احمد الشرع و شگفتي‌هاي ديپلماسي خاورميانه
سفر رسمي احمد الشرع، رييس‌جمهور سوريه، به امريكا را بايد يكي از شگفتي‌هاي ديپلماسي خاورميانه دانست.
سفر رسمي احمد الشرع، رييس‌جمهور سوريه، به امريكا را بايد يكي از شگفتي‌هاي ديپلماسي خاورميانه دانست. كشوري كه طي دهه‌هاي اخير صحنه درگيري‌هاي خونين، بحران انساني و رقابت قدرت‌هاي منطقه‌اي و جهاني بوده، اكنون در شرايطي قرار گرفته است كه رييس دولت خودخوانده‌اش در كاخ سفيد با رييس‌جمهور ايالات متحده ديدار مي‌كند. اين ديدار (كه نخستين ديدار رسمي يك رييس‌جمهور سوري با رهبران امريكا از زمان استقلال اين كشور در سال ۱۹۴۶ است) مي‌تواند سرآغاز مرحله‌اي تازه در طراحي نظم سياسي جديد خاورميانه باشد.، اين سفر در شرايطي انجام شد كه سوريه پس از سقوط دولت بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴، فصل جديدي از تحولات سياسي را تجربه مي‌كند. احمد الشرع بيش از آنكه يك سياستمدار تمام‌عيار باشد، «مجري سياست‌هاي حاميان خارجي» خود است. او نه از جذبه رهبري برخوردار است و نه از پشتوانه اجتماعي گسترده. پيشينه فعاليت شبه‌نظامي و حمايت‌هاي نظامي و سياسي تركيه و امريكا، چهره او را به عنوان چهره‌اي وابسته و نه مستقل در عرصه سياست منطقه‌اي تثبيت كرده است. در واقع بقاي الشرع در قدرت تنها تا زماني تضمين شده است كه در چارچوب سياست‌هاي واشنگتن و آنكارا حركت كند. از نگاه تحليلي، اين سفر را مي‌توان بخشي از تلاش ايالات متحده براي بازطراحي نظم جديد منطقه‌اي در غرب آسيا دانست؛ طرحي كه هدف آن ايجاد دولت‌هاي همسو با امريكا و قابل كنترل از منظر منافع اسراييل در منطقه است. اگر در دهه‌هاي گذشته «استعمار كلاسيك» جاي خود را به نفوذ سياسي و اقتصادي داده بود، اكنون نوعي «استعمار نو» با سازوكارهاي نرم‌تر، اما عميق‌تر در سياست‌هاي امريكا در خاورميانه در حال شكل‌گيري است. سوريه جديد، در صورت تثبيت قدرت الشرع، مي‌تواند به «مجري سياست و متحد امريكا در غرب آسيا» تبديل شود. تعليق تحريم‌هاي «قانون سزار» به مدت ۱۸۰ روز توسط وزارت خزانه‌داري امريكا، به استثناي معاملات با ايران و روسيه، نشان‌دهنده جهت‌گيري جديد واشنگتن براي محدود كردن نفوذ رقباي سنتي خود در سوريه است. همچنين پيوستن سوريه به «ائتلاف جهاني عليه داعش»
به عنوان نودمين عضو اين ائتلاف، تغيير نقش دمشق از يك ميدان نزاع به يك شريك امنيتي براي غرب را نشان مي‌دهد. لغو سريع تحريم‌هاي سوريه پس از ديدار الشرع و ترامپ نشانه‌اي روشن از اين واقعيت است. سياست خارجي دولت ترامپ مبتني بر قاعده‌اي ساده است: هر كه با ماست، از تحريم معاف است؛ هر كه در برابر ماست، بايد هزينه بپردازد. در همين چارچوب است كه ايران همچنان زير فشار تحريم‌ها باقي مانده و سوريه الشرع از آن رهايي يافته است. با اين همه، چالش‌هاي داخلي سوريه براي الشرع پايان‌ناپذير است. دو تلاش ناموفق براي ترور احمد الشرع در ماه‌هاي اخير، همچنين اختلافات قومي و مذهبي ميان اعراب سني، كردها، علوي‌ها و دروزي‌ها، شكاف‌هايي عميق در ساختار اجتماعي و سياسي كشور پديد آورده است. اگر الشرع نتواند اعتماد گروه‌هاي داخلي را جلب كند، حمايت خارجي نيز نمي‌تواند ثبات سياسي را براي او به ارمغان آورد. در نهايت، سفر احمد الشرع به واشنگتن بيش از آنكه نشانه استقلال سياسي دمشق باشد، جلوه‌اي از پيوند قدرت‌هاي نوظهور منطقه‌اي با سياست‌هاي سنتي واشنگتن است. اين سفر، آزموني بزرگ براي سوريه است تا مشخص شود آيا راه تازه‌اي براي بازسازي مشروعيت داخلي و ملي خود خواهد يافت يا تنها به حلقه‌اي ديگر در زنجيره سياست‌هاي امريكا در خاورميانه بدل خواهد شد؟ پاسخ به اين پرسش، نه تنها آينده سوريه كه ترتيب جديد معادلات منطقه‌اي در خاورميانه را نيز تعيين خواهد كرد.
