كاهش فشار آب يا صرفه‌جويي؛ چاره عبور از بحران چيست؟
با ورود كشور به ششمين سال پياپي خشكسالي و كاهش حدود ۴۰ درصدي بارش‌ها، نشانه‌هاي جدي‌تري از تنش آبي در سطح ملي بروز كرده است؛ وضعيتي كه اكنون خود را در قالب افت فشار آب در شهرها نشان مي‌دهد.
با ورود كشور به ششمين سال پياپي خشكسالي و كاهش حدود ۴۰ درصدي بارش‌ها، نشانه‌هاي جدي‌تري از تنش آبي در سطح ملي بروز كرده است؛ وضعيتي كه اكنون خود را در قالب افت فشار آب در شهرها نشان مي‌دهد. تداوم اين روند مي‌تواند پيامدهاي گسترده‌تري براي منابع آب و زندگي روزمره شهروندان داشته باشد مگر آنكه با اقداماتي همچون صرفه‌جويي هدفمند، فرهنگ‌سازي عمومي و اصلاح الگوي مصرف از تشديد بحران جلوگيري شود.
به گزارش ايسنا، نيمي از جمعيت جهان با كمبود آب دست و پنجه نرم مي‌كند كه گفته مي‌شود اين نسبت در نتيجه تغييرات اقليمي نيز افزايش مي‌يابد و مي‌تواند پيامدهايي مانند آسيب‌هاي زيست محيطي، ناامني غذايي، مهاجرت اجباري و درگيري را به همراه داشته باشد.
بر اساس گزارش‌هاي هواشناسي و مشاهدات ميداني، پاييزي كه مي‌گذرانيم، يكي از خشك‌ترين فصول سال‌هاي اخير بوده و تاكنون هيچ بارش معناداري كه بتواند سفره‌هاي زيرزميني را تغذيه كند، رخ نداده است. كشور وارد ششمين سال خشكسالي متوالي شده و كاهش محسوس بارش‌ها در سراسر ايران، نشان از تغيير الگوي اقليمي و ورود به دوره‌اي پايدار از كم‌آبي دارد.
بنابر اعلام رسمي از جمله وزارت نيرو با نگاهي به وضعيت آبي سال ۱۴۰۳ منتهي به ۱۴۰۴، حكايت از آن دارد كه بارش‌ها در كل ۱۵۲ ميليمتر بوده كه به ميزان متوسط ۵۷ سال گذشته كاهش ۴۰ درصدي داشته است.
چهار استان كشور با وضعيت بارشي منفي ۵۰ تا ۸۰ درصدي، ۱۵ استان با كاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدي و تعدادي نيز در ركوردهاي خشكسالي قرار دارند و تنها يك استان وضعيت بارشي طبيعي دارد كه در اين استان نيز افزايش بارشي مشاهده نشده است. ميزان بارش‌ها در سال آبي گذشته در نهايت منجر به آورد رودخانه‌اي حدود ۲۴ تا ۲۵ ميليارد مترمكعب آب بوده كه در مقايسه با مدت مشابه سال گذشته خود افت ۴۲ درصدي را نشان مي‌دهد.
ورودي آب سد كرج ۲ متر مكعب در ثانيه است در حالي كه ۶ مترمكعب آب از سد براي شرب كرج و تهران برداشت مي‌شود كه با اين شرايط تا حدود ۱۵ روز ديگر آب خواهيم داشت.
