پنج پله صعود ايران در سرعت اينترنت
در حالي كه گزارش نوامبر ۲۰۲۵ وبسايت اسپيدتست از صعود پنج پلهاي ايران در رتبهبندي سرعت اينترنت موبايل و ثابت خبر ميدهد، كاربران ايراني همچنان با كندي مزمن، فيلترينگ گسترده و اختلالات مكرر دست و پنجه نرم ميكنند.
در حالي كه گزارش نوامبر ۲۰۲۵ وبسايت اسپيدتست از صعود پنج پلهاي ايران در رتبهبندي سرعت اينترنت موبايل و ثابت خبر ميدهد، كاربران ايراني همچنان با كندي مزمن، فيلترينگ گسترده و اختلالات مكرر دست و پنجه نرم ميكنند. اين بهبودهاي ماهانه كه ميانه سرعت موبايل را به ۵۸.۹۲ مگابيت بر ثانيه و ثابت را به ۲۰.۹۹ رسانده، در برابر ميانگين جهاني (۱۰۳ براي موبايل و ۱۱۵ براي ثابت) و محدوديتهاي ساختاري، بيشتر ظاهري به نظر ميرسد تا واقعي.
سال ۲۰۲۵ ميلادي براي اينترنت ايران سالي پر از فراز و نشيب بوده است. گزارشهاي ماهانه اسپيدتست نشاندهنده نوسانات مداوم رتبه ايران هستند: از رتبههاي بهتر در ابتداي سال (مانند ژانويه با سرعت موبايل حدود ۴۹ مگابيت و رتبه ۶۹) تا سقوطهاي بعدي در ماههايي مانند اكتبر (رتبه ۷۲ موبايل با ۵۶.۶۳ مگابيت) . نوامبر اما، با افزايش سرعت موبايل به ۵۸.۹۲ و ثابت به ۲۰.۹۹ مگابيت بر ثانيه، پنج پله صعود در هر دو بخش را ثبت كرد و رتبهها را به ۶۷ موبايل و ۱۳۹ ثابت رساند. اين تغييرات، همراه با آپلود موبايل ۱۲.۶۸ و ثابت ۶.۳۷، و تأخيرهاي ۲۶ و ۲۳ ميليثانيه، توسط رسانههاي داخلي به عنوان نشانه پيشرفت زيرساختي برجسته شد. اما آيا اين اعداد واقعاً بازتاب تجربه روزانه ميليونها كاربر است؟ در نوامبر ۲۰۲۵، گزارش وبسايت اسپيدتست (متعلق به شركتOokla) نشاندهنده بهبود نسبي سرعت اينترنت در ايران بود. طبق متن ارايهشده، ميانه سرعت دانلود اينترنت موبايل به ۵۸.۹۲ مگابيت بر ثانيه رسيد كه نسبت به اكتبر (۵۶.۶۳ مگابيت بر ثانيه) افزايش يافته و رتبه ايران را پنج پله ارتقا داد به ۶۷. در اينترنت ثابت نيز ميانه سرعت ۲۰.۹۹ مگابيت بر ثانيه ثبت شد كه رتبه ۱۳۹ را براي ايران به ارمغان آورد - دوباره پنج پله صعود. اين اعداد، در مقايسه با ميانگين جهاني موبايل (۱۰۳ مگابيت بر ثانيه) و ثابت (۱۱۵ مگابيت بر ثانيه)، همچنان پايين هستند، اما روند صعودي را برجسته ميكنند. اين بهبودها ميتوانند ناشي از گسترش پوشش 4G و تلاشهاي محدود اپراتورهايي مانند همراه اول، ايرانسل و رايتل باشند. در سالهاي اخير، سرمايهگذاريهايي در زيرساختهاي موبايل انجام شده، به ويژه در مناطق شهري، كه ممكن است تعداد تستهاي اسپيدتست را افزايش داده و ميانه سرعت را بالا برده باشد. همچنين، آپلود موبايل ۱۲.۶۸ مگابيت بر ثانيه و تأخير ۲۶ ميليثانيه، و در ثابت آپلود ۶.۳۷ و تأخير ۲۳ ميليثانيه، نشاندهنده پيشرفتهاي جزئي است. رسانههاي داخلي اين تغييرات را به عنوان نشانهاي از پيشرفت زيرساختي تبليغ كردهاند. با اين حال، نگاه انتقادي ضروري است.
