خسارت 17 ميليارد دلاري آلودگي هوا به سلامت ايراني‌ها

وزارت بهداشت ميزان خسارتي كه آلودگي هوا به سلامت مردم وارد مي‌كند را 17 ميليارد دلار اعلام كرده و معاون وزير بهداشت اجراي قانون هواي پاك را راه‌حل دائمي اين معضل مي‌داند اما مركز پژوهش‌هاي مجلس مي‌گويد تنها 30 درصد قانون هواي پاك در كشور اجرا مي‌شود. موج آلودگي هواي اخير نفس بيماران مزمن را به شماره انداخته و سلامت شهروندان را در وضعيت نگران‌كننده‌اي قرار داده است. اورژانس استان تهران اعلام كرده كه ماموريت‌هاي مرتبط با مشكلات تنفسي و تماس‌هاي اضطراري در اين حوزه، 15 درصد افزايش يافته، افزايشي كه مي‌توان آن را علامتي هشداردهنده از شدت آلودگي هوا و فشار سنگين آن بر گروه‌هاي حساس  دانست.

   معاون وزير بهداشت: 

بايد از مردم  عذرخواهي كنيم

عليرضا رييسي، معاون بهداشت وزارت بهداشت، طي اظهاراتي صريح و بي‌سابقه ضمن عذرخواهي از مردم، شرايط فعلي را «نتيجه عملكرد دستگاه‌ها» دانست و گفت: امروز آلودگي هوا به‌قدري واضح و شديد است كه اثبات ميزان آلاينده‌ها ديگر نيازي به اندازه‌گيري ندارد. ما بايد از مردم عذرخواهي كنيم. خروجي عملكرد ما مسوولان، همين وضعيت نامطلوب آلودگي هواست. به گفته رييسي، سالانه 58 هزار مرگ در كشور منتسب به آلودگي هواست؛ آماري تكان‌دهنده كه او آن را نشانه مواجهه ايران با يك بحران بزرگ و پرهزينه عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: خسارت سالانه‌اي كه به حوزه سلامت ناشي از آلودگي هوا وارد مي‌شود حدود 17 ميليارد دلار برآورد مي‌شود؛ رقمي بزرگ‌تر از كل بودجه بخش سلامت در كشور.

    انتقاد تند وزارت بهداشت

از كيفيت خودروهاي داخلي: روي زمين و آسمان جان مي‌گيرند !

رييسي اگرچه وجود خودروهاي فرسوده را از عوامل آلودگي هوا معرفي مي‌كند اما در عين حال از كيفيت پايين خودروهاي داخلي نو نيز انتقاد تند و تيزي كرده و مي‌گويد: امروز مشكل فقط خودروهاي فرسوده نيست؛ خودروهاي نو با مصرف سوخت بسيار بالا نيز مشكل‌زا هستند. بسياري از كشورهاي حهان مصرف بنزين را كاهش داده‌ يا حذف كرده‌اند. شهري مثل شانگهاي، كه يكي از آلوده‌ترين كلانشهرها بود، با همين اقدامات اكنون به استاندارد جهاني نزديك شده است. اي‌كاش خودروسازان به‌جاي ادامه توليد خودروهايي با اين سطح كيفيت، بساط‌شان را جمع مي‌كردند و به‌جاي واردات قطعات از چين، همين خودروهاي برقي چيني را  وارد  مي‌كردند. 

    رشد سه برابري هواي ناسالم  براي همه گروه‌ها

عباس شاهسوني، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي نيز با ارايه گزارشي از وضعيت كيفيت هواي تهران، از افزايش 40 درصدي روزهاي «ناسالم براي گروه‌هاي حساس» و سه برابر شدن روزهاي «ناسالم براي همه گروه‌ها» نسبت به سال گذشته خبر داد. وي به تسنيم گفت: 28 درصد از مرگ‌هاي ناشي از سكته مغزي، 30 درصد از مرگ‌هاي بيماري‌هاي ايسكميك قلبي، 45 درصد از مرگ‌هاي بيماري‌هاي مزمن انسدادي ريه، 24 درصد از مرگ‌هاي سرطان ريه و 20 درصد از مرگ‌هاي مرتبط با ديابت به آلودگي هوا نسبت داده شده است.

