بازار بيتكوين به وضعيت شكننده رسيد
بازار بيتكوين در هفتههاي اخير وارد يكي از حساسترين دورههاي خود شده است؛ سقوط ناگهاني قيمت، افزايش شديد عرضه در ضرر، فشار بيسابقه بر ماينرها و كاهش اعتماد سرمايهگذاران تصويري شبيه به روزهاي پرتلاطم سال ۲۰۲۲ ساخته است.
بازار بيتكوين در هفتههاي اخير وارد يكي از حساسترين دورههاي خود شده است؛ سقوط ناگهاني قيمت، افزايش شديد عرضه در ضرر، فشار بيسابقه بر ماينرها و كاهش اعتماد سرمايهگذاران تصويري شبيه به روزهاي پرتلاطم سال ۲۰۲۲ ساخته است. همزمان با تشديد نوسان و خروج سرمايه از ETFها، تحليلگران هشدار ميدهند بيتكوين در نقطهاي تعيينكننده ميان ساختن كف جديد يا ورود به ركود طولاني قرار گرفته است. بيتكوين طي هفتههاي اخير يكي از پرتلاطمترين دورههاي تاريخي خود را پشت سر ميگذارد. پس از آنكه در ابتداي پاييز ۲۰۲۵ قيمت آن به قله تاريخي نزديك به ۱۲۶,۲۰۰ دلار رسيد، حالا بازار در شرايطي شكننده قرار گرفته است - افتهاي ناگهاني، نقد شدن موقعيتهاي اهرمي، فشار مداوم عرضه و كاهش اعتماد كلي سرمايهگذاران تركيبي از عوامل هستند كه چشمانداز پيشرو را مبهم كردهاند. روز شنبه ۱۵ آذر، بيتكوين با يكي از شديدترين سقوطهاي روزانه در سال جاري مواجه شد. در كمتر از يك ساعت قيمت اين رمزارز با حدود ۳,۵۰۰ دلار افت مواجه شد و از حوالي ۹۸,۰۰۰ دلار به نزديك ۹۴,۵۰۰ دلار كاهش يافت - سقوطي كه در پي آن بيش از ۱۵۵ ميليون دلار از موقعيتهاي خريد اهرمي ليكوئيد شدند. بر اساس تحليلهاي اوليه، اين ريزش ناگهاني ارتباطي با تغييرات عمده در سياستهاي كلان يا اطلاعيههاي نظارتي نداشت؛ بلكه مشكوك به فروش هماهنگ از سوي كيف پولهاي بزرگ (نهنگها) بود. در حال حاضر قيمت بيتكوين حوالي ۸۹,۵۰۰ تا ۸۹,۷۰۰ دلار معامله ميشود. اين سطح پس از ريزش نوامبر ۲۰۲۵- زماني كه قيمت از اوج تاريخي حدود ۱۲۶,۰۰۰ دلار به زير ۸۶,۰۰۰ دلار رسيد - تا حدي بازگشت داشته است. براساس دادههاي تحليلگر زنجيرهاي چينآليسيس، بخش عمده اين فروشها از سوي والتهايي انجام شد كه بيش از ۱,۰۰۰ بيتكوين در اختيار داشتند؛ الگويي كه نشانه «نقد كردن سريع» دارايي است. تقريباً ۷۰ درصد اين نقدينگي در صرافي بايننس متمركز شد و حجم معاملات در بازه بسيار كوتاهي بهطور غيرمعمول بالا رفت. افزون بر اين، اين شوك قيمتي باعث افزايش ناگهاني نوسان شد: گزارشها حاكي است شاخص نوسان بيتكوين در همان روز تا ۱۵ درصد جهش كرد و بازار آلتكوينها نيز همگام با بيتكوين افت قابلتوجهي تجربه نمود - برخي از توكنهاي بزرگ دو رقمي كاهش قيمت داشتند. در فضاي پس از اين كاهش، حتي واكنش مقامات و ناظران نيز فعال شد: گفته ميشود نهادهاي نظارتي ايالات متحده پس از افزايش ناگهاني نقدينگي و معاملات، تحقيقات اوليه براي بررسي احتمال «دستكاري بازار» را آغاز كردهاند. هر چند برخي سرمايهگذاران نهادي و چهرههاي سياسي (از جمله نامزدهاي احتمالي يا مطرح در سياست) حمايت ضمني يا طرحهايي براي ايجاد ذخيره استراتژيك بيتكوين مطرح ميكنند، اما اين اقدامات تا كنون نتوانستهاند آرامش كامل را به بازار بازگردانند.