وي پياني كه سرعت كاربران را كاهش ميدهد
گزارش اسپيدتست بر اساس تستهاي داوطلبانه كاربران است و ميانه سرعت را محاسبه ميكند، كه ميتواند تحت تأثير عوامل موقتي مانند تست در ساعات كمترافيك يا مناطق پرسرعت قرار گيرد. در ايران، بسياري كاربران براي دسترسي به سايتهاي جهاني از وي پيان استفاده ميكنند، كه خود سرعت را كاهش ميدهد و نتايج را تحريف ميكند. علاوه بر اين، گزارشهاي جديدتر اسپيدتست (تا دسامبر ۲۰۲۵) نشان ميدهند كه رتبه ايران در ماههاي اخير نوسان داشته و اغلب در ردههاي پايينتر (مانند ۷۲ براي موبايل در اكتبر) باقي مانده است. ميانگين جهاني در نوامبر ۲۰۲۵ براي موبايل حدود ۱۸۴ مگابيت و براي ثابت ۲۴۱ مگابيت بوده، كه فاصله ايران را بيشتر برجسته ميكند. مشكلات عميقتر از آمار ماهانه ريشه در سياستهاي داخلي و خارجي دارند. فيلترينگ گسترده يكي از اصليترين عوامل كندي است. ايران يكي از شديدترين سيستمهاي سانسور اينترنت را دارد: پلتفرمهايي مانند اينستاگرام، يوتيوب، توييتر (X)، فيسبوك، تلگرام، واتساپ (تا اخيراً مسدود بود) و بسياري سايتهاي خبري بلوكه هستند. تكنيكهاي DPI (بازرسي عميق بستهها) نه تنها محتوا را فيلتر ميكنند، بلكه ترافيك را كند ميكنند.
در ژوئن ۲۰۲۵، پس از حملات اسراييل، ايران دسترسي به اينترنت جهاني را شديداً محدود كرد و تنها به شبكه داخلي اجازه فعاليت داد. اين خاموشيهاي موقتي يا throttling (كاهش عمدي سرعت) تجربه واقعي كاربران را بدتر ميكند. بيش از ۸۰تا۹۰ درصد كاربران ايراني به وي پيان وابستهاند تا فيلترينگ را دور بزنند، اما دولت در ۲۰۲۵ فروش و استفاده غيرمجاز وي پيان را جرمانگاري كرده و پروتكلهاي پيشرفته را مسدود ميكند. نتيجه؟ سرعت واقعي اغلب زير ۱۰تا۲۰ مگابيت بر ثانيه است، به ويژه در ساعات پيك. شبكه ملي اطلاعات، پروژهاي چندميليارد دلاري، هدف جداسازي اينترنت داخلي از جهاني را دنبال ميكند. مقامات آن را براي امنيت و سرعت داخلي تبليغ ميكنند، اما منتقدان آن را ابزاري براي كنترل بيشتر ميدانند. پيشرفت شبكه ملي اطلاعات در ۲۰۲۵ ادامه داشته، اما ناكارآمد و پرهزينه توصيف شده. در مواقع بحران، به راحتي به خاموشي كامل تبديل ميشود. اين شبكه جايگزين واقعي براي اينترنت جهاني نيست و كاربران را به محتواي محدود داخلي محدود ميكند. تحريمهاي بينالمللي نقش كليدي در فرسودگي زيرساختها ايفا ميكنند. تحريمهاي امريكا و غرب دسترسي به تجهيزات پيشرفته و پروتكلهاي مدرن (HTTP/3، QUIC) را محدود كردهاند. شركتهايي مانند Cloudflare و گوگل خدمات را براي كاربران ايراني مسدود كردهاند، كه سرعت و امنيت را كاهش ميدهد. گزارشهاي ۲۰۲۵ نشان ميدهند تحريمها توسعه فيبر نوري و 5G را كند كردهاند. ايران پتانسيل بالايي دارد - جمعيت جوان و تقاضاي زياد- اما اين محدوديتها آن را عقب نگه داشتهاند.
امارات و سنگاپور پيشتاز در سرعت اينترنت
در سطح جهاني، كشورهايي مانند امارات (بالاي ۷۰۰ مگابيت موبايل)، سنگاپور و شيلي با سرمايهگذاري سنگين در فيبر و 5G پيشتازند و محدوديت كمتري اعمال ميكنند. ايران، در مقابل، اولويت را به كنترل امنيتي داده تا توسعه آزاد. بهبودهاي اسپيدتست اغلب موقتي هستند؛ نوسانات ماهانه نشاندهنده ناپايداري است. از ديدگاه كاربران، اين آمار با واقعيت روزانه تناقض دارد. كسبوكارهاي آنلاين، آموزش مجازي، استارتآپها و حتي ارتباطات خانوادگي با كندي و اختلال مواجهاند. اقتصاد ديجيتال آسيب ديده و بسياري جوانان به مهاجرت فكر ميكنند. گزارشهاي Cloudflare Radar كيفيت اينترنت ايران را پايين رتبهبندي كرده، با تاخير بالا و پهناي باند محدود. در نهايت، صعودهاي ماهانه در گزارش نوامبر ۲۰۲۵ اميدواركنندهاند، اما ظاهري. تا فيلترينگ ادامه دارد، تحريمها برداشته نميشوند، شبكه ملي اطلاعات اولويت دارد و ويپيانها جرم تلقي ميشوند، سرعت واقعي پايين باقي خواهد ماند. براي تغيير اساسي، نياز به سياستهاي شفاف، كاهش كنترل دولتي و سرمايهگذاري بدون محدوديت است - كه در شرايط فعلي، دور از دسترس به نظر ميرسد. اينترنت آزاد نه تنها حق كاربران، بلكه موتور رشد اقتصادي است، اما در ايران، همچنان ابزار كنترل باقي مانده است.
