درمان اعتياد در آستانه فروپاشي

اين روزها اخبار زيادي از تجمع‌هاي اعتراضي درمانگران اعتياد در رسانه‌ها منتشر مي‌شود تجمع‌هايي كه دليل آن كاهش ۹۰ درصدي توليد و عرضه شربت تنتور اپيوم است. شربتي كه به گفته بسياري از كارشناسان اين حوزه كمبود آن زنگ خطري جدي براي نظام درمان اعتياد در كشور است؛ دارويي كه سال‌ها به عنوان يكي از اصلي‌ترين گزينه‌هاي درمان نگهدارنده براي بيماران وابسته به مواد مخدر مورد استفاده قرار مي‌گرفت، حالا به كالايي كمياب در مراكز درماني تبديل شده است. اين كاهش چشمگير نه‌تنها روند درمان هزاران بيمار را با اختلال مواجه كرده، بلكه بار ديگر ضعف‌هاي ساختاري در زنجيره تأمين دارو، سياست‌گذاري‌هاي متناقض و بي‌توجهي به هشدارهاي كارشناسان حوزه سلامت را آشكار مي‌كند. در شرايطي كه اعتياد همچنان يكي از بحران‌هاي اجتماعي و بهداشتي كشور به شمار مي‌رود، كمبود دارويي به اين اهميت مي‌تواند پيامدهايي فراتر از آمار و ارقام داشته باشد و مستقيماً به بازگشت بيماران به چرخه مصرف، افزايش آسيب‌هاي اجتماعي و تحميل هزينه‌هاي سنگين‌تر به نظام سلامت منجر شود.

   كمبود دارو يعني قطع عملي درمان

رييس هيات‌مديره درمانگران اعتياد استان تهران با هشدار نسبت به كاهش شديد توزيع شربت تنتور اپيوم اعلام كرد: مراكز درماني كه بايد در هر دوره صدها شربت دريافت كنند، اكنون تنها ۱۵ تا ۳۰ عدد تحويل مي‌گيرند؛ وضعيتي كه به گفته او به معناي قطع عملي درمان و خروج گسترده بيماران از چرخه درمان است. دكتر فرهاد گشتاسبي، رييس هيات‌مديره درمانگران اعتياد استان تهران، در حاشيه تجمع اعتراضي درمانگران اعتياد مقابل سازمان غذا و دارو، اعلام كرد: در حال حاضر حدود ۶۰۰ هزار بيمار در سراسر كشور تحت درمان با داروي شربت تنتور اپيوم قرار دارند؛ دارويي كه علاوه بر بيماران وابسته به مواد، در برخي بيماران مبتلا به بيماري‌هاي لاعلاج نيز به‌منظور كاهش درد و تسكين علائم مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

    قطع درمان و افزايش مصرف مواد صنعتي و تزريقي

او با اشاره به اعلام ناگهاني سازمان غذا و دارو از ابتداي آبان‌ماه مبني بر نبود اين دارو گفت: قطع ناگهاني شربت تنتور اپيوم در حالي رخ داده كه طي سال‌هاي اخير، رفتارهاي پرخطر بيماران با استفاده از همين دارو به‌طور موثر كنترل شده و حذف آن مي‌تواند منجر به خروج گسترده بيماران از چرخه درمان، افزايش مصرف مواد صنعتي و تزريقي و شيوع مجدد بيماري‌هاي عفوني شود؛ مسائلي كه هزينه‌هاي سنگيني را به دولت و جامعه تحميل خواهد كرد. رييس هيات‌مديره درمانگران اعتياد استان تهران با استناد به مستندات رسمي ستاد مبارزه با مواد مخدر تصريح كرد: طبق اين اسناد، ماده اوليه توليد اين دارو تا پايان سال آينده در اختيار سازمان غذا و دارو قرار دارد. پرسش جدي ما اين است كه چگونه تا مردادماه ۱۴۰۴ صادرات مواد مخدر دارويي به كشورهاي ديگر انجام مي‌شده، اما ناگهان در مهرماه اعلام مي‌شود كه هيچ دارويي براي مصرف داخلي وجود ندارد؟ اين موضوع نيازمند ورود فوري نهادهاي نظارتي، بازرسي و حسابرسي است.

     15 شربت براي 100 بيمار

دكتر گشتاسبي با تشريح وضعيت بحراني توزيع دارو در تهران افزود: در برخي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي، از جمله دانشگاه ايران، مراكز درماني كه بايد در يك دوره دوماهه ۴۵۰ شربت اپيوم دريافت كنند، تنها ۱۵ تا ۳۰ عدد تحويل گرفته‌اند. همچنين مراكزي كه سهميه قانوني آنها ۲۲۰ عدد براي دو ماه بوده، فقط ۱۵ عدد براي كل دوره دريافت كرده‌اند؛ آن هم در شرايطي كه يك مركز دوشيفت تا ۱۰۰ بيمار و مركز يك‌شيفت دست‌كم ۵۰ بيمار را تحت پوشش دارد. اين وضعيت به‌معناي قطع عملي درمان است. او ادامه داد: دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي كه در ابتدا حدود ۵۰ درصد سهميه مراكز را تأمين مي‌كرد، اكنون توزيع را به‌شدت كاهش داده و دانشگاه تهران نيز از توزيع ماهانه به توزيع هفتگي رسيده است. در اين ميان، دانشگاه ايران بدترين شرايط را دارد و عملاً هيچ راهكار موثري براي تأمين داروي مراكز درماني ارايه نشده است.

    هزينه 200 همتي اعتياد براي كشور

رييس هيات‌مديره درمانگران اعتياد استان تهران با اشاره به نقش كليدي مراكز درمان اعتياد در كاهش هزينه‌هاي كلان كشور گفت: بر اساس اسناد موجود، پيش از توسعه درمان‌هاي دارويي، اعتياد سالانه حدود ۲۰۰ هزار ميليارد تومان هزينه مستقيم و غيرمستقيم به كشور تحميل مي‌كرد، در حالي كه با ورود كادر درمان متعهد، اين هزينه به حدود يك‌بيستم كاهش يافته است. امروز اين دستاورد ملي در معرض تهديد جدي قرار دارد. او همچنين با اشاره به مكاتبات متعدد صنف درمانگران با رياست‌جمهوري و صدور دستور صريح رييس‌جمهور به وزير بهداشت براي حل فوري اين بحران گفت: با وجود اين دستور، تاكنون اقدام عملي و موثري صورت نگرفته و به همين دليل درمانگران اعتياد ناچار شده‌اند در چارچوب كامل قوانين جمهوري اسلامي ايران، براي دادخواهي صنفي و دفاع از سلامت جامعه دست به تجمع اعتراضي بزنند. دكتر گشتاسبي در پايان تأكيد كرد: اين تجمع كاملاً صنفي، غيرسياسي و به‌دور از هرگونه جنجال است. ما در كنار دولت و در مسير منويات رهبر معظم انقلاب، اعتياد را مادر فسادها مي‌دانيم و تا بازگشت كامل دارو و تأمين سهميه قانوني مراكز درماني، پيگيري‌هاي خود را ادامه خواهيم داد.