سه ماهواره ايراني در مدار « لئو»
با پرتاب همزمان سه ماهواره ايراني «كوثر ۲»، «ظفر۲» و «پايا (طلوع ۳) » به مدار لئو، يك گام مهم ديگر در مسير توسعه صنعت فضايي كشور برداشته شد؛ ماموريتي كه علاوه بر تثبيت توان فني ايران در حوزه سنجش از دور، بار ديگر نقش راهبردي فضا در حكمراني، فناوري و آيندهنگري ملي را برجسته كرد.
با پرتاب همزمان سه ماهواره ايراني «كوثر ۲»، «ظفر۲» و «پايا (طلوع ۳) » به مدار لئو، يك گام مهم ديگر در مسير توسعه صنعت فضايي كشور برداشته شد؛ ماموريتي كه علاوه بر تثبيت توان فني ايران در حوزه سنجش از دور، بار ديگر نقش راهبردي فضا در حكمراني، فناوري و آيندهنگري ملي را برجسته كرد. روز گذشته سه ماهواره نسخه دوم كوثر، ظفر۲ و پايا يا طلوع ۲ با ماهواره بر سايوز از پايگاه وستوچني روسيه به مدار لئو پرتاب شدند. پايا كه با نام طلوع ۳ نيز شناخته ميشود، يكي از اصليترين ماهوارههاي اين ماموريت است، نوع ماموريت آن سنجش از دور و تصويربرداري زمين تعريف شده است. ماهواره ظفر ۲ نسخه جديدتر ماهواره سنجشي «ظفر» است كه نوع ماموريت آن سنجش از دور، تصويربرداري و تحليل دادههاي محسوس تعريف شده است. نسخه دوم ماهواره كوثر نسخه بهبوديافته كوثر ۱ است حضور و سنجش از دور، دادههاي سطحي و پشتيباني اينترنت اشياء از ماموريتهاي نسخه دوم كوثر است.
۳ ماهواره ايراني در «لئو» آرام گرفتند
در ساعت ۱۶ و ۴۸ دقيقه ۷ دي سه ماهواره ايراني نسخه دوم ماهواره كوثر، ظفر ۲ و پايا (طلوع ۳) با ماهوارهبر سايوز از پايگاه روسيه پرتاب شدند و در مدار لئو قرار گرفتند. بر اساس برآوردها در ساعت ۱۹ و ۷ و ۱۹ و ۹ و ۱۹ و ۱۱ ثانيه به وقت ايران به ترتيب ماهوارههاي ظفر، پايا و كوثر در مدار خود قرار ميگيرند. در اين راستا رييس سازمان فضايي ايران با بيان اينكه در صنعت فضايي مفهومي به نام «شكست مطلق» وجود ندارد، گفت: انجام موفق يك عمليات مداري در صنعت فضايي اتفاقي بسيار بزرگ محسوب ميشود و مفهوم «شكست» در اين حوزه، امري طبيعي و بخشي از مسير پيشرفت است. حسن سالاريه در مراسم پرتاب همزمان سه ماهواره ايراني از پايگاه فضايي روسيه با اشاره به اهميت راهبردي صنعت فضايي، گفت: حوزه فضا از جمله حوزههاي بسيار مهم، كاربردي و راهبردي براي اداره كشور به شمار ميرود. رييس سازمان فضايي ايران با اشاره به مطالب فني مطرحشده درباره ساخت و پرتاب ماهوارهها، اظهار كرد: مسائل فني و تخصصي صنعت فضايي بهطور گسترده توسط همكاران و سازندگان ماهوارهها تشريح شده است و ابعاد مختلف توسعه فناوري در اين حوزه مورد توجه قرار دارد. سالاريه تأكيد كرد: با وجود اهميت بالاي توسعه فني و علمي، موضوع مهم ديگري نيز در صنعت فضايي وجود دارد كه كمتر به آن پرداخته شده و يكي از دلايل اصلي برگزاري اين مراسم نيز توجه به همين موضوع است. اين موضوع، «ترويج صنعت فضايي» است؛ موضوعي كه در كنار توسعه فناوري، نقش تعيينكنندهاي در آينده اين حوزه دارد و بايد بيش از گذشته در دستور كار قرار گيرد. رييس سازمان فضايي ايران خاطرنشان كرد: ترويج مفاهيم و دستاوردهاي فضايي بهويژه در مجموعه وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، از محورهاي مهمي است كه ميتواند زمينهساز توسعه پايدار، افزايش مشاركت اجتماعي و تقويت نگاه عمومي به صنعت فضايي كشور شود.
