روياي اينترنت ماهوارهاي كي محقق مي‌شود؟
اينترنت ماهوارهاي به دليل ويژگي‌هايي چون دسترسي به پرسرعت‌ترين پهناي باند بدون فيلتر در بسياري از كشورهاي جهان در حال گسترش است و بيش از ۳ ميليون كاربر در سراسر دنيا را به بازارها متصل كرده است.
اينترنت ماهوارهاي به دليل ويژگي‌هايي چون دسترسي به پرسرعت‌ترين پهناي باند بدون فيلتر در بسياري از كشورهاي جهان در حال گسترش است و بيش از ۳ ميليون كاربر در سراسر دنيا را به بازارها متصل كرده است. در ايران، نگاه دولت چهاردهم درباره اينترنت ماهوارهاي اين است كه بايد از ظرفيت فناوري‌هاي جديد در قالب قوانين موجود در عرصه بين‌الملل استفاده كرد و درصورت رعايت قوانين سرزميني ازسوي استارلينك و با توجه به اخذ مجوز اولين اپراتور رسمي اينترنت ماهوارهاي در كشور، مشكلي از اين بابت نخواهد بود و كاربران به اين نوع اينترنت دسترسي خواهند داشت.
به گزارش ايسنا، اينترنت ماهوارهاي يكي از انواع دسترسي به اينترنت از راه ماهواره است و بيشتر در مواردي به كار مي‌رود كه دسترسي معمولي به اينترنت كابلي، فيبرنوري، دايال-آپ و بي‌سيم امكان‌پذير نيست. از اينترنت ماهوارهاي براي دسترسي و اتصال هواپيما به اينترنت نيز استفاده مي‌شود.
سرعت اينترنت ماهوارهاي در گذشته بسيار كم بود و مردم هم علاقه چنداني به آن نشان ندادند و به دليل تاخير و هزينه بالايي كه داشت كمتر مورد استفاده قرار گرفت ولي به تدريج شركت‌هاي ارايه‌دهنده اين خدمات با بهره‌گيري از ماهواره‌هاي پيشرفته‌تر، سرعت را تا ۱۵۰ مگابيت افزايش دادند و اعلام كردند كه در آينده نزديك ماهواره‌هاي زيادي را در مدارهاي پايين‌تر قرار خواهند داد تا از اين طريق سرعت افزايش و تاخير كاهش پيدا كند. در حال حاضر اينترنت ماهوارهاي به دليل ويژگي‌هايي چون انعطاف‌پذيري، تاخير كم و تامين ظرفيت قابل ملاحظه و ارزان قيمت كمك بسياري در كاهش شكاف ديجيتال در كشور و سيگنال‌رساني به مناطق محروم و دور افتاده مي‌كند و اين قابليت را دارد كه با سرعت بالاي اينترنت‌هاي فيبرنوري رقابت كند.
با گسترش اينترنت ماهوارهاي در برخي كشورها، پاي آن به ايران نيز باز شد و مسوولان وقت تاكيد داشتند در صورتي كه اين فناوري به شكل قانوني در كشور فعاليت كند، اجازه آن را مي‌دهند. درنهايت با پيگيري‌هاي حقوقي بين‌المللي وزارت ارتباطات استارلينك به رعايت قوانين سرزميني ايران ملزم شد، زيرا ارايه خدمات از سوي اين شركت در مرزهاي ايران به دليل عدم رعايت قوانين سرزميني غيرمجاز اعلام شده بود.
در سال ۱۴۰۲ پس از غيرمجاز شناخته شدن ارايه خدمات استارلينك در ايران به دليل عدم رعايت قوانين سرزميني توسط اين شركت در جلسه هيات مقررات راديويي اتحاديه بين‌المللي مخابرات، اين شركت مكلف به همكاري با ايران شد. در آن زمان مسوولان دولت سيزدهم از انجام مقدمات آغاز فعاليت اولين اپراتور اينترنت ماهوارهاي خبر داده و اعلام كردند كه كميسيون تنظيم مقررات جهاني (RRB) در آخرين جلسه خود مجددا استارلينك را مكلف به همكاري با ايران كرده است.
