تقابل ترس و اميد در بازارها
در نخستين روزهاي نوامبر ۲۰۲۵، بورس‌هاي جهاني با چهره‌اي دوگانه معامله شدند؛ وال‌استريت در ايالات متحده همچنان در مدار مثبت باقي مانده، اما شاخص‌هاي اروپايي و آسيايي با احتياط حركت كرده و همچنان محتاط هستند.
در نخستين روزهاي نوامبر ۲۰۲۵، بورس‌هاي جهاني با چهره‌اي دوگانه معامله شدند؛ وال‌استريت در ايالات متحده همچنان در مدار مثبت باقي مانده، اما شاخص‌هاي اروپايي و آسيايي با احتياط حركت كرده و همچنان محتاط هستند. فضاي كلي بازارهاي سهام جهان در هفته‌هاي اخير تركيبي از اميد به كاهش نرخ بهره و ترس از ركود نرم را منعكس كرده است دو نيروي متناقض كه جهت سرمايه‌هاي جهاني را تعيين مي‌كنند.در نيويورك، شاخص 500 S&P پس از جهش‌هاي متوالي در ماه اكتبر، اكنون بالاي مرز ۵,۳۰۰ واحد تثبيت شده است. اين رشد عمدتاً واكنش به لحن نرم‌تر فدرال رزرو در نشست هفته گذشته است؛ جايي كه جروم پاول، رييس بانك مركزي امريكا، اعلام كرد نرخ‌هاي بهره تا پايان سال احتمالاً بدون افزايش جديد باقي مي‌مانند. بازار سهام امريكا از اين سيگنال استقبال كرد، گرچه معاملات روزهاي اخير نشان از كاهش حجم تقاضاي سفته‌بازانه دارد. سرمايه‌گذاران اكنون بر داده‌هاي تورمي نوامبر تمركز كرده‌اند تا مسير قطعي سياست پولي را بشناسند. بخش فناوري به‌ويژه كمپاني‌هاي عظيم هوش مصنوعي، همچنان موتور رشد بورس امريكا محسوب مي‌شوند؛ مايكروسافت، انويديا و آلفابت طي سه هفته گذشته هركدام رشدي حدود ۸ تا ۱۲ درصد ثبت كرده‌اند. در مقابل، سهام انرژي با كاهش قيمت نفت خام تحت فشار قرار گرفته است. افت بهاي برنت تا محدوده ۸۲ دلار در هر بشكه، بازتاب نگراني از ضعف تقاضاي چين و اروپا است؛ عاملي كه مي‌تواند سودآوري شركت‌هاي بزرگ نفتي امريكا را در سه‌ماهه چهارم محدود كند.
روپا؛ كم‌رمق در سايه تورم مزمن و ركود صنعتي
در اروپا، شاخص 600 Stoxx و100 FTSE لندن در هفته جاري نوساني خنثي داشته‌اند. سرمايه‌گذاران در منطقه يورو هنوز از نتايج گزارش‌هاي رشد اقتصادي سه‌ماهه سوم شوكه‌اند: آلمان رسماً وارد ركود فني شده و بخش توليد در فرانسه و ايتاليا با كاهش سفارشات روبروست. بانك مركزي اروپا در بيانيه اخير خود تاكيد كرده كه كاهش نرخ بهره قبل از نيمه ۲۰۲۶ بعيد است، زيرا تورم خدمات هنوز پايين نيامده است.در همين بستر، بازار سهام اروپا دچار بي‌رمقي ساختاري شده؛ سرمايه به سمت اوراق قرضه دولتي با بازده بالا مهاجرت كرده است. گسترش اختلاف بازده بين اوراق آلمان و ايتاليا كه به بالاترين سطح از سال ۲۰۱۲ رسيده خود نشانه‌اي از ترس سرمايه‌گذاران نسبت به انسجام مالي اتحاديه است.صنايع خودرو و بانكداري بيشترين افت را تجربه كرده‌اند. گروه فولكس‌واگن اعلام كرده فروش جهاني در اكتبر ۱۹ درصد كاهش داشته، عمدتاً به دليل افت تقاضا در چين و توقف بخشي از صادرات به روسيه. اين داده‌ها فضاي بورس فرانكفورت را تحت فشار گذاشته است.در آسيا، صحنه پيچيده‌تر است. بورس شانگهاي به پايين‌ترين سطح دو سال اخير سقوط كرده؛ شاخص تركيبي SSE نزديك به مرز رواني ۲,۸۰۰ واحد معامله مي‌شود. سرمايه‌گذاران داخلي چين با شك‌وترديد نسبت به برنامه‌هاي محرك مالي دولت روبرو هستند. با وجود تزريق‌هاي ميلياردي بانك خلق چين، بخش املاك هنوز در ركود عميق است و اعتماد عمومي به بازگشت رشد از بين رفته.