ديپلماسي به جاي اقدامات مخرب سياسي
در فاصله كوتاه باقي مانده تا آغاز دور جديد نشست شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي، مقامات ايران همچنان در حال دفاع از موضع كشور هستند. تاكيد بر حق هسته‌اي و همچنين اعلام آمادگي براي مذاكراتي هدفمند و برابر كه به يك نتيجه واضح و مشخص منجر شود.
در فاصله كوتاه باقي مانده تا آغاز دور جديد نشست شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي، مقامات ايران همچنان در حال دفاع از موضع كشور هستند. تاكيد بر حق هسته‌اي و همچنين اعلام آمادگي براي مذاكراتي هدفمند و برابر كه به يك نتيجه واضح و مشخص منجر شود.
با وجود آنكه در ماه‌هاي گذشته طرف غربي بارها در مسير مذاكرات كارشكني كرده و از حمله اسراييل به ايران تا فعال كردن يك جانبه اسنپ بك فضا را غبار آلود كرده اما طرف ايراني تاكيد دارد كه بر اصول مصرح خود پايبند خواهد بود. يعني از سويي حقوق خود را پيگيري مي‌كند و از سوي ديگر آماده است در فضاي برابر مذاكرات را از سر بگيرد هرچند همانطور كه بارها اعلام شده از طرف امريكا هيچ نشانه‌اي براي مذاكرات سازنده ديده نمي‌شود. موضوعي كه معاون وزير خارجه نيز بر آن تاكيد كرده است. غريب‌آبادي در پاسخ به پرسشي درباره آمادگي ايران براي مذاكره تأكيد كرد: «ايران همواره در ميز مذاكره حضور داشته و هيچگاه از مذاكرات خارج نشده است.» وي با بيان اينكه «مذاكره الزاماتي دارد و بايد شرايط آن فراهم باشد»، افزود: «مذاكره دو طرف دارد و يك‌طرفه نيست. نمي‌شود برخي طرف‌ها صرفاً از مذاكره سخن بگويند اما تمهيدات آن را فراهم نكنند و در عمل به دنبال تحميل خواسته‌هاي خود باشند. اين مذاكره نيست و جمهوري اسلامي ايران بارها اين را اعلام كرده است.» ديپلمات ارشد ايراني همچنين تصريح كرد: «ايران عجله‌اي براي نشستن بر سر ميز گفت‌وگويي كه تنها تحميل خواسته‌ها مطرح باشد ندارد. هر زمان طرف‌هاي مقابل شرايط واقعي را فراهم كنند و از موضع برابر با ايران وارد گفت‌وگو شوند، جمهوري اسلامي ايران آمادگي دارد؛ اما به نظر مي‌رسد اكنون آنها چنين شرايطي را آماده نكرده‌اند و براي آن آماده نيستند. از اين رو آنها بايد آمادگي مذاكره را كسب كنند.» غريب‌آبادي در خصوص نشست آتي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و احتمال ارايه قطعنامه از سوي سه كشور اروپايي و امريكا به خبرنگار ايسنا گفت: «اين كشورها پيش‌تر به صورت غيرقانوني اسنپ‌بك را فعال كردند اما براي نخستين‌بار در چارچوب ديپلماسي شكست خوردند، چراكه اكثريت جامعه بين‌المللي از درخواست آنها حمايت نكرد. ۱۲۱ كشور عضو جنبش عدم تعهد و همچنين چين و روسيه، دو عضو دايم شوراي امنيت، با بازگشت تحريم‌ها مخالفت كردند. اكنون اين كشورها مي‌خواهند شكست خود را در شوراي حكام جبران كنند.»