در سال ۱۴۰۲ عيسي زارع‌پور ـ وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات دولت سيزدهم در حاشيه اجلاس كشورهاي عضو سازمان اكو درباره تكليف كساني كه در ايران از اينترنت ماهوارهاي استفاده مي‌كنند اعلام كرد كه اينترنت ماهوارهاي هيچ‌وقت جايگزين اينترنت پرسرعت مبتني بر فيبرنوري نخواهد شد اما ايران از فعاليت پلتفرم‌هاي خارجي و اينترنتي به شرطي كه قوانين جمهوري اسلامي ايران را رعايت كنند استقبال مي‌كند. «اينترنت ماهوارهاي استارلينك» پروژه جاه‌طلبانه‌اي است كه از سوي ايلان ماسك - كارآفرين و سرمايه‌گذار و مالك شركت‌هاي ايكس، تسلا و اسپيس‌اكس مطرح شد. او وعده داد اينترنت بدون سرعت و محدوديت را در هر نقطه از كره زمين برقرار مي‌كند و همين امر به روياي كاربران ايراني براي عبور از فيلترينگ و دسترسي به جريان آزاد اطلاعات تبديل شد. شركت فضايي اسپيس‌ايكس از سال ۲۰۱۵ اين پروژه را آغاز كرده است؛ پروژه‌اي كه هدف از اجراي آن ايجاد شبكه اينترنت ماهوارهاي پرسرعت با كمك ماهواره‌هايي است كه اين شركت، آنها را توليد و به فضا پرتاب مي‌كند. طبق اعلام اين شركت، سرويس اينترنت ماهوارهاي استارلينك در حال حاضر بيش از ۳ ميليون كاربر فعال در بيش از ۱۰۰ كشور جهان دارد. در ايران به دليل غيرقانوني بودن و ماهيت پنهاني استفاده آن، ارايه آمار دقيق تعداد كاربران دشوار است ولي در سال ۱۴۰۱ ايلان ماسك در يك توييت اعلام كرد ۱۰۰ دستگاه فعال استارلينك در ايران وجود دارد. اما مجله فوربس (Forbes) آذرماه ۱۴۰۳ گزارشي اختصاصي درباره وضعيت استفاده از استارلينك در ايران منتشر كرد كه عدد ديگري را نشان مي‌داد وظاهرا تعداد اشتراك‌هاي فعال استارلينك در ايران از 100 عبور كرده است. البته اين گزارش انتقادات و موضع‌گيري‌هاي مختلف مديران و مسوولان را به دنبال داشت اما پس از آنكه انجمن تجارت الكترونيك تهران تعداد اشتراك‌هاي فعال استارلينك در ايران را اعلام كرد، گمانه‌زني‌ها درباره زياد بودن تعداد كاربران استارلينك در ايران قوت گرفت. تحليلگران حوزه فناوري افزايش سريع تعداد كاربران استارلينك را ناشي از پايين بودن سرويس‌هاي داخلي اينترنت در برخي كشورها عنوان كرده‌اند كه باعث شده كاربران استارلينك را به عنوان سرويس اينترنت خود انتخاب كنند؛ با اين حال برخي كارشناسان حوزه فناوري استفاده كاربران ايراني از خدمات استارلينك را دور از انتظار توصيف كرده‌اند؛ چنانچه وحيد فريد - كارشناس فناوري اطلاعات و امنيت سايبري در گفت‌وگو با يك رسانه خبري در پاسخ به اين پرسش كه آيا شواهدي از دسترسي كاربران داخل ايران به اينترنت استارلينك وجود دارد يا خير؟ گفته است: گزارش‌هايي از قبل داشتيم كه بعضي افراد در مناطق مرزي ايران به استارلينك دسترسي پيدا كرده‌اند كه تعداد آنها خيلي محدود است مثلا نيويورك تايمز در گزارشي اعلام كرده بود كه ۱۰۰ هزار نفر در ايران از استارلينك استفاده مي‌كنند اما به نظر من اغراق‌آميز و نادرست است، زيرا اگر اين عدد واقعي بود ما كه در اين حوزه فعال هستيم دست‌كم چند مورد از آن را مشاهده مي‌كرديم. آبان سال گذشته سيدستار هاشمي - وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات در حاشيه جلسه هيات دولت درباره نحوه مواجه دولت چهاردهم با «استارلينك» اظهار كرد: بارها اعلام كرده‌ايم كه نگاه دولت اين است كه از ظرفيت فناوري‌هاي جديد استفاده كند ولي در قالب قواعد و قوانيني كه در عرصه بين‌المللي وجود دارد. تكليف «استارلينك» روشن است. در كل دنيا بحث حقوق سرزميني يا لندينگ رايت به رسميت شناخته شده است، بنابراين