مي‌دانستيم به صفر آبي مي‌رسيم
يك پژوهشگر آب و محيط‌زيست با تاكيد بر اينكه مسوولين بايد پاسخگو باشند كه چرا در طول اين چند دهه و با آشكار بودن اينكه روزي به اين نقطه و وضعيت بحراني خواهيم رسيد، اعتبارات و منابع مالي لازم براي افزايش ظرفيت شيرين‌سازي آب خليج‌فارس يا درياي عمان را تامين نكرده‌اند، گفت: امروز فقط حدود يك درصد از آب شرب كل كشور از شيرين‌سازي و انتقال آب دريا تامين مي‌شود، درحالي كه عربستان بيش از ۷۰درصد از آب مصرفي خود را از همين طريق تامين مي‌كند.
يك پژوهشگر آب و محيط‌زيست با تاكيد بر اينكه مسوولين بايد پاسخگو باشند كه چرا در طول اين چند دهه و با آشكار بودن اينكه روزي به اين نقطه و وضعيت بحراني خواهيم رسيد، اعتبارات و منابع مالي لازم براي افزايش ظرفيت شيرين‌سازي آب خليج‌فارس يا درياي عمان را تامين نكرده‌اند، گفت: امروز فقط حدود يك درصد از آب شرب كل كشور از شيرين‌سازي و انتقال آب دريا تامين مي‌شود، درحالي كه عربستان بيش از ۷۰درصد از آب مصرفي خود را از همين طريق تامين مي‌كند. مصطفي فدايي‌فرد در گفت‌وگو با ايلنا، در ارزيابي بحران آب در كشور و به ويژه تهران اظهار داشت: بيش از ۹۰درصد از كل آب تجديدپذير ايران در كشاورزي مصرف مي‌شود كه به دليل راندمان و بهره‌وري اندك، حدود ۶۰درصد از آن هدر مي‌رود. وي با بيان اينكه راندمان در شبكه توزيع آب شرب نيز وضعيت مناسبي ندارد، ادامه داد: در همين شهر تهران حدود ۲۵درصد از آب شرب باارزش و ذي‌قيمت در شبكه لوله‌هاي فرسوده هدر مي‌رود. البته حكمراني در ساير موضوع‌ها نيز مطلوب نبوده و نيست؛ تهران شهري است كه از يك جمعيت ۵ ميليوني و بدون برنامه‌ريزي براي آب، براي ترافيك و ساير زيرساخت‌ها، به بيش از ۱۵ميليون نفر رسيده است و علاوه بر مشكلات مربوط به بحران آب، دچار بحران ترافيك، آلودگي هوا، فرونشست، بيكاري، گراني، حاشيه‌نشيني، ساخت‌وساز روي گسل‌هاي فعال، بحران رعايت نكردن حريم و بستر رودخانه‌ها و مسيل‌ها و قنوات و...است. اين پژوهشگر آب و محيط‌زيست گفت: مسوولان در تمام ۴۷ سال گذشته بر طبل خودكفايي كشاورزي كوبيده‌اند، بدون آنكه به ظرفيت‌هاي اقليمي و منابع آبي ايران كمترين توجهي كنند، سدسازي‌هاي بي‌رويه، برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني، اصرار بر ايجاد اشتغال آب‌محور، موجبات نابودي منابع آب و خاك و هوا را فراهم كرده و موجب به خطر افتادن امنيت غذايي شده است. وي تاكيد كرد: بحران شديد آب در ايران قابل انكار نيست و تبعات شديد آن نيز بر هيچ كسي پوشيده نيست ولي موضوع وقتي خطرناك‌تر و غيرقابل كنترل مي‌شود كه بحران آب با ساير بحران‌هاي محيط‌زيستي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي، قوميتي و امنيتي ادغام مي‌شود. تبعات بحران‌هايي مانند توسعه اختلاس، دزدي، رانت، فقر، بيكاري، گراني، تورم، بيماري، گرسنگي، نابرابري، افزايش اختلاف طبقاتي، به خطر افتادن امنيت غذايي، كاهش اعتماد