نشانه‌هاي صعود بورس از دل ركود
نمودار بلندمدت ارزش معاملات خرد بورس، از سال ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۴، تصويري روشن از فراز و فرودهاي بازار سرمايه ايران ارايه مي‌دهد. نمودار با مقياس لگاريتمي نوسانات شديد و رشدهاي بزرگ را به‌خوبي نمايش مي‌دهد و مي‌توان آن را به سه دوره اصلي تقسيم كرد. دوره نخست، از ابتداي دهه ۸۰ تا حدود سال ۱۳۹۷، با رشد تدريجي و باثبات همراه بود.
نمودار بلندمدت ارزش معاملات خرد بورس، از سال ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۴، تصويري روشن از فراز و فرودهاي بازار سرمايه ايران ارايه مي‌دهد. نمودار با مقياس لگاريتمي نوسانات شديد و رشدهاي بزرگ را به‌خوبي نمايش مي‌دهد و مي‌توان آن را به سه دوره اصلي تقسيم كرد. دوره نخست، از ابتداي دهه ۸۰ تا حدود سال ۱۳۹۷، با رشد تدريجي و باثبات همراه بود.
در اين بازه، بازار در يك كانال فرسايشي حركت مي‌كرد و سقف‌هاي قيمتي پايين‌تري را ثبت مي‌كرد. شكست اين كانال در اواخر سال ۱۳۹۷، نقطه آغاز يك حركت صعودي قدرتمند بود كه به دوره دوم انجاميد.
دوره دوم، از سال ۱۳۹۸ تا اواسط ۱۳۹۹، با رشد انفجاري و هيجاني همراه شد. ارزش معاملات در مدت كوتاهي به شكل بي‌سابقه‌اي افزايش يافت و نقدينگي عظيمي وارد بازار شد. اين جهش شارپ، مشخصه يك حباب قيمتي بود كه در نهايت با رسيدن به قله تاريخي در اواسط ۱۳۹۹ پايان يافت. پس از آن، بازار وارد دوره سوم شد؛ دوره‌اي كه با اصلاح عميق و ركود طولاني‌مدت از اواسط ۱۳۹۹ تا امروز ادامه داشته است. در اين مرحله، بازار در يك كانال نزولي بلندمدت قرار گرفت و هر بار كه تلاش كرد از آن خارج شود، با مقاومت تكنيكال مواجه شد و مجددا كاهش يافت.
احمد جانجان معتقد است چرخه معاملات و رفتار پولي در حال تغيير است. عبور از مقاومت كليدي، افزايش حجم معاملات و بازگشت جريان نقدينگي، همگي نشان مي‌دهند كه بازار در آستانه جهشي تازه قرار دارد.
اكنون اما نشانه‌هايي از تغيير ديده مي‌شود. نمودار بار ديگر به سقف كانال نزولي نزديك شده و موفق به عبور از آن شده است. اين عبور، در كنار افزايش حجم معاملات و بهبود جريان نقدينگي مي‌تواند نشانه‌اي از پايان دوره ركود و آغاز يك روند صعودي پايدار باشد. بازار پس از چهار سال اصلاح، به نقطه‌اي رسيده كه مي‌تواند به عنوان نقطه عطفي براي تعيين مسير آينده تلقي شود. اگر اين روند تثبيت شود، احتمال آغاز فاز جديدي از رشد منطقي و تدريجي وجود دارد كه مي‌تواند اعتماد دوباره‌اي را به بازار بازگرداند.
احمد جانجان، كارشناس بازار سرمايه در گفت‌وگو با بازار گفت: چرخه معاملات و رفتار پولي در حال تغيير است. عبور از مقاومت كليدي، افزايش حجم معاملات و بازگشت جريان نقدينگي، همگي نشان مي‌دهند كه بازار در آستانه جهشي تازه قرار دارد. اين تحولات، اگر با ثبات همراه شوند، مي‌توانند نويدبخش دوره‌اي جديد از رونق در بازار سرمايه ايران باشند. وي افزود: روندي كه نشان از عبور بازار از مقاومت بلندمدت دارد، يكي از نشانه‌هاي مهمي كه چشم‌انداز صعودي را تقويت مي‌كند، تغيير جهت جريان نقدينگي از نمادهاي بزرگ به نمادهاي كوچك‌تر است. اين چرخش در حجم معاملات، معمولا در مراحل ابتدايي يك روند صعودي پايدار رخ مي‌دهد و مي‌تواند به عنوان سيگنالي پيش‌نگر براي ورود بازار به فاز جديدي از رشد تلقي شود.