وي افزود: «اتفاق خاصي پس از اسنپ‌بك شكست‌خورده نيفتاده كه بخواهند در شوراي حكام فشاري را وارد كنند. تاسيسات ايران مورد حمله واقع شده و به‌جاي اينكه پاسخگو باشند، سعي بر اعمال فشار بر ايران دارند.» ديپلمات ارشد ايران با اشاره به اينكه «احتمال تصويب قطعنامه وجود دارد، زيرا چينش مجامع به گونه‌اي است كه كشورهاي غربي اكثريت دارند»، افزود: «اما چنين قطعنامه‌اي چه مشكلي را مي‌خواهد حل كند؟ ايران كه همواره با آژانس تعامل داشته است. بنابراين صدور قطعنامه تنها مشكلات را بيشتر و شرايط را پيچيده‌تر مي‌كند. در واقع اين كشورها بايد پاسخگو باشند، نه اينكه فشار بيشتري بر ايران وارد كنند.» غريب‌آبادي با اشاره به شكست اسنپ‌بك گفت: «آنها اسنپ‌بك انجام دادند، جامعه بين‌المللي دچار انشقاق شد و از ايده‌هاي آنها حمايت نكرد. در داخل نيز مسوولان و دستگاه‌هاي مربوطه تلاش كردند آثار منفي اسنپ‌بك را كنترل كنند. در اثر اين كنترل بود كه آنها به سراغ فشار بعدي رفتند، زيرا در فشار قبلي موفق نبودند. اينجا هم راه به جايي نخواهند برد؛ شوراي حكام محفلي نيست كه آنها بخواهند به اهداف سياسي خود دست يابند.»
معاون وزير خارجه ايران با اشاره به همكاري‌هاي ايران با آژانس و احتمال تعريف مداليته جديد گفت: «ما با آژانس تماس داريم. پس از فعال شدن اسنپ‌بك، مقرر شد درخواست‌هاي آژانس در شوراي عالي امنيت ملي بررسي شود. اينگونه نيست كه آژانس مانند سابق هر تقاضايي داشته باشد و ايران آن را بپذيرد. مساله، توافق قاهره نيست. سوال اصلي اين است كه ايران همكاري‌هاي گسترده‌اي با آژانس داشته و توافق قاهره را هم پس از حمله داشتيم و دسترسي هم به تاسيسات آسيب‌نديده داده شد. جايگاه اين در تعاملات سياسي كجاست و آيا غربي‌ها از اين همكاري استقبال كردند؟ پاسخ منفي است. اين نشان مي‌دهد آنها به‌دنبال همكاري و تعاملات ايران و آژانس نيستند. ديپلمات ارشد ايراني گفت: «آنها اهداف سياسي براي خود تعريف كرده‌اند و دنبال اعمال فشار هستند. تعامل ايران با آژانس، مداليته و اجراي پادمان نيز براي آنها اهميتي ندارد. اگر اينگونه است، طبيعتاً جمهوري اسلامي ايران نيز پس از صدور قطعنامه در رويكردهاي خود بازنگري خواهد كرد.» وي در پايان تأكيد كرد: «منظور من از رويكردها، تفاهم قاهره نيست؛ تفاهم قاهره كنار رفته است. ما در چارچوب تفاهم قاهره هيچ كاري با آژانس نداريم اما اين تغيير رويكردها در حوزه‌هاي ديگر شكل خواهد گرفت، چراكه وقتي طرف‌هاي مقابل به ايران پيام مي‌دهند كه تعامل با آژانس برايشان اهميتي ندارد، ايران نيز ناگزير است سياست‌هاي خود را مورد بازنگري قرار دهد.»
بر اساس گزارشي كه الميادين منتشر كرده، در پيش‌نويس اين قطعنامه مداخله جويانه آمده است: ايران موظف است تمام فعاليت‌هاي غني‌سازي و بازفرآوري، از جمله فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه را به حالت تعليق درآورد. ايران بايد كاملا به مفاد پروتكل الحاقي پايبند باشد. در پيش‌نويس قطعنامه اروپايي ادعا شده كه ايران در پنج ماه گذشته اطلاعاتي در مورد ذخاير اورانيوم غني‌شده خود به آژانس ارايه نكرده است. در اين پيش‌نويس ذكر شده است: رافائل گروسي بايد گزارشي حاوي اطلاعات مربوط به ذخاير اورانيوم ايران، از جمله مكان‌ها و مقادير آن و اطلاعاتي در مورد ذخاير سانتريفيوژها و تجهيزات مرتبط آن ارايه دهد. ذخاير اورانيوم با غناي بالاي ايران كه توسط آژانس تأييد نشده است، مايه نگراني است. ما از ايران مي‌خواهيم كه به‌طور كامل از قطعنامه‌هاي شوراي امنيت پيروي كند و با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همكاري كامل داشته باشد.