مردم به حكومت، فرار نخبگان به خارج، خشك شدن تالاب‌ها و درياچه‌ها، خشكي رودخانه‌ها و سدها و بي‌آبي كه همگي دير يا زود و بعضا با هزينه‌هاي هنگفت بالاخره قابل جبران هستند ولي تاثيرات بحران‌هايي مانند فرونشست و نابودي كمي و كيفي منابع خاك غيرقابل جبران و بازگشت‌ناپذير هستند. فدايي‌فرد تاكيد كرد: بحران آب در تمام كشور و همه كلان‌شهرها و به خصوص در تهران به اوج خود رسيده است تا حدي كه بسياري از سدهاي كشور خشكيده‌اند و معلوم نيست جواب تامين آب چند ده ميليون نفر را چه كسي بايد بدهد؟! وي ادامه داد: ايران در حال تجربه مشكلات جدي آب است. خشكسالي‌هاي مكرر همراه با برداشت بيش از حد آب‌هاي سطحي و زيرزميني به بحران آب دامن زده است. وضعيت خشك شدن درياچه‌ها، رودخانه‌ها، كاهش سطح آب‌هاي زيرزميني، فرونشست زمين و... در سال‌هاي گذشته شواهدي بر مشكلات مورد اشاره است. كمبود آب نه‌تنها مشكلات مصرف خانگي را با مشكل مواجه كرده، بلكه بسياري از صنايع آب‌بر را نيز با مشكل مواجه كرده است. قطع آب، خسارات زيادي را به مزارع كشاورزان وارد كرده است. ازسوي ديگر سدسازي‌هاي بي‌رويه، انتقال غيراصولي آب‌هاي بين‌حوضه‌اي و كشت محصولاتي كه تناسبي با منابع آبي مناطق ندارند، مشكلات كمبود آب را تشديد كرده و متاسفانه مشكل كمبود آب، همواره با اظهار اميدواري نسبت به بارش‌ها ادامه پيدا كرده است. همواره راهكار عملياتي مدنظر مسوولان در زمينه كمبود آب، مديريت مصرف و دعا كردن براي افزايش بارش باران بوده است. اين كارشناس حوزه آب در رابطه با راهكار رييس‌جمهور مبني بر اينكه اگر تا آخر آذر ماه باران نبارد، بايد تهران را تخليه كنيم، تاكيد كرد: آيا هيچ شهر يا روستا يا كمپي براي اقامت موقت يا دايم بيش از ۱۵ ميليون نفر در هيچ جاي ايران وجود دارد؟ اگر تا پايان آذر ماه در ساير شهرها و روستاهاي كشور نيز باران نبارد، آيا كل كشور را بايد تخليه كرد؟! وي متذكر شد: فراموش نكنيم كه در اصل بي‌توجهي به هشدارهايي كه طي دو دهه اخير توسط متخصصان و كارشناسان مختلف داده شد، منجر به فلاكت و نابودي آب و خاك و هوا در ايران شده است. فدايي‌فرد با تاكيد بر اينكه مسوولين بايد پاسخگو باشند كه چرا در طول اين چند دهه و با آشكار بودن اينكه روزي به اين نقطه و وضعيت بحراني خواهيم رسيد، اعتبارات و منابع مالي لازم براي افزايش ظرفيت شيرين‌سازي آب خليج‌فارس يا درياي عمان را تامين نكرده‌اند، گفت: امروز فقط حدود يك درصد از آب شرب كل كشور از شيرين‌سازي و انتقال آب دريا تامين مي‌شود درحالي كه عربستان بيش از ۷۰درصد از آب مصرفي خود را از همين طريق تامين مي‌كند. وي با طرح اين پرسش كه چرا اعتبارات موردنياز تصفيه و بازيافت فاضلاب شهري براي مصارف صنعتي و كشاورزي تخصيص داده نشده تا اين قبيل پروژه‌ها به عنوان يك پروژه ملي در دستور كار قرار گيرد؟ ادامه داد: همچنين مسوولان بايد پاسخگو باشند كه چرا در طول اين چند دهه، اعتبارات موردنياز براي نوسازي شبكه لوله‌هاي فرسوده اختصاص نيافت كه امروز عامل هدررفت بيش از يك‌چهارم آب تهران و بسياري شهرهاي ديگر شود و جاي آن مردم، به عنوان مقصر مصرف بيش از حد آب نشان داده شود. مسوولان بايد پاسخگو باشد كه چرا براي دور ماندن از بحران آب تخصيص اعتبارات و منابع مالي موردنياز صورت نگرفته است؟ وي اظهار داشت: اكنون راهكار اين است كه بايد به ناتواني و ناكارآمدي خود اقرار كنيم و بايد به كنوانسيون‌هاي جهاني آب بپيونديم تا براي فناوري‌هاي جديد و كاهش مصرف ياري بطلبيم. فدايي‌فرد تاكيد كرد: در شرايطي كه بحران كم‌آبي به تهديدي جدي براي زيست شهروندان ايراني تبديل شده است، بازچرخاني آب به عنوان موثرترين ابزار براي پايداري منابع آبي بايستي در دستور كار قرار گيرد. تهران، يكي از پرمصرف‌ترين شهرهاي ايران، اكنون در نقطه‌اي بسيار حساس و خطرناك از ناترازي منابع و مصارف آب قرار دارد. به نحوي كه اگر روند كنوني ادامه يابد، پايداري زندگي شهري با خطر جدي مواجه خواهد شد. در چنين شرايطي، توسعه تصفيه‌خانه‌ها، اصلاح الگوي مصرف و استفاده از پساب تصفيه شده در صنعت و فضاي سبز مي‌تواند راهي براي نجات شهرهاي بي‌آب باشد. وي ادامه داد: در تهران كه بيش از نيمي از مصرف آب كشور صرف شرب، بهداشت و فضاي سبز مي‌شود، بازچرخاني مي‌تواند بخشي از فشار بر منابع آب را كاهش دهد. كشورهاي پيشرفته اين مسير را با موفقيت پشت سر گذاشته‌اند. در آلمان آب تا ۲۰بار در چرخه مصرف باقي مي‌ماند و در ژاپن نيز هر واحد آب تا ۱۵بار تصفيه و بازاستفاده مي‌شود. اين تجربه‌ها نشان مي‌دهد كه بازچرخاني تنها راهكار فني نيست، بلكه روشي پايدار براي بقا در اقليم‌هاي خشك است. اين كارشناس ارشد حوزه انرژي بيان كرد: دومين راهكار براي بلندمدت، شيرين‌سازي و انتقال آب درياست كه بسياري از كشورهاي با اقليم و شرايط منابع آبي بسيار وخيم‌تر از ايران مانند عربستان، امارات متحده عربي، قطر و اسراييل از آن بهره برده و بسياري از مشكلات منابع آبي خود را بهبود بخشيده‌اند. وي گفت: باتوجه به آنكه در اثر سياست‌هاي كلان حاكميتي به دور از منطق و غيركارشناسي در‌خصوص توسعه بي‌رويه كشاورزي؛ وابستگي به اشتغال آب‌محور را چنان افزايش داده‌ايم كه در عمل هرگونه كاهش سطح زير كشت و كاهش توليدات كشاورزي منجر به افزايش شديدتر قيمت‌ها و افزايش بيكاري و توسعه هر چه بيشتر فقر و به خطر افتادن امنيت غذايي خواهد شد، بنابراين مهم‌ترين راهكار كوتاه‌مدت در اين شرايط بحراني، مصرف بهينه و صرفه‌جويي حدود ۲۰درصدي مصرف آب توسط مردم است. فدايي‌فرد تاكيد كرد: براي آنكه بتوان از تنها راهكار كوتاه‌مدت موجود براي كاهش تبعات بحران‌هاي آب، برق، گاز و بنزين استفاده كرد، لازم است در كوتاه‌ترين زمان ممكن، اصلاحات واقعي صورت گيرد و واقعيت‌ها را بپذيريم كه از‌جمله آنها تعامل با دنيا و پيوستن به اف‌اي‌تي‌اف براي رفع تحريم‌ها و اقتصاد آزاد، كاهش بودجه‌هاي بي‌رويه و شايسته‌سالاري است.
