تهران زير سايه آلودگي و ناايمني
در ميانه فصلي كه هر ساله هواي تهران به مرز خفگي مي‌رسد، دوباره بحث درباره ناكارآمدي سياست‌ها، ضعف هماهنگي دستگاه‌ها و اجراي نيم‌بند مصوبات مديريت شهري به صحن شوراي شهر برگشته است.
در ميانه فصلي كه هر ساله هواي تهران به مرز خفگي مي‌رسد، دوباره بحث درباره ناكارآمدي سياست‌ها، ضعف هماهنگي دستگاه‌ها و اجراي نيم‌بند مصوبات مديريت شهري به صحن شوراي شهر برگشته است. جلسه ديروز (4 آذر ماه) شوراي شهر تهران، بيش از هر چيز، صحنه‌اي براي بيان گلايه‌هايي بود كه سال‌هاست در فضاي عمومي تكرار مي‌شود؛ گلايه از بي‌اعتنايي نهادهاي ملي به قانون هواي پاك، اقدامات نمادين در روزهاي بحراني، و البته بي‌عملي دولت در برابر منابع آلاينده ثابت و متحرك. اما اين‌بار، در كنار بحران تنفس پايتخت، دو ساختمان دانشجويي ناايمن نيز در كانون هشدارها قرار گرفتند؛ دو خوابگاه كه سال‌هاست در ليست بحراني‌ها قرار دارند و همچنان بي‌پاسخ مانده‌اند. تهران، در اين تصوير، شهري است كه هم «نفسش بند آمده» و هم «بدنش زخمي»؛ و شوراي شهر مي‌گويد كه ديگر جاي «كارهاي نمادين» نيست.
كارهاي نمادين درمان نيست
به گزارش ايسنا، جعفر تشكري هاشمي، رييس كميسيون عمران و حمل‌ونقل شوراي شهر، در يكي از تندترين تذكرات اخير، تصويري روشن و بي‌پرده از وضعيت آلودگي تهران ارايه كرد. او سخنانش را با يادآوري اين جمله آغاز كرد كه آلودگي هوا «پديده‌اي قابل پيش‌بيني و قابل رفع» است، اما سال‌هاست راه‌حل‌هاي اساسي اجرايي نشده است. او تأكيد كرد: تنها اقدام ما اين است كه در روزهاي خفقان‌آور، مدارس و دانشگاه‌ها را تعطيل و ادارات را دوركار كنيم؛ اين روش در واقع فرار از مسووليت است. تشكري هاشمي در تحليل ريشه‌هاي آلودگي، به شرايط جغرافيايي تهران اشاره كرد: وجود رشته‌كوه البرز در شمال شهر، تهران را به يك شهر مشابه كاسه و محصور در كوه‌ها تبديل كرده و اين وضعيت، پديده وارونگي دما را تشديد مي‌كند. اما او بلافاصله افزود كه مشكل اصلي جاي ديگري است: آلودگي هوا محصول فعاليت‌هاي ما است و دقيقاً مي‌دانيم چگونه بايد آن را كنترل كنيم. به گفته او، بر اساس مطالعات رسمي، ۶۸ درصد آلودگي تهران از منابع متحرك است؛ يعني خودروها و موتورسيكلت‌ها. او با اشاره به وضعيت عجيب توليد موتورسيكلت برقي در كشور گفت: سال‌هاست اعلام مي‌كنيم هر موتور بنزيني به اندازه هشت خودرو آلودگي توليد مي‌كند؛ با اين حال با وجود مصوبه برقي‌سازي موتورها هنوز حتي يك دستگاه هم به مردم تحويل نشده است. اين عضو شوراي شهر با انتقاد از «اقدامات نمادين» تأكيد كرد: اگر قرار است تهران نفس بكشد، بايد اقدام جدي و عملي انجام دهيم. مصوبه‌اي كه خاك بخورد هيچ ارزشي ندارد.
قطارهايي كه هنوز در راهند
تشكري هاشمي، با اشاره به وضعيت مترو و اتوبوسراني، تصويري نگران‌كننده از روند اجرا ارايه داد. او گفت: فقط در حوزه اتوبوس، ۳۸ هزار ميليارد تومان مصوبه داشته‌ايم، اما با وجود همه تلاش‌ها، هيچ اتوبوسي به ناوگان اضافه نشده است. رييس كميسيون عمران و حمل‌ونقل شوراي شهر درباره مترو افزود: چهار سال تلاش كرده‌ايم، اما تنها ۱۵ درصد پيش‌پرداخت قرارداد واگن‌ها پرداخت شده است. مگر با يك رام قطار مشكل ما حل مي‌شود؟ او گفت اقدامات نظارتي مانند برخورد با خودروهاي فاقد معاينه فني نيز «بيشتر نمايشي بوده» و از اجراي ناقص سامانه‌هاي هوشمند انتقاد كرد. در ادامه، به موضوع منابع آلاينده ثابت اشاره كرد و گفت: يا بايد از حل مشكل صرف‌نظر كنيم يا براي درد مردم و شهر جدي باشيم. طبق قانون هواي پاك، ۲۳ نهاد مسووليت دارند، اما بيش از ۸۰ درصد اثرگذاري اوليه بر عهده شهرداري تهران، پليس و وزارت صمت است.
