بازار جهاني نفت در مدار تنش و ترديد

در روزي كه بازار جهاني نفت ميان خبر قريب‌الوقوع بودن حمله امريكا به ونزوئلا و تكذيب آن توسط دونالد ترامپ گرفتار شد، معاملات طلاي سياه با نوساني شديد و پاياني اندك مثبت همراه بود. باوجود رشد محدود قيمت‌ها، سايه دلار قوي‌تر، عرضه افزايشي اوپك پلاس و نگراني از اشباع بازار همچنان بر سر معامله‌گران سنگيني مي‌كند.

بازار جهاني نفت در آخرين روز معاملاتي هفته، شاهد يكي از پرتنش‌ترين و در عين حال مبهم‌ترين جلسات خود بود. انتشار خبرهايي از احتمال حمله هوايي ايالات‌متحده به ونزوئلا، ناگهان موجي از نگراني را ميان معامله‌گران ايجاد كرد. اما تنها چند ساعت بعد، دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در پستي در شبكه‌هاي اجتماعي اين گزارش‌ها را تكذيب كرد؛ تكذيبي كه نه‌تنها از التهاب بازار نكاست، بلكه بر سردرگمي آن افزود.

فيليپ فلاين، تحليلگر ارشد گروه پرايس فيوچرز، در گفت‌وگويي با رويترز اظهار داشت: «آيا اين حقه يا تفريح دونالد ترامپ است؟» او با اشاره به سابقه رييس‌جمهور امريكا در تكذيب اخبار مربوط به حملات پيش از وقوع، گفت: «اگر حمله‌اي در آخر هفته انجام شود، قيمت‌ها دوشنبه به سرعت جهش خواهند كرد.»

همزمان با انتشار اين شايعات، گزارش‌هايي از استقرار ناو هواپيمابر «جرالد فورد» و گروه ويژه نيروي دريايي امريكا در نزديكي سواحل ونزوئلا منتشر شد. هرچند مقامات رسمي هدف اين استقرار را مبارزه با قاچاق مواد مخدر عنوان كردند، اما حجم و گستره حضور نظامي ايالات‌متحده بسيار فراتر از ماموريت‌هاي معمول توصيف شد.

تحليلگران معتقدند اين تحركات نظامي، علاوه بر تأثير رواني بر بازار، به عنوان اهرمي سياسي براي فشار بر دولت كاراكاس و متحدانش از‌جمله روسيه و چين نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در هر حال، بازار نفت بار ديگر نشان داد كه نسبت به كوچك‌ترين نشانه‌هاي تنش در امريكاي لاتين، واكنش سريع و شديد دارد.

در‌حالي كه بازار درگير اخبار سياسي است، روند قيمتي نفت همچنان تحت فشار بنيادهاي اقتصادي قرار دارد. هر دو شاخص اصلي نفت، ماه اكتبر را با كاهش به پايان بردند؛ برنت با افت ۲.۶درصدي و نفت امريكا با كاهش ۲درصدي.

علت اصلي اين روند نزولي، افزايش عرضه ازسوي اوپك پلاس و رشد توليد در ايالات‌متحده عنوان مي‌شود. طبق داده‌هاي اداره اطلاعات انرژي امريكا، توليد نفت خام اين كشور در هفته گذشته به ركورد تاريخي ۱۳.۶ ميليون بشكه در روز رسيد؛ رقمي كه نشان مي‌دهد انقلاب شيل همچنان نفس مي‌كشد.

در سوي ديگر، ابتكار داده‌هاي سازمان‌هاي مشترك (JODI) اعلام كرد صادرات نفت خام عربستان‌سعودي در ماه آگوست به ۶.۴۰۷ ميليون بشكه در روز رسيده كه بالاترين سطح در شش ماه اخير است. اين افزايش صادرات، نشانه‌اي از رقابت شديد در بازارهاي آسيايي تلقي مي‌شود.

منابع آگاه به رويترز خبر داده‌اند كه عربستان‌سعودي ممكن است قيمت فروش رسمي نفت خام خود به مشتريان آسيايي در ماه دسامبر را كاهش دهد اقدامي كه به‌گفته تحليلگران، مي‌تواند پايين‌ترين نرخ چند ماه اخير باشد. هدف از اين تصميم، حفظ سهم بازار در برابر افزايش عرضه روسيه و ايالات‌متحده عنوان شده است.