محمدرضا كاويان‌پور- رييس موسسه تحقيقات آب- گفته است ظرفيت ذخاير مخازن سدهاي تهران در سال آبي جديد كه از مهرماه شروع شده حدود ۲۵۰ ميليون مترمكعب است كه در مقايسه با ميزان ۴۹۰ ميليون مترمكعبي در سال آبي ۱۴۰۳ حدودا به نصف رسيده است. به تاكيد وي قاعدتا اين ميزان كاهش بايد با بارش‌ها تا به امروز جبران مي‌شد، اما متاسفانه زماني كه به بارش‌ها در فصل پاييز نگاهي مي‌اندازيم، مشاهده مي‌كنيم كه اگرچه همواره بارش‌ها در دو ماه مهر و آبان حدود ۵۰ تا ۶۰ ميليمتر آب براي تهران به همراه دارد؛ اما تاكنون هيچ بارشي در تهران رخ نداده و پيش‌بيني‌ها نيز نشان مي‌دهد كه تا پايان پاييز نيز اين روند ادامه خواهد داشت. اكنون ورودي آب سد كرج ۲ متر مكعب در ثانيه است، در حالي كه ۶ مترمكعب آب از سد براي شرب كرج و تهران برداشت مي‌شود كه با اين شرايط تا حدود ۱۵ روز ديگر آب خواهيم داشت كه در صورت وقوع بارندگي در ارتفاعات به‌طور قطع ميزان ورودي سد افزايش مي‌يابد. آن‌طور كه مدير امور آب كرج اخيرا در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام كرده است حجم مخزن سد كرج ۳۱ ميليون مترمكعب آب دارد در حالي كه در مدت مشابه پارسال اين رقم ۸۱ ميليون مترمكعب بود، يعني حدود ۵۰ ميليون متر مكعب كاهش حجم ذخيره داشته‌ايم كه اميد مي‌رود با بارش‌هاي آينده اين كمبود جبران شود. طي هفته‌هاي گذشته از تدوين سناريوي بدبينانه در صورت تداوم خشكسالي در پاييز خبر داده و گفته شد چنانچه اين روند ادامه يابد كاهش فشار آب تا زمان احياي شرايط آبي انجام مي‌شود. در اين راستا با تداوم كم بارشي و هشدار كمبود آب برخي شهروندان در روزهاي اخير اعلام كرده‌اند به مدت چند ساعت (نيمه شب) آب در مناطق مختلف قطع مي‌شود. موضوعي كه سخنگوي صنعت آب در گفت‌وگو با ايسنا، ضمن تاييد آن تاكيد كرد باتوجه به وضعيت منابع آبي در تهران مجبور به اعمال محدوديت هستند و اگر شرايط به همين روال ادامه يابد اوضاع بدتر خواهد شد.
عباس علي آبادي- وزير نيرو نيز گفته است: با توجه به شرايط بحراني فعلي ممكن است برخي از شب‌ها مجبور شويم كه فشار آب را تا حد صفر كاهش دهيم، بنابراين از هموطنان مي‌خواهيم كه براي اينكه به زحمت نيفتند از مخازن و ذخيره‌سازهاي آب براي مواقع اضطراري استفاده كند.
اگر بتوان با تمركز بر مديريت تقاضا، فرهنگ‌سازي، استفاده از فناوري و سيستم‌هاي كاهنده و اعمال تعرفه براي پرمصرف‌ها كه شرايط بي‌آبي را درك نمي‌كنند، حدود ۲۰ درصد از ميزان مصارف فعلي آب را كاهش داد، مي‌توان در دورنماي شرايط خشك، به نحوي اين شرايط را پشت سر گذاشت. در همين راستا نياز است تا با حمايت دولت و فرهنگ‌سازي در الگوي مصرف آب تغييرات رفتاري ايجاد كرده و در بخش‌هاي صنعتي، كشاورزي و خدمات نيز ساختارهاي توليد تغيير يابد تا با كاهش مصرف شرايط عبور و سازگاري بحران را فراهم كرد.
بدون ترديد دورنماي شرايط اقليمي كشور الزام مي‌كند كه مديريت قوي و دقيقي براي مصارف آب در حوزه‌هاي شرب، صنعت و كشاورزي اعمال شود تا ناترازي تحميل شده بر منابع آبي جبران و آمادگي لازم را براي دهه‌هاي آتي به دست آورد، در غير اين صورت شرايط خوبي در انتظار نخواهد بود.
