چرخش اعتماد در بورس

بورس تهران در سومين هفته آبان ماه نيز شرايط خوبي نداشت و با خروج محسوس نقدينگي و افت همزمان شاخص‌ها همراه بود. بازار سهام اين روزها در برابر رشد دلار و طلا موقعيت تدافعي گرفته است. شاخص كل در پايان معاملات هفته، با افت سنگين ۳.۸۸ درصدي تا سطح سه‌ميليون و ۹۸ هزار واحد پايين آمد تا بار ديگر نشانه‌هاي ركود در بازار سهام برجسته شود.

البته روند نزولي تنها به شاخص كل محدود نماند، شاخص هم‌وزن نيز با كاهش ۲ درصدي در محدوده ۹۰۳ هزار واحد متوقف شد؛ افت متوالي اين دو نماگر در پنج روز كاري هفته سوم آبان نشان داد كه سهامداران حقيقي و حقوقي هر دو در سمت احتياط ايستاده‌اند.

براساس داده‌هاي منتشر شده ميانگين ارزش معاملات خرد روزانه حدود ۹,۸۳۰ ميليارد تومان بود؛ رقمي كه نسبت به هفته‌هاي قبل افتي محسوس به‌حساب مي‌آيد. كاهش ارزش و حجم معاملات (۲۶ ميليارد برگه سهم در روز) در شرايطي رخ داد كه سيگنال‌هاي بيروني بازار از جمله نوسانات طلا و ارز ذهن معامله‌گران را به‌شدت متأثر كرده بود.

مهم‌ترين اتفاق هفته به خروج بيش از پنج هزار و ۲۰۰ ميليارد تومان پول حقيقي از بازار مربوط مي‌شود؛ خروجي كه جهت جريان نقدينگي را صريحاً از تالار بورس به سمت بازارهاي موازي چرخاند. افزايش نرخ دلار در بازار آزاد و جهش محسوس بهاي سكه در روزهاي پاياني هفته، انگيزه نگهداري ريال را كاهش داد و سرمايه‌گذاران خرد را به مسير حفظ ارزش دارايي در بازارهاي غيرمولد سوق داد.

در نتيجه، تقاضا در بازار طلا رشد محسوسي داشت و افزايش صف خريد سكه و طلاي آب‌شده، جو منفي بورس را دوچندان كرد. حتي صندوق‌هاي درآمد ثابت نيز كه معمولاً محل امن سرمايه‌هاي محافظه‌كارانه‌اند، در اين هفته با خروج پول حقيقي روبرو شدند؛ نشانه‌اي از مهاجرت هم‌زمان نقدينگي به ساير حوزه‌ها.

    چهره آماري يك هفته قرمز

جزييات عملكرد نمادها در اين هفته به‌وضوح عمق فشار فروش را آشكار مي‌كند. از ميان كل نمادهاي فعال، ۴۳۶ نماد افت تا ۵ درصدي را ثبت كردند، ۲۰۶ نماد بين ۵ تا ۱۰ درصد كاهش قيمت داشتند، و ۲۹ نماد بيش از ۱۰ درصد افت كردند. در نقطه مقابل، تنها ۲۰۸ نماد رشد تا ۵ درصدي، ۴۴ نماد بازدهي مثبت بين ۵ تا ۱۰ درصد، و ۱۸ نماد افزايش بيش از ۱۰ درصدي را تجربه كردند. هرچند حضور نمادهايي با بازدهي مثبت، روزنه‌اي از مقاومت بازار در برابر ريزش‌ها را نشان مي‌دهد، اما نسبت نمادهاي منفي به مثبت از ادامه غلبه عرضه حكايت دارد.

    اثر نمادهاي شاخص‌ساز و فروش دستوري

در هفته‌اي رفتار نمادهاي بزرگ‌تر بازار به‌ويژه در گروه‌هاي پتروشيمي، فلزات اساسي و بانكي باعث شد كه شاخص كل بورس افت بيشتري را تجربه كرد.فشار فروش در اين بخش‌ها، ضمن آنكه وزن نزولي بازار را افزايش داد، باعث شد حتي نمادهاي كوچك‌تر كه در ابتداي هفته ميل به رشد داشتند، در نيمه دوم هفته با اصلاح قيمتي مواجه شوند.

