آب و هوا گمشده بودجه شهرداري
بودجه ۳۲۰ هزار ميليارد توماني شهرداري تهران كه به گفته اعضاي شوراي شهر معادل بودجه ۱۱ وزارتخانه كشور است، قرار است در سال ۱۴۰۵ مسير اداره بزرگترين كلانشهر ايران را تعيين كند.
بودجه ۳۲۰ هزار ميليارد توماني شهرداري تهران كه به گفته اعضاي شوراي شهر معادل بودجه ۱۱ وزارتخانه كشور است، قرار است در سال ۱۴۰۵ مسير اداره بزرگترين كلانشهر ايران را تعيين كند.
اما همزمان با تشديد بحران كمآبي، تداوم آلودگي هوا و تعطيليهاي مكرر مدارس و ادارات، اين پرسش جدي مطرح است كه در ميان ۱۳ سياست كلان پيشبينيشده براي بودجه، جاي واقعي دو مساله حياتي «آب» و «هواي پاك» كجاست و آيا اين منابع عظيم قرار است به حل مشكلاتي اختصاص يابد كه مستقيماً با سلامت و كيفيت زندگي شهروندان تهراني گره خوردهاند يا همچنان در ميان سياستهاي كلي و پراكنده گم ميشوند؟ درواقع «سند سياستهاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال ۱۴۰۵ شهرداري تهران» اگرچه با حداكثر آراي موافق اعضاي شوراي شهر تصويب شد، اما بررسي مباحث مطرحشده در صحن شورا نشان ميدهد كه ميان بزرگي بودجه شهرداري تهران و شفافيت اولويتهاي اساسي شهر، شكاف معناداري وجود دارد؛ شكافي كه برخي اعضاي شورا نسبت به پيامدهاي آن هشدار دادند. ناصر اماني، عضو شوراي شهر تهران، در جريان بررسي اين سند، با اشاره به فلسفه تدوين آن گفت: به نظر ميرسد هدف اصلي ما از تدوين سند سياستهاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال ۱۴۰۵ شهرداري آن است كه به شهرداري تهران اعلام كنيم اولويتهاي بودجه سال آينده كدام است و منابع بودجهاي سال آينده بايد به چه سمتوسويي هدايت و در واقع اختصاص داده شود. او اما بلافاصله به نقد محتوايي سند پرداخت و افزود: به اعتقاد بنده، هم تعداد اهداف و سياستها زياد است و هم اولويتبندي آنها با اشكال مواجه است. تعداد ۱۳ هدف و سياست به نظر من زياد است و قابليت ادغام دارد.
بحران آب اولويتي كه صريح گفته نشده است
اماني با تأكيد بر اينكه تهران با چند مساله حياتي روبروست، نخستين اولويت را بحران آب دانست و پرسشي اساسي را مطرح كرد: سوال من اين است كه ما به عنوان مديريت شهري، در قبال تأمين آب مردم و شهروندان تهران مسووليتي داريم يا نداريم؟ قرار است در اين زمينه چه توصيهاي به شهرداري كنيم؟ چه ميزان قرار است شهرداري در اين حوزه سرمايهگذاري كند؟ او تصريح كرد: در حال حاضر، اين ۱۳ سياست بهطور صريح نميگويد كه آب جزو اولويتهاي ماست. اين اظهارات در شرايطي مطرح شد كه بحران كمآبي به يكي از دغدغههاي جدي شهروندان تهراني تبديل شده و انتظار ميرود در بودجهاي با اين وسعت، جايگاه روشني داشته باشد. دومين محور انتقادي اماني، آلودگي هوا بود. او با اشاره به شرايط روزهاي اخير تهران گفت: از سهشنبه گذشته تا همين الان كه ما اينجا نشستهايم، گرفتار آلودگي هوا هستيم؛ مدارس تعطيل شدهاند و يكسري محدوديتها براي شهروندان اعمال ميشود. او با استناد به گزارش معاونت توسعه و پايش شورا تأكيد كرد: بر اساس وظايفمان و بر مبناي تكاليفي كه در قانون هواي پاك آمده و همچنين آنچه خودمان در برنامه پيشبيني كرده بوديم، توفيق چنداني نداشتهايم. به گفته اين عضو شورا، اشاره كلي به «كاهش آلودگيهاي زيستمحيطي» كافي نيست و بايد آلودگي هوا بهطور مشخص و جدي در سياستهاي بودجهاي ديده شود؛ چرا كه، كاهش آلودگي هوا به عنوان يك مساله اساسي كه مستقيماً با تنفس مردم در ارتباط است، بعد از آب مهمترين مساله شهروندان است.
