديه بنكداران مواد غذايي، با اشاره به اختلال شديد در عرضه روغن، كمبود مواد اوليه را عامل اصلي اين وضعيت دانست و گفت: محدوديت عرضه و افزايش قيمت روغن صنف و صنعت باعث شده برخي واحدهاي توليدي براي ادامه فعاليت خود ناچار به خريد روغن خانوار از بازار آزاد شوند؛ اقدامي كه خود به تشديد كمبود در سطح مصرفكننده منجر ميشود.
وي با تأكيد بر لزوم مديريت فوري اين بحران، افزود: با نزديك شدن به ماه رمضان، تعيين تكليف سريع تخصيص ارز براي واردات روغن خام ضروري است؛ در غير اين صورت، بازار با كمبود شديدتر و افزايش التهاب قيمتي مواجه خواهد شد. به گفته كنگري، قيمت مصوب روغن ۱۷ كيلويي ويژه صنف و صنعت يكميليون و ۳۰۰ هزار تومان تعيين شده، اما اين محصول در بازار با نرخهايي بين دو ميليون و ۴۰۰ تا دو ميليون و ۵۰۰ هزار تومان عرضه ميشود. اين شكاف قيمتي، نتيجه مستقيم كمبود مواد اوليه و اختلال در فرآيند تأمين است كه در برخي موارد به بروز تخلفات در سطح توليد و توزيع منجر شده است.
در همين راستا، عليرضا شريفي، دبير انجمن صنفي صنايع روغن نباتي ايران، با هشدار نسبت به وضعيت توليد اعلام كرد: بخش قابلتوجهي از كارخانههاي روغن نباتي تعطيل شدهاند يا در آستانه توقف فعاليت قرار دارند. وي تأخير بيسابقه در پرداخت مطالبات ارزي را عامل اصلي كمبود شديد روغن خام و برهم خوردن تنظيم بازار عنوان كرد.
بر اساس آمار ارايهشده، توليد روغن نباتي در ماه گذشته به كمتر از ۱۳۰ هزار تن رسيده كه نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۰ درصد، نسبت به ماه قبل ۲۶ درصد و در مقايسه با مهرماه سال جاري ۴۳ درصد كاهش نشان ميدهد. همچنين توليد آبانماه نيز نسبت به ماه پيش از آن ۲۳ درصد افت داشته كه بيانگر روند نزولي مستمر توليد در اين صنعت است.
شريفي با اشاره به حجم بالاي مطالبات ارزي واردكنندگان روغن خام اظهار كرد: ميزان اين مطالبات از مرز يك ميليارد دلار عبور كرده و با توجه به محدوديت توان مالي، كاهش اعتبار نزد فروشندگان خارجي و دشواري استقراض ارزي، جبران آن براي واحدهاي توليدي عملاً غيرممكن شده است.
وي همچنين از نحوه تخصيص ارز انتقاد كرد و گفت: در ۹ ماهه نخست سال جاري، تنها حدود ۴۰ درصد واردات روغن خام مشمول تخصيص ارز شده، در حالي كه اين نسبت در ساير بخشها بيش از ۸۰ درصد بوده است؛ موضوعي كه نشاندهنده عدم توازن و بيعدالتي در سياستهاي ارزي است.