با اين حال، اين سياست تخفيفي ممكن است اثر عكس بگذارد.‌كاهش قيمت‌هاي رسمي از‌سوي عربستان، مي‌تواند نشانه‌اي از نگراني درباره ضعف تقاضا تلقي شود و فشار رواني بيشتري بر بازار وارد كند.

در جبهه ارزي، دلار امريكا در برابر سبدي از ارزهاي جهاني به بالاترين سطح سه‌ماهه رسيد. اين امر باعث شد خريد كالاهاي دلاري مانند نفت براي دارندگان ساير ارزها گران‌تر شود. در نتيجه، تقاضا در بازارهاي نوظهور كاهش يافت و از جذابيت معاملات نفتي كاست. به گفته كارشناسان، تا زماني كه سياست‌هاي پولي فدرال رزرو در مسير انقباضي باقي بماند، دلار قوي خواهد ماند و نفت در سايه آن، فضاي محدودي براي صعود دارد.

در آستانه نشست روز يكشنبه وزيران اوپك پلاس، منابع داخلي از تمايل اعضا به افزايش اندك توليد در ماه دسامبر خبر داده‌اند. طبق گزارش‌ها، اين ائتلاف در ماه‌هاي اخير بيش از ۲.۷ ميليون بشكه در روز به ظرفيت توليد خود افزوده كه معادل حدود ۲.۵درصد از عرضه جهاني است.

 هرچند اين افزايش‌ها به‌صورت مرحله‌اي و كنترل‌شده انجام شده، اما در شرايطي كه تقاضاي جهاني هنوز به سطح پيش از پاندمي نرسيده، هر واحد افزايش در عرضه مي‌تواند تعادل بازار را به‌هم بزند.

در جبهه شرق آسيا، خبر تازه‌اي از واشنگتن منتشر شد: ترامپ اعلام كرده چين پذيرفته روند خريد انرژي از امريكا را آغاز كند و حتي از «توافق بزرگ» احتمالي براي خريد نفت و گاز از آلاسكا سخن گفت. با اين حال، تحليلگران چندان به تحقق اين وعده خوش‌بين نيستند.

به باور آنان، اقتصاد چين در حال گذار به سمت انرژي‌هاي پاك است و رشد كند مصرف صنعتي، تقاضا براي نفت خام امريكا را محدود نگه خواهد داشت. براساس تازه‌ترين نظرسنجي ماهانه رويترز، كارشناسان انتظار دارند ميانگين قيمت نفت برنت در سال ۲۰۲۵ حدود ۶۷.۹۹ دلار و نفت وست تگزاس ۶۴.۸۳ دلار در هر بشكه باشد. اين ارقام نسبت به پيش‌بيني ماه سپتامبر اندكي بالاتر است، اما همچنان فاصله زيادي با سطوح بالاي ۸۰ دلاري سال گذشته دارد.

به گفته اقتصاددانان، مسير قيمت نفت در سال آينده بيش از هر چيز به وضعيت ژئوپليتيكي خاورميانه، روند رشد اقتصادي چين و تصميمات پولي بانك‌هاي مركزي بزرگ وابسته است.

بازار نفت بار ديگر نشان داد كه بيش از آنكه تابع منطق عرضه و تقاضا باشد، اسير هيجانات سياسي و جنگ روايت‌هاست. از شايعه حمله به ونزوئلا گرفته تا بازي تعرفه‌ها ميان واشنگتن و پكن، هر خبر تازه‌اي مي‌تواند موجي از خريد يا فروش را به راه اندازد.

اما پشت اين هياهو، واقعيتي نه چندان دلگرم‌كننده نهفته است: عرضه بالا، رشد اقتصادي شكننده و رقابت شديد ميان توليدكنندگان.

اگرچه طلاي سياه هنوز نفس مي‌كشد، اما در دنيايي كه سياست، دلار و فناوري بر آن سايه افكنده‌اند، آينده‌اش بيش از هر زمان ديگري در هاله‌اي از ترديد قرار دارد.