از ديگر سو «رضا نجفي» نماينده دايم جمهوري اسلامي ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره اقدام امريكا و سه كشور اروپايي در ارايه پيش‌نويس قطعنامه جديدي در شوراي حكام آژانس گفت: امريكا و سه كشور اروپايي در ادامه سوءاستفاده‌هاي خود از ساز و كارهاي بين‌المللي براي تحميل ديدگاه‌هاي غيرمنطقي و قلدرمآبانه خود عليه ملت ايران، درصددند با بهره‌گيري سوء از اكثريت عددي خود در شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، آنچه را كه در نيويورك به دست نياوردند در وين تحميل كنند. وي تصريح كرد: تحميل گزارش دهي بر مديركل بر اساس قطعنامه‌هاي منقضي شده شوراي امنيت، علاوه بر اينكه اقدامي كاملا غيرقانوني و ناموجه است در عمل نيز به پيچيدگي‌هاي موجود خواهد افزود و ضربه‌اي ديگر به ديپلماسي وارد خواهد كرد. نجفي همچنين تاكيد كرد كه اقدام غيرقانوني امريكا و سه كشور اروپايي هيچ تغييري در وضعيت فعلي اجراي پادمان در ايران كه نتيجه تجاوز جنايتكارانه امريكا و رژيم صهيونيستي عليه ايران و مماشات و همدستي سه كشور اروپايي است، ايجاد نمي‌كند. تداوم اين فضا از سوي غربي‌ها باعث شده كه كارشناسان انگشت اتهام اين بن بست را به سوي آنها نشانه روند. «عبدالرضا فرجي‌راد» استاد ژئوپليتيك در گفت‌وگو با ايسنا درباره تلاش كشورهاي غربي براي تصويب يك قطعنامه ديگر عليه ايران در نشست شوراي حكام اظهار كرد: بعد از فعال شدن مكانيسم ماشه، طرف اروپايي و امريكايي تصورشان اين بود كه چون ايران تحت فشار قرار مي‌گيرد، اجازه مي‌دهد فعاليت‌هاي آژانس كه با شروع جنگ ۱۲ روزه متوقف شده بود، از سر گرفته شود. ايران با توجه به توافق قاهره اجازه داد كارشناسان آژانس درواقع فعاليت خود را در ايران به ويژه در سايت‌هايي كه شوراي عالي امنيت ملي مجوز مي‌داد، شروع كنند مثل نيروگاه اتمي بوشهر، اما اجازه نداد كه از چهار سايت بمباران شده (نطنز، فردو، اصفهان و اراك) بازديد كنند و الان غرب اروپا و امريكا دلواپسند كه در اين سايت‌ها چه اتفاقي افتاده است؟ طرف ايراني اطلاعات جزئي و تكميلي به آنها نداده است، از اين رو مسير غربي‌ها براي تحت فشار قرار دادن و صبر براي بازگشت عادي ايران به روند قبلي جواب نداد، بنابراين الان فشار را گذاشتند روي شوراي حكام كه اگر بشود قطعنامه‌اي عليه ايران صادر شود كه احتمالا در آينده نزديك به قطعنامه ارجاع ايران به شوراي امنيت منجر شود كه هدف آن هم اجراي فصل هفتم منشور ملل متحد درباره ايران است.