يوان چين نيز در مقابل دلار به كف هفت‌ماهه رسيده (حدود ۷.۳۸ يوان براي هر دلار)، كه به خروج سرمايه از بورسي‌هاي داخلي شدت بخشيده است.از سوي ديگر در بازار سرمايه ايران، فضاي معاملاتي هم‌زمان با نوسان بورس‌هاي جهاني در وضعيت انتظار و ترديد قرار دارد. شاخص كل بورس تهران پس از رشد‌هاي كوتاه مهرماه، در ابتداي آبان ۱۴۰۴ در حوالي ۳.۳ ميليون واحد نوسان مي‌كند؛ سطحي كه به لحاظ تكنيكال مقاومت سنگيني محسوب مي‌شود. ضعف تقاضاي حقيقي، افت ارزش معاملات خرد، و خروج سرمايه از صندوق‌هاي سهامي نشان مي‌دهد بازار هنوز چشم‌انتظار خبر قطعي درباره نرخ خوراك پتروشيمي‌ها و بودجه ۱۴۰۵ است.گروه‌هاي بزرگ كالايي به‌ويژه فلزات و پتروشيمي‌ها زير فشار افت جهاني قيمت نفت و فلزات اساسي قرار گرفتند، اما خودرويي‌ها و بانكي‌ها با شايعات افزايش سرمايه و تجديد ارزيابي‌ها اندكي جان گرفته‌اند. از سوي ديگر، نرخ دلار نيما در محدوده ۳۹ تا ۴۰ هزار تومان، حاشيه سود شركت‌هاي صادراتي را حفظ كرده، ولي بي‌اعتمادي عمومي و عدم اطمينان بودجه‌اي مانع از شكل‌گيري موج جديد خريد شده است.اما ژاپن تصوير متفاوتي دارد: شاخص نيكي ۲۲۵ در مسير صعودي جديدي قرار گرفته و به محدوده ۴۰ هزار واحد نزديك شده است ركوردي تاريخي. ضعف ين در برابر دلار به سود شركت‌هاي صادرات‌محور ژاپن تمام شده و موج چاپ سه‌بعدي صنعتي، توليد چيپ و خودروسازي بر سودآوري شركت‌ها افزوده است. دولت كيشيدا نيز اعلام كرده بسته تشويقي مالياتي براي صنايع نوآور صادر خواهد كرد، كه به اعتقاد تحليلگران مي‌تواند موج جديد سرمايه‌گذاري خارجي در توكيو را جذب كند.در سوي ديگر، بورس‌هاي كره‌جنوبي و هند متعادل‌تر حركت كرده‌اند؛ شاخص KOSPI كره تحت تأثير افت تقاضاي جهاني براي تراشه‌ها اندكي كاهش يافته، در حالي كه شاخص NIFTY هند با اتكا به رشد داخلي و بخش خدمات، سودآورترين بازار آسيايي در ماه اكتبر لقب گرفته است.كالاهاي پايه كه معمولاً بازتابي از سلامت اقتصاد جهاني‌اند، مردد هستند. مس در بورس لندن در محدوده ۸,۷۰۰ دلار در هر تن معامله مي‌شود، تقريباً بي‌تغيير نسبت به هفته گذشته. كاهش سرعت رشد صنايع چيني و افت سفارشات الكترونيك جهاني، فشار تقاضايي ايجاد كرده است.اما مهم‌ترين نشانه ضعف رشد جهاني را بايد در بازار نفت ديد. نفت برنت حدود ۸۲ دلار و WTI حدود ۷۹ دلار دادوستد مي‌شود؛ رقم‌هايي پايين‌تر از متوسط سه‌ماهه تابستان. اوپك پلاس با وجود زمزمه‌هاي كاهش داوطلبانه توليد، فعلاً تمايلي به اقدامي فوري ندارد. تحليلگران JPMorgan هشدار مي‌دهند اگر قيمت‌ها زير ۸۰ دلار تثبيت شوند، بخشي از پروژه‌هاي استخراج غيرمتعارف در امريكا (شيل) از نظر اقتصادي نا‌پايدار مي‌شود.در همين حال، طلا سنتي‌ترين دارايي امن جهان، بار ديگر در حال بازپس‌گيري جذابيت خود است. قيمت هر اونس طلا در محدوده ۲,۳۴۰ دلار قرار دارد نزديك به ركورد تاريخي. افزايش خريدهاي بانك‌هاي مركزي به‌ويژه چين و هند براي تنوع‌سازي ذخاير ارزي، به رشد طلا دامن زده است.