برخي تحليلگران علت اصلي اين وضعيت را در مسير نامطمئن سياست‌هاي ارزي و بودجه‌اي دولت مي‌دانند. در شرايطي كه نرخ ارز آزاد رو به صعود است و فاصله آن با نرخ نيما مجدداً افزايش يافته، پيش‌بيني سود شركت‌هاي صادرات‌محور با ابهام روبرو شده است. از سوي ديگر، تداوم فشار براي قيمت‌گذاري دستوري در كالاهاي پايه- به‌ويژه فولاد و محصولات پتروشيمي- توازني شكننده ميان هزينه و درآمد شركت‌ها ايجاد كرده است. در چنين بستري، سرمايه‌گذاران عطاي معامله را به لقاي آن مي‌بخشند. تحليل جريان نقدينگي در هفته سوم آبان از تغيير روحيه جمعي سهامداران خبر مي‌دهد. برخلاف تابستان كه عمده ورود پول حقيقي به سمت صنايع ريالي (غذايي، دارويي و بانكي) بود، اين هفته تقاضاي سفته‌بازانه به‌صورت گسترده از ميان رفت. معامله‌گران روزانه (دي‌تريدرها) عملاً از بازار خارج شدند و حجم معاملات روزانه در بسياري از نمادها به كمترين مقدار در سه ماه اخير رسيد. اين هم‌زماني ركود در معاملات و رشد بازارهاي موازي، نشانه بازگشت رفتار محافظه‌كارانه سرمايه‌گذاران ايراني است؛ همان چرخه‌اي كه در سال‌هاي ۱۳۹۹ و ۱۴۰۱ نيز شاهدش بوديم. وقتي نرخ بهره بدون ريسك از سود انتظاري بورس فراتر مي‌رود، بازار سهام عملاً جذابيت اوليه خود را از دست مي‌دهد.

    بورس نيازمند اعتماد دوباره

كارشناسان عقيده دارند كه ترميم روند نزولي كنوني تنها از مسير «بازگشت اعتماد» ممكن است. خروج مداوم پول حقيقي از بورس، بيش از آنكه نتيجه افت قيمت‌ها باشد، حاصل انتظارات منفي نسبت به سياست‌گذاري دولت و بي‌اعتمادي به ثبات بازارهاست.

به‌گفته كارشناسان، اگر برنامه‌اي شفاف براي تثبيت نرخ خوراك، بازنگري قيمت پايه كالاها در بورس كالا و افزايش عرضه در بازار ارز طراحي شود، احتمال تغيير فاز بازار تا پايان آبان وجود دارد. در غير اين صورت، بورس در مسير فعلي خود، به سمت سطوح پايين‌تري از شاخص كل حركت خواهد كرد.

در هفته سوم آبان، رفتار فروشندگان حقيقي كاملاً هيجاني نبود؛ اما نبود تقاضاي تازه نفس باعث شد حتي فروش‌هاي غيرمهاجم نيز اثر قيمتي شديدي بر بازار بگذارند. به هر ميزان كه ارزش معاملات كاهش مي‌يابد، عمق بازار نيز كوچك‌تر مي‌شود و در نتيجه، نوسانات قيمتي شدت مي‌گيرد. در همين فضا، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مبتني بر الگوريتم‌هاي معاملاتي با افزايش دفعات فروش خود، ضربات بيشتري به شاخص‌ها وارد كردند.

تحليل رفتاري داده‌هاي بازار نشان مي‌دهد هر بار كه ارزش معاملات خرد به زير ۱۰ هزار ميليارد تومان نزول كرده، طي ۱۰ روز بعدي احتمال افت ۳ تا ۵ درصدي شاخص كل بسيار بالا بوده است. اين الگو در هفته اخير هم تكرار شد و چشم‌انداز كوتاه‌مدت بورس را تيره‌تر كرد.