تأكيد بر نقش ترويج در رشد فناوري كشور
رييس سازمان فضايي ايران با تأكيد بر نقش ترويج در رشد فناوري كشور، گفت: يكي از موضوعات اصلي كه براي توسعه فناوري به آن توجه ميشود، نگاه تحولي به مقوله ترويج است؛ نگاهي كه در مجموعه وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات بهصورت جدي در حال پيگيري است. وي افزود: بدون ترويج و بدون توانايي برقراري ارتباط موثر و ساده با اقشار مختلف جامعه، تلاشهايي كه براي رشد صنعت فضايي انجام ميشود، به اثربخشي مطلوب نخواهد رسيد. رييس سازمان فضايي ايران اضافه كرد: هدف ما اين است كه فضا، پيشرفتهاي فضايي و صنعت فضايي در ميان آحاد مردم جايگاه مشخصي پيدا كند و به يك مطالبهگري عمومي تبديل شود. سالاريه با اشاره به سير تاريخي صنعت فضايي در جهان، گفت: اگر به آغاز صنعت فضايي در دهههاي ۵۰ و ۶۰ قرن بيستم بازگرديم، ميبينيم كه در دوران جنگ سرد، بلوك شرق و غرب رقابت فضايي را به عنوان ابزاري براي اقتدارآفريني آغاز كردند. در سال ۱۹۵۷، نخستين ماهواره جهان با نام «اسپوتنيك-۱» توسط اتحاد جماهير شوروي در مدار قرار گرفت و از همان نقطه، رقابتهاي فضايي بهطور جدي شكل گرفت. رييس سازمان فضايي ايران با بيان اينكه صنعت فضايي صنعتي پرهزينه است، خاطرنشان كرد: دستيابي به فضا و ايجاد اقتدار در اين حوزه، بدون ايجاد انگيزه در بدنه مديريتي و بدون همراهي آحاد جامعه امكانپذير نيست. سالاريه افزود: در همان سالها، توليد فيلمها، سريالها و برگزاري نمايشگاههاي مختلف با موضوع فضا نقش مهمي در جلبتوجه عمومي و شكلگيري انگيزه اجتماعي نسبت به صنعت فضايي ايفا كرد. وي تأكيد كرد: امروز نيز بدون همراه كردن مردم، بدون جلبتوجه نخبگان و بدون ايجاد ارتباط موثر با جامعه، نميتوان انتظار رشد پايدار و موثر صنعت فضايي را داشت.
دشواريها و پيچيدگيهاي صنعت فضايي
رييس سازمان فضايي ايران با اشاره به دشواريها و پيچيدگيهاي صنعت فضايي، گفت: صنعت فضايي، صنعتي پرزحمت و پرچالش است و ماهوارههايي كه امروز شاهد پرتاب آنها هستيم، حاصل سالها تلاش شبانهروزي، صبر و پشتكار متخصصان اين حوزه است. وي افزود: طراحي، ساخت و قرار گرفتن اين ماهوارهها در مدار، نتيجه زحمات فراوان و تحمل شرايط دشوار توسط متخصصان صنعت فضايي است؛ شرايطي كه در وضعيت فعلي كشور، اين دشواريها براي فعالان اين حوزه دوچندان شده است. رييس سازمان فضايي ايران تأكيد كرد: بدون انگيزه بالا، صبر و استقامت، پشتكار، توانمندي علمي و استعداد، رسيدن به نتيجه در صنعت فضايي امكانپذير نيست و ايجاد شور و اشتياق در جامعه نخبگاني، يكي از الزامات توسعه اين صنعت به شمار ميرود. سالاريه با اشاره به رويكرد وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، گفت: در اين مجموعه تلاش ميكنيم رويدادهاي مهم صنعت فضايي، از جمله پرتابها و دستاوردها، بهدرستي در معرض ديد عموم مردم قرار گيرد تا توجه اجتماعي نسبت به اين حوزه افزايش يابد. وي با بيان اينكه در صنعت فضايي مفهومي به نام «شكست مطلق» وجود ندارد، تصريح كرد: هر عمليات فضايي يك آزمون است و شكست، يكي از الزامات مسير موفقيت و پيروزي به شمار ميرود.