او هشدار داد: اگر اين سه نهاد نتوانند وظايفشان را انجام دهند، چه انتظاري از مردم داريم كه خودروهايشان را بيرون نياورند؟
موتور برقي لازم است اما شهرداري توليدكننده نيست
مهدي چمران، رييس شوراي شهر، نيز در پاسخ به اين مباحث تلاش كرد نقش شهرداري را از مسووليت توليد موتورسيكلت جدا كند. او تصريح كرد: شهرداري موتورسيكلت توليد نمي‌كند. ما با سازندگان صحبت كرديم و گفتند چون قيمت آن گران‌تر است، به آنها يارانه بدهيم تا موتورسيكلت توليد كنند. چمران با بيان اينكه «مي‌توانيم بخشي از اين كمك را بپذيريم» تأكيد كرد: بين ۲۰ تا ۲۲ درصد آلودگي هوا در تهران مربوط به موتورسيكلت‌هاست و اگر برقي شوند، مي‌توان اين آلودگي را كاهش داد. او درباره حمل‌ونقل عمومي نيز توضيح داد كه ظرفيت توليد اتوبوس در داخل كشور مهياست، دو شركت اتوبوس‌سازي اعلام كردند كه سالانه مي‌توانند سه هزار و ۵۰۰ دستگاه تحويل دهند و تا پايان امسال ۸۰۰ دستگاه آماده دارند.
چمران در ادامه خواستار برگزاري جلسه هماهنگي وزارت كشور و دستگاه‌هاي مسوول درباره آلودگي هوا شد و هشدار داد: اگر اين اقدام انجام نشد، شورا اين جلسه را برگزار و اعلام خواهد كرد كدام دستگاه‌ها به وظايف خود عمل كرده‌اند.
وزارتخانه‌ها به سازمان محيط زيست پاسخگو نيستند
مهدي پيرهادي، ديگر عضو شورا، با اشاره به قانون هواي پاك گفت: طبق قانون، متولي همه دستگاه‌ها بايد سازمان محيط زيست باشد، اما وزرا و وزارتخانه‌ها به سازمان محيط زيست پاسخگو نيستند. او از معاون اول رييس‌جمهور خواست كه اين مسووليت را برعهده گيرد و افزود: اسقاط خودرو، اسقاط موتورسيكلت‌هاي آلاينده و كاميون‌ها كار وزارت صمت است. پيرهادي همچنين گفت: شهرداري دستگاه يازدهم است و تا امروز همه تكاليفش را به درستي انجام داده است؛ آدرس غلط ندهيم. در پاسخ به او، چمران تأكيد كرد: طبق قانون فعلاً سازمان محيط زيست مسوول است، اما اگر كاري نكردند وظيفه ماست كه ورود كنيم.
دو خوابگاه دانشجويي در ليست ساختمان‌هاي بحراني
در اين جلسه، بخش ديگري از مشكلات پايتخت آشكار شد؛ ناايمني ۵۴ ساختمان بحراني كه دو خوابگاه دانشجويي نيز در ميان آنها قرار دارد. اين هشدار را مهدي بابايي، رييس كميته ايمني شوراي شهر تهران اعلام كرد. او گفت: از ۱۲۹ ساختمان بحراني شهر تهران، به ۵۴ ساختمان بحراني رسيده‌ايم؛ اما امروز به قسمت سخت‌تري رسيده‌ايم و مي‌طلبد نهادهاي مختلف ورود كنند. دو ساختماني كه او به عنوان «بحراني» معرفي كرد عبارتند از: خوابگاه دانشگاه شريعتي در بزرگراه شهيد تندگويان و خوابگاه دانشگاه شاهد در اتوبان خليج فارس. بابايي تأكيد كرد: طي ۶ تا ۷ سال گذشته متأسفانه اقدامي براي ايمن‌سازي آنها صورت نگرفته است. او افزود: دادستاني تهران حدود ۲۰۰ خوابگاه را به آتش‌نشاني اعلام كرده تا مورد رصد قرار گيرند. اين عضو شوراي شهر، همچنين به برنامه چهار ساله شهر اشاره كرد و گفت: ۹۴ شاخص در حوزه ايمني داشتيم و مي‌توانم بگويم مشعشع‌ترين دوره در حوزه توجه به ايمني است.
تهران، منتظر تصميمي كه سال‌هاست نيامده مجموعه اظهارات مطرح‌شده در شوراي شهر تهران، تصوير واحدي از وضعيت كنوني پايتخت ترسيم مي‌كند: آلودگي هوا همچنان مهم‌ترين تهديد سلامت شهروندان است. بيش از دو سوم آلودگي ناشي از منابع متحرك است، اما برنامه برقي‌سازي موتورها عملاً متوقف مانده.اتوبوس و واگن‌هاي مترو به‌رغم مصوبات چند ده هزار ميلياردي، به ناوگان اضافه نشده‌اند.وزارتخانه‌ها به سازمان محيط زيست پاسخگو نيستند و اين نهاد عملاً قدرت اعمال قانون ندارد. دو خوابگاه دانشجويي سال‌هاست در خطر جدي هستند و هيچ برنامه عملي براي ايمن‌سازي آنها اجرا نشده.در كنار همه اين‌ها، شورا تأكيد مي‌كند كه شهرداري بخش مهمي از تكاليف خود را انجام داده، اما بدون هماهنگي ملي، هيچ بحراني در تهران رفع نخواهد شد؛ نه آلودگي هوا و نه ناايمني ساختمان‌ها. تهران امروز، ميان نفس‌هاي سنگين و ديوارهاي ناايمن، چشم‌انتظار اقداماتي فراتر از بخشنامه و جلسه است. همانطور كه تشكري هاشمي گفت: اگر قرار است تهران نفس بكشد، مصوبه‌اي كه خاك بخورد هيچ ارزشي ندارد.