بودجهاي معادل ۱۱ وزارتخانه
شايد مهمترين بخش سخنان اماني، مقايسه عددي بودجه شهرداري تهران با بودجه دولت بود. او خطاب به مهدي چمران، رييس شوراي شهر، گفت: بودجه امسال شهرداري تهران برابر با بودجه ۱۱ وزارتخانه در سال آينده كشور است؛ يعني حدود ۳۲۰ هزار ميليارد تومان. او اين عدد را «عظيم و بسيار بزرگ» توصيف كرد و افزود: اگر اين بودجه به درستي هدفگذاري و به درستي هزينه شود، واقعاً ميتوانيم در يك برنامه چهار يا پنجساله، برخي از اين مشكلات اساسي تهران را حل كنيم. اماني در ادامه به اولويتهاي ديگر اشاره كرد و گفت: پس از بحث هوا، موضوع حملونقل عمومي به عنوان مساله سوم و چهارم مطرح است. او همچنين بر اهميت ايمني، تابآوري و پدافند غيرعامل تأكيد كرد و افزود: زلزله، سيل، آتشسوزي و پدافند غيرعامل، از جمله مسائلي است كه در شرايط جنگ نيز همه ما بهطور ملموس آنها را احساس كرديم.
غيبت مشاركت اجتماعي در سند بودجه
يكي ديگر از انتقادات جدي اماني، نبود اشاره به مشاركت اجتماعي و محلهمحوري بود: موضوع ديگر، مشاركت اجتماعي و محلهمحوري است كه اصلاً هيچ اشارهاي به آن در اين سند نشده است؛ نه به عنوان هدف و نه به عنوان سياست. او با اشاره به بلاتكليفي هزاران معتمد محلي گفت: در حال حاضر نزديك به ۶ تا ۷ هزار نفر از معتمدين اين شهر را حدود دو سال است كه معطل خودمان گذاشتهايم و در نهايت كار ما به بنبست كشيده است.
دفاع كميسيون بودجه از ۱۳ سياست كلان
در مقابل اين انتقادات، محمد آخوندي، رييس كميسيون برنامه و بودجه شورا، از چارچوب سند دفاع كرد و گفت: شهرداري تهران موظف است با در نظر گرفتن شرايط اقتصادي كشور، رعايت صرفهجوييهاي لازم و مديريت بهينه منابع، لايحه بودجه سال ۱۴۰۵ را مطابق با مفاد اين سند ارايه دهد. او ۱۳ سياست كلان را برشمرد كه از «توسعه حملونقل عمومي» تا «كاهش آلودگيهاي زيستمحيطي»، «افزايش خوداتكايي» و «بازآفريني شهري و ارتقاي تابآوري» را شامل ميشود. جعفر تشكري هاشمي نيز با نگاهي انتقادي گفت: وقتي وارد سياستهاي كلان ميشويم موارد به گونهاي توضيح داده شده كه با اولويت وظايف شهرداري كمي فاصله دارد. او تصريح كرد: اين ماموريت اصلي و كلانشهرداري تهران نميتواند باشد، ما سازمانهاي فرهنگي بسياري داريم و اين ماموريت اصلي ما نيست .
تونل بازار؛ پرسشي بيپاسخ
در بخش ديگري از جلسه، حبيب كاشاني با اشاره به اخبار مربوط به حفر تونل در بازار تهران گفت: اگر حفر تونل در منطقه ۱۲ كه جزو بافتهاي فرسوده شهر تهران است، رخ داده باشد حتماً بايد درباره آن توضيحات روشني ارايه شود. او با طرح پرسشي مهم افزود: اگر در تهران حتي يك فرغون خاك جابهجا شود، عوامل شهرداري با آن برخورد ميكنند؛ حال اين سوال مطرح است كه چگونه حفاري به اين شكل و در اين ابعاد در تهران اتفاق افتاده است. كاشاني همچنين به بحران وام ازدواج اشاره كرد و گفت: بيش از ۵۷۰ هزار جوان در صف دريافت وام قرار دارند و بعضاً يك سال و ۱۸ ماه در انتظار ماندهاند. او با لحني انتقادي تأكيد كرد: براي يك پسر و يك دختر، زشت است كه شب ازدواج به خانه پدر و مادر خود بازگردند. در ادامه، موضوع شيفت كاري نگهبانان شهرداري و انتقاد از «بازجويي» آنان توسط شوراي تحول نيز مطرح شد؛ موضوعي كه معاون شهردار تلاش كرد با توضيحاتي درباره مزايا و اختياري بودن طرح، آن را تعديل كند.
هشدار درباره زلزله و خلأهاي قانوني
در پايان، سوده نجفي و پرويز سروري از ديگر اعضاي شوراي شهر تهران با هشدار نسبت به خطر زلزله تأكيد كردند كه تهران روي گسلهاي فعال قرار دارد. سروري يادآور شد: عدم پيشگيري هزينهاي به اندازه جان انسانها دارد. بررسي اين مجموعه اظهارات نشان ميدهد كه اگرچه سند سياستهاي بودجه ۱۴۰۵ تصويب شده، اما پرسشهاي جدي درباره اولويتبندي واقعي مسائل تهران، شفافيت تخصيص منابع و تمركز بر ماموريتهاي اصلي شهرداري همچنان پابرجاست. در شهري كه بودجهاش با ۱۱ وزارتخانه برابري ميكند، انتظار ميرود آب، هوا، حملونقل، ايمني و تابآوري نه در حاشيه، بلكه در متن سياستگذاري مالي قرار گيرند.