    اختلاف نظرها در كارگروه تهران  سلامت مردم يا  ملاحظات غيركارشناسي؟

در حالي كه در بسياري از كلانشهرهاي كشور تصميم‌گيري براي تعطيلي بر اساس نظرات كارشناسان محيط زيست و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي انجام مي‌شود، معاون بهداشت از روند تصميم‌گيري در تهران نيز انتقاد كرده و گفته: «گاهي يك كارشناس در كارگروه مي‌گويد مدارس تعطيل نشود چون معدل دانش‌آموزان پايين مي‌آيد! در حالي كه از نظر ما سلامت دانش‌آموزان در رتبه اول است. خواهش من اين است كه در تهران هم به نظر كارشناسان محيط زيست و وزارت بهداشت گوش بدهند. اگر حالت اضطرار اعلام شده و محيط زيست و وزارت بهداشت ــ كه دو مرجع تخصصي هستند ــ  نظر مي‌دهند كه  بايد تعطيل شود، بايد  اين تصميم اجرا شود؛ نه اينكه يك نفر ديگر برخلاف  نظر كارشناسي نظر بدهد و  تصميم نهايي  تغيير كند.»

    اجراي كامل قانون هواي پاك  راه‌حل معضل آلودگي هوا

معاون بهداشت وزارت بهداشت در عين حال تعطيلي‌ها و برگزاري كارگروه‌هاي اضطرار را امري موقتي دانسته و خواستار اجراي دقيق قانون هواي پاك  شده است.

براي حل معضل آلودگي هوا، قانون هواي پاك در سال 1396 توسط مجلس شوراي اسلامي تصويب و ابلاغ شد كه در آن راهكارهايي براي كاهش آلودگي هوا پيش‌بيني شد. اين قانون داراي 34 ماده و 39 تبصره بوده و 8 آيين‌نامه ذيل اين قانون تصويب شده اما به‌طور كلي مي‌توان گفت 56 حكم براي اجراي قانون وجود دارد با اين وجود، گزارش‌هاي اخير مركز پژوهش‌هاي مجلس حاكي از آن است كه از بين 56 ماده موجود در قانون هواي پاك و آيين‌نامه فني آن 22 ماده به صورت ضعيف، 17 ماده متوسط و 17 ماده خوب اجرا شده‌اند و بيشترين وزن از لحاظ كيفيت اجرا مربوط به اجراي ضعيف بوده است.

    چرا  قانون  هواي پاك  اجرا  نمي‌شود؟

برمبناي گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس، عدم اجراي قانون هواي پاك عوامل متعددي دارد كه مهم‌ترين آنها عبارتند از كمبود منابع مالي، در اولويت نبودن مساله آلودگي هوا، عدم وجود نظارت كافي و موثر، ناهماهنگي بين دســتگاه‌هاي مجري و عملكرد جزيره‌اي، تفسير شخصي از متون قانون و در نهايت ايرادات متن قانون. البته كمبود منابع مالي براي اجراي قانون هواي پاك در حالي به عنوان يكي از چالش‌هاي اساسي مطرح شده كه بنا بر اعلام وزارت بهداشت آلودگي هوا سالانه 1396 هزار ميليارد تومان،  فقط به سلامت خسارت وارد مي‌كند. حال سوال اساسي اينجاست كه چرا مسوولان كشور كاري نمي‌كنند كه بودجه‌اي بسيار كمتر از ميزان خسارات ناشي از آلودگي هوا به بخش سلامت، به عنوان منابع در اختيار اجراي قانون  هواي پاك  قرار  بگيرد؟