رمزارزها بازگشت احتياط پس از جهش هيجاني
بازار رمزارزها كه ماه گذشته با خوش‌بيني نسبت به تاييد ETFهاي جديد بيت‌كوين در امريكا صعود كرده بود، اكنون در فاز اصلاح قرار گرفته است. بيت‌كوين پس از عبور از مرز رواني ۷۵ هزار دلار در اكتبر، اكنون حدود ۷۰ هزار دلار معامله مي‌شود. با اين حال، شاخص ترس و طمع رمزارزها هنوز در سطح «طمع بالا» قرار دارد؛ يعني سرمايه‌گذاران تازه‌وارد هنوز از سودهاي بزرگ ماه‌هاي قبل هيجان‌زده‌اند.اتريوم نيز پس از جهش‌هاي تدريجي، اكنون در محدوده ۳,۵۰۰ دلار تثبيت شده است. كارشناسان معتقدند رفتار رمزارزها بازتابي از عطش «ريسك‌پذيري» سرمايه‌گذاران جهاني در يك دوره بلاتكليفي پولي است هرگاه دلار تقويت شود و نرخ سود اوراق افزايش پيدا كند، اين موج موقت فروكش مي‌كند.
دلار و اوراق
دلار همچنان فرمانده اصلي بازارهاي جهاني است. شاخص DXY كه برابري دلار با سبدي از ارزها را مي‌سنجد، در محدوده ۱۰۳ واحد قرار دارد و از اوج‌هاي اخير عقب آمده است. اين عقب‌نشيني به دليل كاهش انتظارات براي افزايش نرخ‌هاي بهره در امريكا رخ داده و در نتيجه به بازار سهام و طلا كمك كرده است.در بازار اوراق، بازده اوراق ۱۰ ساله خزانه‌داري امريكا حدود ۴.۳ درصد است پايين‌تر از اوج ۴.۶ درصدي ماه گذشته. اين افت بازده باعث شده برخي صندوق‌هاي بازنشستگي مجدداً به بازار سهام بازگردند. رابطه ميان اين دو بازار همچنان كليدي است: هر كاهش در بازده بلندمدت، سيگنالي مثبت براي دارايي‌هاي پرريسك تلقي مي‌شود.
تقابل اميد و انتظار
تحليل شاخص‌هاي ريسك‌سنجي (VIX در امريكا و MOVE براي بازار اوراق) نشان مي‌دهد سرمايه‌گذاران جهاني در وضعيت «اميد محتاط» قرار دارند. شاخص نوسان‌سنج VIX به زير ۱۴ واحد رسيده كه پايين‌ترين سطح از ژوئن است، اما حجم معاملات پوشش ريسك (hedging) هنوز بالاست نشانه‌اي از بي‌اعتمادي نسبي به پايداري رشد.در سطح نهادي، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري بين‌المللي مانند BlackRock و Vanguard در گزارش‌هاي تازه‌شان اعلام كرده‌اند تمركز را بر سهامي با جريان نقدي پايدار و پرداخت سود نقدي بالا گذاشته‌اند، نه بر سهام رشد سريع فناوري. اين تغيير رويكرد نشان‌دهنده «بازتنظيم ريسك» پس از دو سال ركود تورمي است.با ورود به سه‌ماهه پاياني سال ۲۰۲۵، دورنماي بازارهاي جهاني بيش از هر زمان ديگر وابسته به مسير سياست‌هاي پولي امريكا و رفتار اقتصاد چين است. اگر فدرال رزرو موفق شود تورم را بدون سقوط رشد مهار كند، سناريوي «نرم‌فرود» فعال خواهد شد وضعيتي كه در آن نرخ‌هاي بهره به‌تدريج كاهش مي‌يابند، اما اشتغال و مصرف همچنان پايدار مي‌مانند. در آن صورت، انتظار مي‌رود شاخص‌هاي سهام جهاني تا پايان دسامبر بين ۳ تا ۵ درصد رشد كنند.در مقابل، اگر داده‌هاي تورم يا اشتغال امريكا بار ديگر داغ‌تر از انتظار برسد، احتمال بازگشت فشار فروش در بازار سهام و تقويت دلار وجود دارد. براي بازارهاي نوظهور آسيايي، اين سناريو به معناي خروج سرمايه و ضعف ارزهاي محلي خواهد بود.
جهان در آستانه بازتنظيم بزرگ مالي قرار گرفته است؛ دوره‌اي كه در آن ديگر «پول ارزان» وجود ندارد و سرمايه‌گذاري‌هاي جهاني ميان نگراني از ركود و اميد به كاهش نرخ بهره معلق مانده‌اند. در چنين فضايي، سرمايه‌گذاران محتاط به سمت دارايي‌هاي بنيادي و طلا حركت كرده‌اند، در حالي كه فعالان ريسك‌پذير هنوز در فناوري و رمزارزها دنبال فرصت‌اند.