اگر در قالب اين قانون بين‌المللي باشد مشكلي نيست. موضوع فعاليت اينترنت ماهوارهاي استارلينك كماكان در جريان بود تا اينكه فروردين ماه امسال، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات در نشست كميسيون صنايع و معادن مجلس از عقد قرارداد با اپراتور اينترنت ماهوارهاي خبر داد و گفت: اينترنت ماهوارهاي يك فناوري پيشرو است كه بايد بتوانيم آن را كنار اينترنت ثابت و موبايل داشته باشيم؛ به‌ويژه براي مناطق دورافتاده كه به شبكه ثابت و همراه دسترسي ندارند. به گفته وي مذاكره بين سازمان تنظيم مقررات ايران با شركت «ياه كليك» براي عقد قرارداد اينترنت ماهوارهاي در جريان است. در آذر ۱۴۰۲ همزمان با اختتاميه كنفرانس جهاني ارتباطات راديويي (WRC-23) در شهر دبي، قوانين سرزميني ايران به امضاي مديرعامل شركت «ياه كليك» رسيد و اولين اپراتور رسمي اينترنت ماهوارهاي در ايران مجوز گرفت تا مقدمات فعاليت قانوني اين شركت براي ارايه خدمات اينترنت ماهوارهاي در كشور فراهم شود. اينترنت ماهوارهاي ياه كليك وابسته به دولت امارات و ماهواره‌هاي ياهست است. ياه‌كليك، زيرمجموعه شركت ياهست (Yahsat) مستقر در امارات متحده عربي و يكي از بازيگران اصلي حوزه اينترنت ماهوارهاي در خاورميانه، آفريقا و بخش‌هايي از آسياست. اين شركت با بهره‌گيري از فناوري پيشرفته ماهوارهاي، خدماتي نظير اينترنت پرسرعت را به مناطق دورافتاده و فاقد زيرساخت‌هاي سنتي ارايه مي‌دهد. با وجود امتيازاتي كه خريد و استفاده از اينترنت استارلينك براي كاربران دارد نظير رايگان بودن ترافيك مصرفي در برخي زمان‌ها و همچنين حجم آپلودها تعرفه خريداري بسته‌ها به دلار و قيمت و هزينه هنگفت تجهيزات اينترنت ماهوارهاي را نبايد از نظر دور داشت. طبق قواعد بين‌المللي اپراتورهاي اينترنت ماهوارهاي در صورتي اجازه فعاليت در يك كشور را خواهند داشت كه قوانين سرزميني آن كشور (Landing Right) را بپذيرند. طبعا در ايران بعد از پذيرش اين قوانين، بايد از نهاد رگولاتوري كه در ايران «سازمان تنظيم مقررات» است، مجوز فعاليت كسب كنند. به دليل ويژگي‌هاي اينترنت ماهوارهاي، اين موضوع در كشور ما نيز مورد توجه قرار گرفت و ايران اعلام كرد كه بر اساس ضوابط و شرايط و در صورت فعاليت قانوني از آن استقبال مي‌كند؛ زيرا طبق قواعد بين‌المللي هر اپراتور اينترنت ماهوارهاي كه بخواهد در قلمروي يك كشور خدمت ارايه دهد ملزم به رعايت قواعد سرزميني آن كشور است. بر اساس اظهارات مسوولان، نگاه دولت چهاردهم درباره اينترنت ماهوارهاي اين است كه بايد از ظرفيت فناوري‌هاي جديد در قالب قواعد و قوانيني كه در عرصه بين‌الملل وجود دارد استفاده كرد و با توجه به اينكه در دنيا بحث حقوق سرزميني به رسميت شناخته شده است در صورتي كه در قالب اين قانون بين‌المللي باشد، مشكلي از اين بابت وجود ندارد. به گزارش ايسنا، امروزه ارتباطات ماهوارهاي به عنوان يكي از فناوري‌هاي در حال رشد، نقش حياتي در دسترسي به ارتباطات جهاني و كاهش شكاف ديجيتال ايفا مي‌كند. با ظهور و توسعه آن براي ارايه خدمات پهن‌باند، مي‌توان اين انتظار را داشت تغييرات عمده‌اي در نحوه اتصال جوامع به اينترنت به وجود مي‌آيد. اينترنت ماهوارهاي استارلينك به دليل ويژگي‌هاي همچون انعطاف‌پذيري و دسترسي به پرسرعت‌ترين پهناي باند بدون فيلتر امروز در بسياري از كشورهاي جهان در حال گسترش است، از اين رو در صورت رعايت قوانين سرزميني و فراهم شدن زيرساخت‌هاي لازم در كشورمان محدوديتي براي استفاده از ظرفيت فناوري‌هاي جديد بر مبناي قوانين بين‌الملل وجود نخواهد داشت.