چرا بازار به ۲۰۲۲ شباهت دارد؟
زنگ خطر از دادههاي آنچين
تحليلهاي زنجيرهاي اخير - بهويژه گزارش هفتگي گلسنود - نشان ميدهد بسياري از شاخصهاي كليدي اكنون شرايطي مشابه اوايل ۲۰۲۲ را تداعي ميكنند. آن زماني كه بيتكوين پس از سقف قبلي خود به دورهاي طولاني از نوسان و ركود وارد شد؛ دورهاي كه با «خروج سرمايهگذاران كمتحمل» و فشار فروش همراه بود. گلسنود با استفاده از مدل «Cost Basis Quantiles» سه سطح سودآوري - ۰.۷۵، ۰.۸۵ و ۰.۹۵ - را رصد ميكند. در شرايط كنوني، قيمت بيتكوين زير هر سه سطح سقوط كرده است، يعني بخش بزرگي از عرضه - بيش از ۲۵ درصد- اكنون در ضرر نگهداري ميشود. اين فشار عرضه نشان ميدهد كه تعداد قابل توجهي از دارندگان بيتكوين با زيان روبرو هستند و ممكن است در برابر كوچكترين انگيزه فروش واكنش دهند. همچنين شاخص «Total Supply in Loss» (مجموع بيتكوينهايي كه دارندگانشان در حال حاضر با ضرر هستند) اخيراً به حوالي ۷.۱ ميليون BTC رسيده است - رقمي كه بالاترين سطح از سپتامبر ۲۰۲۳ به شمار ميآيد و بازتابي آشكار از فشار فروش در بازار است. نكته مهم ديگر اينكه عرضه در ضرر و افزايش فشار فروش همزمان شده با كاهش سودآوري گروهي از هولدرها؛ يعني كساني كه بيتكوين را بيش از ۱۵۵ روز نگه داشتهاند (Long-Term Holders يا LTH) . گلسنود گزارش داده كه از تابستان ۲۰۲۵ تا كنون، اين گروه در مجموع حدود ۳۰۰ هزار بيتكوين عرضه كردهاند ، يعني دارندگان بلندمدت نيز ديگر با ثبات قبلي به انباشت ادامه نميدهند بلكه در حال نقد كردن بخشي از دارايي خودند. اين پديده «توزيع خاموش» خوانده ميشود؛ توزيعي كه برخلاف فروش در رالي (sell-the-top)، در فازهاي نزولي رخ ميدهد و مويد كاهش اعتماد ميان سرمايهگذاران است. به عبارت ديگر، بازار اكنون تركيبي از فشار عرضه از سوي كوتاهمدتها (كه در ضرر هستند) و بلندمدتها (كه دارايي خود را نقد ميكنند) را تجربه ميكند؛ سناريويي كه در ۲۰۲۲ منجر به ركود طولاني و افول قيمت شد.
وضعيت فعلي قيمت و چشمانداز كوتاهمدت
در همين حال، قيمت فعلي بيتكوين در محدوده ۸۵,۰۰۰ تا ۹۵,۰۰۰ دلار نوسان دارد. برخي گزارشها آن را حوالي ۸۶,۰۰۰ دلار اعلام كردهاند. ماركتواچ و ساير رسانهها هفته اخير از كاهش حدود ۳۱ درصدي از سقف ماه اكتبر (۱۲۶,۰۰۰ دلار) خبر دادهاند. اين بازگشت نسبي پس از سقوط ديماه، با وجود اندكي اميد مثبت همراه بوده است: برخي شاخصهاي نوسان كاهش يافتهاند و نگراني از سقوط آزاد قيمت تقريباً فروكش كرده است؛ موضوعي كه ميتواند سيگنالي براي تثبيت كوتاهمدت تلقي شود. با اين حال، همان گزارشها هشدار ميدهند كه اعتماد سرمايهگذاران هنوز شكننده است. خروج مداوم سرمايه از صندوقهاي ETF نقدي بيتكوين (Spot ETFs) و كاهش عمق بازار (Market Depth) از نشانههايي است كه نشان ميدهد نقدينگي و تقاضاي واقعي هنوز بازنگشتهاند. تحليلگران هشدار دادهاند: اگر بيتكوين نتواند پولبك (بازگشت قيمت) قابلتوجهي را در كوتاهمدت تجربه كند، احتمال بازگشت به سطوح حمايتي پايينتر - حتي تا بازه ۶۰,۰۰۰ تا ۵۰,۰۰۰ دلار- وجود دارد. اين سناريوي نزولي به ويژه در صورت تشديد فشارهاي كلان اقتصادي، خروج نهادي از بازار يا ايجاد موج تازهاي از فروش گسترده محتمل است.
