ورود بوشهر به آستانه ذخیره بحرانی آب
با کاهش شدید ذخایر آب، نخلستان‌های بوشهر در معرض خشکیدگی قرار گرفته‌اند و زنگ خطر جدی برای کشاورزی استان به صدا درآمده است.
نخلستان‌هایی که روزگاری سرسبزی و شکوفایی دیار خود را نمایندگی می‌کردند، امروز در جدال تشنگی و حتی خشکی به سر می‌برند. کسی چه می‌داند بسیاری از زمین‌های کشاورزی و نخیلات در پی گسترش بحران، چشم‌انتظار آبی بمانند که شاید دیگر نرسد.
حسین دلیر - بحران آب در بوشهر دیگر نه احتمال است و نه هشدار دور. امروز چشم نگران همه به آمارهای رسمی است که نشان می‌دهد آورد رودخانه‌های استان نسبت به میانگین بلندمدت ۸۵ درصد کاهش یافته. این عدد یک معنا را بازتاب می‌دهد؛ جان جنوب ایران به‌ویژه در بخش کشاورزی به مخاطره افتاده است.
کاهش بی‌سابقه منابع سطحی و زیرزمینی اکنون به مرحله‌ای رسیده که دیگر نمی‌توان آن را با کوشش‌های ناچیز، جبران کرد. اگر دیروز از تنش آبی سخن گفته می‌شد، امروز بوشهر بی‌هیچ تعارفی وارد مرحله ذخیره بحرانی آب شده است.
اصلی‌ترین پشتوانه تامین آب استان، سد رئیسعلی دلواری است که اکنون حدود ۲۲ درصد آب دارد. رقمی که نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کمتر شده است. سد خائیز تنگستان نیز با کاهش ۸۴ درصدی ذخایر، به کمترین اندازه خود در سال‌های واپسین رسیده. این عددهای به‌ظاهر ساده، پیامی روشن دارند.
نخلستان‌هایی که روزگاری سرسبزی و شکوفایی دیار خود را نمایندگی می‌کردند، امروز در جدال تشنگی و حتی خشکی به سر می‌برند. کسی چه می‌داند بسیاری از زمین‌های کشاورزی و نخیلات در پی گسترش بحران، چشم‌انتظار آبی بمانند که شاید دیگر نرسد.
در چنین شرایطی، تقاضای آب در استان همچنان از توان تامین فراتر می‌رود. جمعیت بوشهر برای مصرف خانگی، روزانه ۴۲۰ هزار مترمکعب آب نیاز دارد وانگهی کل تولید و تامین در بهترین شرایط به حدود ۳۸۰ هزار مترمکعب می‌رسد. نتیجه این اختلاف هر روزه؛ خود را با افت فشار و جیره‌بندی در مناطقی مانند دشتستان، جم و بخش‌هایی از عسلویه نشان می‌دهد. فشار کم‌آبی نه‌تنها زندگی روزانه را سخت، که حس آسودگی سکونت در بسیاری نقاط استان را با تهدید روبرو می‌کند.
در کنار تهدید آب شرب، اقتصاد بوشهر نیز از این افت منابع آسیب می‌بیند. بیش از ۸۰ درصد آب استان به مصرف بخش کشاورزی می‌رسد، بنابراین ادامه کشت محصولات آب‌بر همچون نخیلات و صیفی‌جات در شرایطی که رودخانه‌ها توان آبی خود را از دست داده‌اند، به بازنگری جدی نیاز دارد. مادامی که کاهش منابع آبی همچنان ادامه یابد، ممکن است نه‌تنها نخلستان‌ها که ساختار معیشتی هزاران خانواده در استان بوشهر تغییر کند. این بحران، منحصر به یک بحران آبی نیست؛ آینده زندگی صدها هزار نفر از ساکنان جنوب کشور با بحران ناترازی آبی تهدید می‌شود.
در این میان، دریای شور به‌عنوان واپسین امید و با سخاوت تمام، کرانه‌های خود را به‌سوی برنامه‌ریزان آبی پهن کرده است. در حال حاضر ۱۰ تا ۱۲ واحد آب‌شیرین‌کن در استان فعال است که هر روزه حدود ۱۰۵ هزار مترمکعب آب تولید می‌کنند. این حجم تولید آب شیرین، اما تنها بخشی از نیاز بوشهر را پوشش می‌دهد. چشم امید به پروژه‌های بزرگ‌تری است که در حال تکمیل هستند؛ پروژه‌هایی مانند واحد ۷۰ هزار مترمکعبی نیروگاه اتمی که با بهره‌برداری از آن، گنجایش تولید آب شیرین استان به ۲۳۵ هزار مترمکعب در روز افزایش می‌یابد و می‌تواند به مقدار قابل توجهی از تنش آبی خانوارها را بکاهد.
با این همه، رویارویی با بحران تنها با ساخت تاسیسات جدید شدنی نیست. شبکه فرسوده انتقال آب همچنان هدررفت بالایی دارد و مدیریت تقاضا به‌ویژه در بخش پرمصرف کشاورزی باید قاطعانه‌تر دنبال شود. اصلاح الگوی کشت و توسعه آبیاری نوین، مسیری اجباری برای حفظ باقیمانده میراث نخلستان‌های بوشهر است. اگر امروز این تصمیم‌ها گرفته نشود، فردا ناگزیر به اتخاذ تصمیم‌های بسیار سخت‌تر خواهیم بود.
بوشهر اکنون در نقطه‌ای ایستاده که راه بازگشت از آن به نظر دشوار می‌باشد. این خط بحران، خط زندگی مردم است. آبی که کمتر می‌رسد، امیدی است که فروکش می‌کند. هنوز فرصت هست؛ فرصتی که بیش از هر آب دیگری، روی به تبخیر می‌گذارد.