در پايان هفته سوم آبان، سوال كليدي اين است كه آيا نقدينگي از بورس به ارزها بازمي‌گردد يا روند خروج تداوم مي‌يابد؟ رشد بهاي دلار تا محدوده ۶۸ هزار تومان و افزايش بهاي هر گرم طلاي ۱۸ عيار به مرز سه‌ميليون و ۱۰۰ هزار تومان، به‌طور طبيعي انگيزه سفته‌بازي در بازارهاي غيرمولد را تقويت كرده است. اگر بانك مركزي نتواند با ابزارهايي مانند عمليات بازار باز يا عرضه سكه در بورس كالا جريان نقدينگي را كنترل كند، پيش‌بيني مي‌شود بازار سهام در هفته آينده نيز با آيينه‌اي مشابه روبرو شود.

در مجموع، بورس تهران هفته سوم آبان را در محيطي سراسر منفي و پرابهام پشت سر گذاشت. افت شاخص‌هاي اصلي، كاهش مشاركت سهامداران، كوچ سرمايه‌هاي حقيقي و رشد بازارهاي موازي همگي از واگرايي عميق در رفتار سرمايه‌گذاران حكايت دارد..

    بورس‌كالا در يك نگاه

آمار معاملات بازار فيزيكي بورس كالاي ايران نشان مي‌دهد در هفته منتهي به ۲۳ آبان ماه حدود ۲ ميليون و ۶۸۳ هزار تن انواع كالا و محصول به ارزش بالغ بر ۴۷.۹ هزار ميليارد تومان معامله شد. همچنين ارزش معاملات ۱۰ شركت برتر به بيش از ۱۸.۷ هزار ميليارد تومان رسيد.

 برترين‌هاي بورس كالاي ايران در هفته منتهي به ۲۳ آبان ماه براساس ارزش فروش شركت‌ها در بازار فيزيكي به شرح زير است: 

ملي صنايع مس ايران با معامله ۴ هزار و ۷۲۰ تن انواع مس و سولفور موليبدن به ارزش ۴ هزار و ۸۷۲۵۰۸ ميليارد تومان در رتبه نخست ايستاد.معدني و صنعتي چادرملو با فروش ۲۰۵ هزار و ۴۰ تن كنسانتره و گندله سنگ آهن، شمش بلوم و آرگون به ارزش ۲ هزار و ۱۰۲ ميليارد تومان دوم شد.

پالايش نفت اصفهان ۷۸ هزار تن وكيوم باتوم و لوب كات سبك به ارزش ۲ هزار و ۵۷ ميليارد تومان فروخت و رتبه سوم را به خود اختصاص داد.فولاد خوزستان با معامله ۴۷ هزار و ۶۰ تن تختال، شمش بلوم و آرگون به ارزش يك هزار و ۵۵۸ ميليارد تومان چهارم شد.

فولاد كاوه جنوب كيش با معامله ۵۰ هزار تن شمش بلوم به ارزش يك هزار و ۵۳۸ ميليارد تومان پنجم شد. ذوب آهن اصفهان با فروش ۲۳ هزار و يك تن تيرآهن، ميلگرد، ريل و آرگون به ارزش يك هزار و ۴۷۴ ميليارد تومان فروخت و رتبه ششم را به خود را كسب كرد.

پالايش نفت بندرعباس با فروش ۵۰ هزار تن وكيوم باتوم و لوب كات سنگين به ارزش يك هزار و ۳۰۳ ميليارد تومان رتبه هفتم را به خود اختصاص داد. صنايع توليدي دنياي مس كاشان با معامله يك هزار و ۲۰۰ تن مس مفتول و سيم و مفتول مسي به ارزش يك هزار و ۲۹۶ ميليارد تومان هشتم شد.

پتروشيمي تندگويان ۱۱ هزار و ۶۳۸ تن پلي اتيلن ترفتالات نساجي و بطري در گريدهاي مختلف و نخ پلي استر به ارزش يك هزار و ۲۵۸ ميليارد تومان فروخت و نهم شد. فولاد هرمزگان جنوب هم با فروش ۳۵ هزار تن تختال به ارزش يك هزار و ۱۸۰ ميليارد تومان رتبه دهم را به خود اختصاص داد.