كاهش هيجان در بورس

با اينكه بازار سهام هيچ‌گاه به ‌طور كامل از ريسك خالي نمي‌شود، بررسي شرايط فعلي نشان مي‌دهد بورس امروز در موقعيتي نسبتا متعادل‌تر از ماه‌هاي گذشته قرار گرفته است. سطح برخي تهديدها كاهش يافته، برخي ديگر همچنان پابرجا هستند، اما تصوير كلي بازار از منظر رفتار سرمايه‌گذاران، داده‌هاي مالي و شرايط ارزندگي سهام، نسبت به گذشته منطقي‌تر و قابل‌پيش‌بيني‌تر شده است. ريسك‌هاي سيستماتيك، يعني همان عوامل درون‌زاي اقتصاد مانند نرخ ارز، تورم، سياست‌هاي دولت و تحولات جهاني، همچنان بخشي جدي از فضاي سرمايه‌گذاري‌اند. با اين حال، نكته مهم در ماه‌هاي اخير آن است كه بسياري از اين ريسك‌ها از وضعيت بحراني خارج شده‌اند و اثر خود را تا حد زيادي بر قيمت‌ها گذاشته‌اند. بازار اكنون در مرحله‌اي قرار دارد كه شوك‌هاي اقتصادي جديد كمتر باعث نوسان شديد شاخص‌ها مي‌شوند، زيرا بخش عمده نگراني‌ها پيش‌تر در روند معاملات منعكس شده است. همين مساله، ريسك سيستماتيك را نه حذف، بلكه خنثي‌تر از قبل كرده است.

در بخش ريسك‌هاي غيرسيستماتيك، يعني آنچه مستقيما به عملكرد شركت‌ها و تصميمات بخشي مربوط مي‌شود، شرايط نسبي بهبود يافته است. بخش بزرگي از سهام، به ‌ويژه در صنايع بزرگ چون پتروشيمي، فولاد، معدني و بانكي، به سطوح ارزنده‌اي رسيده‌اند و از منظر تحليل بنيادي، ريسك افت شديد قيمت‌ها كاهش يافته است. گزارش‌هاي مالي فصلي شركت‌ها نيز نشان مي‌دهد بخش مهمي از بنگاه‌هاي بورسي توانسته‌اند سودآوري خود را حفظ يا حتي افزايش دهند، موضوعي كه اعتماد سرمايه‌گذاران را تقويت كرده است. با وجود اين، سايه سياست‌هاي دستوري همچنان بر سر بازار سنگيني مي‌كند. نرخ خوراك، قيمت‌گذاري محصولات، نرخ گاز و بهره بين‌بانكي ازجمله عوامل غيرقابل پيش‌بيني‌اند كه هر لحظه مي‌توانند روند بازار را تغيير دهند. فعالان بازار سرمايه توافق دارند تا زماني كه تصميم‌هاي ناگهاني دولتي ادامه دارد، آرامش كامل براي بورس امكان‌پذير نيست. از زاويه رفتاري، بازار سهام در حال عبور از دوران هيجان است. در ماه‌هاي گذشته شدت رفتارهاي احساسي تا حدودي كاهش يافته و خريد و فروش‌ها منطقي‌تر و مبتني بر تحليل شده‌اند. جريان ورود پول‌هاي هوشمند و خروج سرمايه‌هاي كوتاه‌مدت اكنون قابل تشخيص‌تر است و گزارش‌هاي حجم معاملات نيز نشان مي‌دهد ذهن سرمايه‌گذاران به سمت تصميم‌گيري‌هاي ميان‌مدت‌تر حركت كرده است. با اين حال، هنوز تا رسيدن به بازار كاملا بالغ فاصله وجود دارد. نوسانات هيجاني، هر چند كمتر، هنوز ديده مي‌شوند؛ ويژگي‌اي كه معمولا در دوره‌هاي انتقالي از ركود به تعادل مشاهده مي‌شود. ارزيابي كلي نشان مي‌دهد بورس از بخشي از ريسك‌ها عبور كرده، از بخشي فاصله گرفته و با برخي هنوز همراه است. تصويري كه امروز از بازار ديده مي‌شود، گرچه كاملا بدون خطر نيست، اما براي سرمايه‌گذاران ميان‌مدت و بلندمدت جذاب‌تر از گذشته است. در مقابل، فضا براي نوسان‌گيرهاي روزانه همچنان پرچالش باقي مي‌ماند و هر تصميم شتاب‌زده مي‌تواند زيان‌آور باشد. به زبان ساده، بازار سرمايه ايران در آستانه زمستان ۱۴۰۴ در حال ايستادن بر نقطه تعادل است، ريسك كمتر شده، اما هنوز به پايان نرسيده- و همين تعادل شكننده، بورس را همزمان به بازاري محتاط و اميدوار تبديل كرده است.