پيچيدگي فني فضايي
رييس سازمان فضايي ايران در ادامه با تشريح بخشي از پيچيدگيهاي فني ساخت ماهواره، گفت: پيش از ساخت هر ماهواره، محاسبات گسترده مهندسي و شبيهسازيهاي متعددي در حوزههاي مختلف انجام ميشود و در نهايت، زيرسامانهها و اجزاي متعددي كه گاه شامل دهها هزار قطعه هستند، بايد در كنار يكديگر و در شرايطي بسيار پيچيده به درستي عمل كنند. سالاريه افزود: ماهوارهها در محيطي فعاليت ميكنند كه از نظر فيزيكي كاملاً با شرايط زمين متفاوت است؛ در فضا امكان انتقال حرارت و تبادل دما مانند سطح زمين وجود ندارد و براي اين موضوع بايد سازوكارها و طراحيهاي ويژهاي در نظر گرفته شود. وي خاطرنشان كرد: در اطراف زمين، اتمسفر بخش زيادي از ذرات پرانرژي و تشعشعات را جذب ميكند، اما با فاصله گرفتن چند صد كيلومتري از زمين و قرار گرفتن ماهوارهها در مدارهايي در حدود ۵۰۰ كيلومتر، اين محافظ طبيعي كاهش مييابد و ماهوارهها بهطور مستقيم در معرض تشعشعات پرانرژي قرار ميگيرند. اين ذرات ميتوانند از اجزاي ماهواره عبور كرده و به سامانهها آسيب وارد كنند؛ به همين دليل، انواع شبيهسازيها و آزمونهاي تخصصي براي كاهش ريسك خرابي و افزايش اطمينانپذيري ماهوارهها پيش از پرتاب انجام ميشود .
توسعه نرم افزارهاي فضايي
رييس سازمان فضايي ايران، با تشريح مراحل نهايي طراحي و آمادهسازي ماهوارهها، گفت: پس از توسعه نرمافزارهاي تخصصي، وارد مرحله ساخت و انجام آزمونها و تستهاي آزمايشگاهي ميشويم كه يكي از حساسترين و مهمترين بخشها در صنعت فضايي به شمار ميرود. وي افزود: در صنعت فضايي، انواع مختلفي از آزمونها انجام ميشود تا شرايط محيط فضا كه پيشتر به آن اشاره شد، بهصورت دقيق شبيهسازي شود. ماهوارهاي كه شاهد پرتاب آن هستيم، پس از جدا شدن از زمين، با انواع ارتعاشات و شتابهاي شديد مواجه ميشود؛ ارتعاشاتي با فركانسهاي بالا كه ميتواند به اجزاي مختلف ماهواره آسيب وارد كند يا موجب بروز نقص فني شود. رييس سازمان فضايي ايران ادامه داد: در مدارهاي اطراف زمين، ماهوارهها با ذرات پرانرژي، شرايط سخت حرارتي و اختلاف دماهاي شديد مواجه هستند؛ بهگونهاي كه اختلاف دما ميان دو وجه مختلف يك ماهواره ميتواند به بيش از ۱۰۰ درجه سانتيگراد برسد. تمامي اين شرايط در قالب آزمونهاي زميني و شبيهسازيهاي دقيق مورد بررسي قرار ميگيرد و پس از انجام اين تستها، ماهواره تكميل ميشود، اما اگر ماهواره در مدار قرار نگيرد، همه اين مراحل و آزمونها ناقص خواهد بود. وي خاطرنشان كرد: به همين دليل، انجام موفق يك عمليات مداري در صنعت فضايي اتفاقي بسيار بزرگ محسوب ميشود و مفهوم «شكست» در اين حوزه، امري طبيعي و بخشي از مسير پيشرفت است. رييس سازمان فضايي ايران گفت: هر پرتاب و هر عمليات مداري يك آزمون براي محققان و دانشمندان است و در هر لحظهاي كه ماهواره در مدار قرار دارد، دادههاي ارزشمندي جمعآوري، تحليل و بررسي ميشود تا در طراحي ماهوارهها و ماهوارهبرهاي دقيقتر مورد استفاده قرار گيرد. سالاريه تصريح كرد: افتخار بزرگ امروز اين است كه صنعت فضايي ايران به نقطهاي رسيده كه توان طراحي و ساخت ماهواره، ساخت ماهوارهبر، انجام پرتاب و قرار دادن ماهواره در مدار و همچنين برخورداري از پايگاههاي پرتاب را در اختيار دارد. وي افزود: اين دستاورد حاصل تلاش متخصصاني است كه با تكيه بر دانش بومي و با حمايت دستگاههاي دولتي، از جمله وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات توانستهاند اين مسير پيچيده و دشوار را به سرانجام برسانند.