روايت متزلزل «طلاي ديجيتال»
در حالي كه برخي از سال ۲۰۲۴ به بعد بيتكوين را با عنوان «طلاي ديجيتال» ميشناختند - يعني دارايي ذخيره ارزش و امن در برابر بيثباتي بازارهاي سنتي - روندهاي كنوني اين روايت را بهشدت زير سوال بردهاند. بيتكوين در جريان سقوط اخير رفتار بسيار شبيه داراييهاي پرريسك داشت: افت شديد، نوسان گسترده، فشار فروش و واكنش همزمان نسبت به بازارهاي سهام و نقدينگي جهاني. تحليلگران برجسته اكنون هشدار ميدهند كه بيتكوين بيشتر از هر چيز كالايي پرنوسان است تا ذخيره مطمئن ارزش. در كنار اين، خروج سرمايه از صندوقهاي ETF نقدي، كاهش ورود نقدينگي جديد، فروش مداوم توسط هولدرهاي بزرگ و نهنگها، و افزايش عرضه در ضرر، همگي نشانههايي هستند از اينكه بازار فعلاً تمايلي به انباشت ندارد يعني دقيقاً خلاف آنچه براي دارايي امن لازم است.
آلتكوينها و ماينرها:
قرباني اصلي بازتاب فروپاشي اعتماد
نوسان و ريزش بيتكوين تنها محدود به خود آن نشد؛ بازار آلتكوينها نيز درگير فروپاشي اعتماد و خروج سرمايه شد. بسياري از توكنها پس از سقوط بيتكوين با افت دو رقمي مواجه شدند؛ نقدينگي به سمت بيتكوين حركت كرد و سرمايهگذاران ترجيح دادند ريسك را كاهش دهند. در همين حال، فشار بر ماينرهاي بيتكوين نيز تشديد شده است. كاهش قيمت و سخت شدن سودآوري استخراج باعث شده شركتهاي ماينينگ سختترين دورههاي خود را تجربه كنند؛ برخي مجبور به بازپرداخت خطوط اعتباري روي دارايي بيتكوين شدهاند، برخي ديگر با خطر نقدينگي مواجهاند. اين موضوع نه تنها زنجيره استخراج را متزلزل ميكند، بلكه بر ديدگاه بلندمدت نسبت به ظرفيت فني و امنيتي شبكه نيز تاثير ميگذارد.
دو سناريوي محتمل براي ماههاي پيشرو
با توجه به تركيب عوامل بنيادين و رواني كنوني، ميتوان دو سناريوي متضاد براي آينده بازار بيتكوين متصور شد. اگر فشار فروش ادامه يابد، هولدرهاي بزرگ و نهنگها داراييشان را نقد كنند، يا شرايط اقتصاد كلان (نرخ بهره، سياست پولي، ريسك كلان) بدتر شود - احتمال كاهش قيمت به زير ۶۰,۰۰۰ دلار وجود دارد. در اين حالت بازار ممكن است وارد فاز ركود طولاني شود؛ دورهاي مشابه ۲۰۱۸تا۲۰۱۹ يا اوايل ۲۰۲۲، با نوسان محدود، معاملات كم و خروج تدريجي سرمايه. اگر بازار وارد فاز تثبيت شود - يعني تقاضا بازگردد، سرمايه نهادي دوباره وارد شود، ماينرها و نهنگها روند انباشت در پيش بگيرند و شوكهاي كلان اقتصادي كاهش يابد - بيتكوين ميتواند كف خود را بسازد. در اين صورت احتمال «رالي پايان سال» (year-end rally) وجود دارد؛ مخصوصاً اگر سياست پولي در اقتصادهاي بزرگ تعديل شود و سرمايههاي ريسكپذير تمايل به بازگشت به بازار كريپتو پيدا كنند.
بيتكوين امروز؛ بين اميد و هشدار
بيتكوين در اين روزها دقيقاً بر لبه يك تيغ در حال حركت است. سقوط ۱۵ آذر، نقد شدن گسترده موقعيتهاي اهرمي، فشار فروش بلندمدت، كاهش نقدينگي و سقوط اعتماد - همه نشانههاي يك بازار شكنندهاند. با اين حال، معدود نشانههاي بازگشت و تثبيت نيز ديده ميشود. اگر سرمايهگذاران بزرگ تصميم به انباشت بگيرند، اگر ماينرها بتوانند فشار را تحمل كنند، و اگر شرايط كلان مقداري آرامتر شود - بيتكوين ممكن است كف بسازد و تبديل به دارايياي شود كه در بلندمدت، ارزش خود را حفظ كند. ولي اگر همين شرايط شكننده ادامه يابد يا بدتر شود احتمال نزول بيشتر و ورود به فاز ركود جدي كاملا وجود دارد. به بيان ساده، بيتكوين امروز بيش از هر زمان ديگري دارايياي پرريسك است؛ نه «طلاي ديجيتال» مطمئن، نه جهش صعودي قطعي. هر تصميمي در بازار بايد با آگاهي كامل از اين واقعيت اتخاذ شود.