اين استاد ژئوپليتيك با تاكيد بر اينكه «بعيد مي‌دانم در نشست شوراي حكام كه اواخر هفته برگزار مي‌شود، قطعنامه تخريبي در رابطه با مساله هسته‌اي ايران صادر شود كه فورا به شوراي امنيت برود» گفت: تصورم اين است كه حتي اگر قطعنامه‌اي صادر شود انعطاف‌پذير خواهد بود تا ايران با بازرسي از همه سايت‌هاي هسته‌اي خود موافقت كند. فرجي‌راد در پاسخ به اين پرسش كه ايران همچنان خواستار محكوميت حمله امريكا و اسراييل به تاسيسات هسته‌اي از سوي آژانس است، اگر آژانس حاضر به اين كار نشود، موضوع همكاري‌هاي ايران و آژانس به كجا مي‌انجامد؟ گفت: اينكه آژانس چنين حملاتي را محكوم نكرد، كار بدي بود، اما بعيد مي‌دانم حتي در صورت محكوميت اين اقدامات از سوي آژانس، ايران به راحتي اجازه دهد كارشناسان آژانس از چهار سايت مورد حمله قرار گرفته، بازديد كنند. بحث ايران اين است كه ما در حال مذاكره بوديم و آمدند سايت‌هاي هسته‌اي فعال را مورد هدف قرار دادند، ترامپ خودش به‌طور رسمي مي‌گويد كه با هواپيماهايش تمام سايت‌هاي هسته‌اي ايران را نابود كرده است. حرف ايران اين است كه وقتي اين سايت‌ها را نابود كرديد، ديگر از چه چيز مي‌خواهيد بازديد كنيد؟ اگر مي‌خواهند دوباره آژانس در ايران كامل فعال شود، بايد مذاكراتي را شروع كنند كه اين مذاكرات بر اساس قواعد ان‌پي‌تي و آژانس به ايران اجازه غني‌سازي بدهد و اجراي قواعد بين‌المللي درباره ايران مثل ديگر كشورها باشد. آژانس الان دارد از برنامه چندين كشور بازرسي مي‌كند و ايران مي‌گويد من هم همين سهم را مي‌خواهم و اگر آنها مي‌خواهند به بازرسي‌ها برگردند، بايد مذاكره كرد و اگر ديديم به جاي مثبتي مي‌رسد به تعهداتش آن وقت عمل مي‌كند. اين كارشناس مسائل بين‌الملل گفت: از نگاه ايران وقتي هنوز در حال تهديد هستند و دايم مي‌گويند اگر دوباره بسازيد دوباره مي‌زنيم، چرا بايد اجازه داد بازرسي‌ها به‌طور معمول انجام شود؟ مگر اينكه امريكايي‌ها چراغ سبزي نشان دهند مبني بر اينكه آمادگي دارند طبق قواعد آژانس با ايران برخورد شود، يعني اجازه غني‌سازي بر اساس نيازهاي ايران به آن داده شود و تهديد نظامي هم ديگر مطرح نباشد.با اين وجود ايران گفت‌وگوهاي خود براي رسيدن به راهكاري جمعي را ادامه مي‌دهد. «سيد عباس عراقچي» وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران، ظهر امروز دوشنبه در تماس تلفني با «سرگئي لاوروف» وزير امور خارجه فدراسيون روسيه، درباره روابط دوجانبه و تحولات منطقه‌اي و بين‌المللي گفت‌وگو و تبادل نظر كرد. وزير امور خارجه كشورمان در اين گفت‌وگو با اشاره به ابتكارها و رايزني‌هاي ديپلماتيك ايران با كشورهاي منطقه در راستاي صيانت از صلح و ثبات منطقه، بر اهميت تقويت اين روند با مشاركت همه طرف‌هاي ذي‌مدخل تأكيد كرد. عراقچي همچنين با اشاره به رويكرد سازنده و مسوولانه جمهوري اسلامي ايران در قبال آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، بر ضرورت پايبندي آژانس به صلاحيت‌هاي فني اين نهاد و پرهيز از رفتارهاي سياسي و اثرپذيري از فشارها و اعمال نفوذ سياسي امريكا و برخي ديگر از اعضاي اروپايي تاكيد كرد. سرگئي لاوروف نيز ضمن استقبال از شكل‌گيري چارچوب مشورت و همكاري منطقه‌اي، آمادگي مسكو را براي استمرار هماهنگي‌هاي نزديك با تهران اعلام كرد. وزير خارجه روسيه با اشاره به تلاش‌هاي روسيه در سازمان ملل متحد براي صيانت از اصول منشور ملل متحد، بر حق ملت فلسطين براي تعيين سرنوشت خود تاكيد كرد و هرگونه اقدامي كه منجر به ناديده گرفتن حقوق مردم فلسطين شود را مردود دانست. دو طرف همچنين با اشاره به نشست آتي شوراي حكام، ضمن تأكيد بر صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي ايران، بر هماهنگي مواضع در اين چارچوب توافق كردند. در اين گفت‌وگوي تلفني، مباحث كنسولي ميان دو كشور نيز مورد بررسي و پيگيري قرار گرفت.
توپ در زمين غرب است و بايد ديد كه در نهايت چه راهكاري براي اين موضوع پيدا مي‌شود. ايران بر موضع خود ايستاده و غرب بايد از شكست‌هاي گذشته راهي براي يك گزينه برد برد پيدا كند.
