فراواني فقر ميان مستاجران و آمارهايي كه بايد ديده شوند
بر اساس آمارهايي كه اخيرا توسط وزارت كار دولت چهاردهم ارائه شده، ارتباط مستقيمي ميان گسترش فقر و خانواده‌هاي مستاجر وجود دارد.
بر اساس آمارهايي كه اخيرا توسط وزارت كار دولت چهاردهم ارائه شده، ارتباط مستقيمي ميان گسترش فقر و خانواده‌هاي مستاجر وجود دارد. مساله اين است كه بسياري از خانواده‌هاي مستاجر ايراني با فقر عميق اقتصادي مواجهند به گونه‌اي كه در برخي استان‌ها از جمله ايلام و البرز و... نرخ فقر در برخي اقشار مستاجر به 100 درصد هم رسيده است. اما به نظرم خوب است براي تشريح درست اين گزاره با زبان اعداد و ارقام در بخش‌هاي مختلف صحبت شود.
1) تعداد خانوارهاي مستأجر درگير فقر با بازه زماني 1385 تا 1404 تغييرات مختلفي به خود ديده است. بنا بر آنچه آمارهاي مركز پژوهش‌هاي مجلس مي‌گويد، در اين بازه زماني تعداد خانوارهاي درگير فقر حدود 1.9 ميليون خانوار افزايش يافته كه سهم خانوارها بدين قرار است: يك نفره (6 درصد, 81 هزار خانوار) دو نفره (14 درصد، 186 هزار خانوار)؛ سه نفره (23 درصد، 321 هزار خانوار) چهار نفره (37 درصد، 510 هزار خانوار) پنج نفره (15درصد، 207 هزار خانوار)، شش نفره و بيشتر (5 درصد، 68 هزار خانوار) در اين بازه زماني سهم خانوارهاي سه نفره، چهار نفره و پنج نفره از خانوارهاي درگير فقر شده، 76 درصد (04/1 ميليون خانوار) بوده است. سهم خانوارهاي مستأجر چهارنفره به تنهايي 37 درصد بوده است. در سال 1385، سهم خانوارهاي چهار نفره از كل خانوارهاي مستأجر درگير فقر، 23 درصد بوده اما اين رقم در سال 1402به 33 درصد رسيده است. در سال 1402، 72 درصد (43/1 ميليون خانوار) از خانوارهاي مستأجر درگير فقر سه نفره، چهار نفره و پنج نفره بوده‌اند كه اين عدد در سال 1404 به حدود 1.9 ميليون خانوار افزايش يافته است.
2) وضعيت خانوارهاي مستأجر درگير فقر از منظر سن سرپرست خانوار: پس از بررسي ميزان فرزند خانواده‌هاي مستاجر و استخراج نسبت آنها با فقر خوب است، اين نسبت بر اساس سن سرپرست خانوارها نيز مورد بررسي قرار بگيرد. در واقع مي‌توان خانوارهاي مستأجر درگير فقر را بر مبناي سن سرپرست خانوار گروه‌بندي كرد.
در سال 1402، بيشترين تعداد خانوارهاي مستاجر درگير فقر، در خانوارهايي برآورده شده كه سن سرپرست آنها بين 35 تا 44 سال، بوده است: يعني 612 هزار خانوار معادل 55/2 ميليون نفر. ضمن اينكه اين خانوارها بيشترين سهم از كل خانوارهاي درگير فقر را دارند: (31 درصد) كمترين تعداد خانوارهاي درگير فقر نيز مربوط به خانوارهايي است سن سرپرست خانوار 60 سال و بيشتر است: 191 هزار خانوار (10 درصد از كل خانوارهاي درگير فقر) .
توزيع خانوارهاي درگير فقر نشان مي‌دهد كه 76 درصد از خانوارهاي مستأجر درگير فقر، خانوارهايي هستند كه سن سرپرست خانوار زير 55 سال است: يعني 49/1 ميليون خانوار كه 6 ميليون نفر ايراني را شامل مي‌شود. افزون بر سهم خانوارها از كل خانوارهاي درگير فقر، مي‌توان دو موضوع ديگر را در نظر داشت: اول، بيشترين نرخ فقر در خانوارهايي برآورد شده كه سن سرپرست خانوار بين 55 تا 64 سال است: 45 درصد. ازسوي ديگر كمترين نرخ مربوط به خانوارهايي است كه سن سرپست آن بين 35 تا 44 سال است (37 درصد) با افزايش سن سرپرست خانوار، تعداد خانوارهاي مستأجر درگير فقر كاهش مي‌يابد، اما سهم خانوارهاي درگير فقر ناشي از هزينه‌هاي تأمين مسكن افزايش پيدا مي‌كند. براي مثال دو گروه از خانوارها را در نظر بگيريد: اول) خانوارهاي با سن سرپرست 45 تا 54 سال: سهم خانوارهاي درگير فقر درآمدي (72 درصد)؛ سهم خانوارهاي درگير فقر ناشي از هزينه‌هاي تأمين مسكن (28 درصد). ۲ .خانوارهاي با سن سرپرست 65 سال و بيشتر: سهم خانوارهاي درگير فقر درآمدي (58 درصد) سهم خانوارهاي درگير فقر ناشي از هزينه‌هاي تأمين مسكن( 42 درصد)
3) بر اين اساس بايد گفت كه تعداد خانوارهاي مستأجر درگير فقر با بازه زماني 1385 تا 1402 تغييرات مختلفي به خود ديده است. بنا بر آنچه گذشت، در اين بازه زماني تعداد خانوارهاي درگير فقر 37/1 ميليون خانوار افزايش يافته كه سهم خانوارها بدين قرار است: زير 35 سال (14 درصد، 190 هزار خانوار)؛ 35 تا 44 سال (34 درصد، 463 هزار خانوار)؛ 45 تا 54 سال (25 درصد، 347 هزار خانوار)؛ 55 تا 64 سال (17 درصد، 234 هزار خانوار)؛ 65 سال و بيشتر (10 درصد، 138 هزار خانوار ). در اين بازه زماني سهم خانوارهايي كه سن سرپرست آنها زير 55 سال است و درگير فقر شده‌اند، 73 درصد (یک ميليون خانوار) بوده است. 34 درصد از خانوارهاي درگير فقر صرفا سهم خانوارهاي مستأجري بوده كه سن سرپرست آنها بين 35 تا 44 بوده است.