وي افزود: در ماه‌هاي اخير، بررسي تركيب معاملات نشان مي‌دهد كه سهم نمادهاي كوچك در ارزش معاملات روزانه به‌تدريج در حال افزايش است. در حالي كه در دوره ركود، عمده نقدينگي به سمت نمادهاي شاخص‌ساز و بزرگ بازار متمركز بود، اكنون شاهد آن هستيم كه گروه‌هاي كوچك‌تر، به‌ويژه در صنايع با ظرفيت رشد بالا مانند دارويي، غذايي، حمل‌ونقل و برخي شركت‌هاي دانش‌بنيان، مورد توجه فعالان بازار قرار گرفته‌اند.
جانجان تاكيد كرد: اين چرخش نقدينگي، از چند منظر قابل تحليل است. نخست آنكه نمادهاي بزرگ معمولادر دوره‌هاي ركود به عنوان پناهگاه سرمايه شناخته مي‌شوند، اما با بهبود انتظارات و افزايش ريسك‌پذيري معامله‌گران، سرمايه‌ها به سمت نمادهايي حركت مي‌كنند كه ظرفيت رشد بيشتري دارند. دوم آنكه نمادهاي ارزنده، به‌دليل اصلاح‌هاي عميق‌تر در سال‌هاي گذشته، اكنون از منظر تكنيكال در موقعيت جذاب‌تري براي ورود قرار گرفته‌اند. و سوم، افزايش مشاركت حقيقي‌ها در بازار كه معمولاتمايل بيشتري به معامله در نمادهاي كوچك دارند، اين روند را تسريع كرده است.
وي تصريح كرد: در مجموع، عبور ارزش معاملات از مقاومت بلندمدت، همراه با چرخش نقدينگي به سمت نمادهاي كوچك، نشان مي‌دهد كه بازار در حال ورود به مرحله‌اي تازه از بازسازي و رشد است. اگر اين روند تثبيت و با حمايت‌هاي بنيادي و رواني همراه شود، مي‌توان انتظار داشت كه نه‌تنها شاخص كل، بلكه شاخص هم‌وزن نيز مسير صعودي قدرتمندي را آغاز كند؛ مسيري كه مي‌تواند فرصت‌هاي متنوعي را براي سرمايه‌گذاران فراهم آورد.
تغيير مسير جريان نقدينگي
همچنين علي رضايي، كارشناس بازار سرمايه در گفت‌وگو با بازار گفت: اخيرا جريان نقدينگي از نمادهاي بزرگ به كوچك تغيير كرده است، بررسي تركيب معاملات و ورود پول حقيقي به صنايع مختلف نشان مي‌دهد كه برخي گروه‌ها در هفته‌هاي اخير بيشترين جذب سرمايه را تجربه كرده‌اند. اين تغيير جهت سرمايه‌گذاري، نه‌تنها نشانه‌اي از افزايش ريسك‌پذيري معامله‌گران است، بلكه مي‌تواند به عنوان محركي براي آغاز رشد در صنايع كمتر ديده‌شده تلقي شود. به گفته علي رضايي الگوي چرخش سرمايه از نمادهاي شاخص‌ساز به گروه‌هاي كوچك‌تر و بنيادي‌تر، مي‌تواند نشانه‌اي از آغاز يك فاز تازه در بازار باشد؛ فازي كه در آن، رشد نه از دل هيجان، بلكه از دل تحليل و انتخاب‌هاي هوشمندانه شكل مي‌گيرد. وي افزود: در صدر اين گروه‌ها، صنعت دارويي قرار دارد. با توجه به اصلاح عميق قيمتي در دو سال گذشته و همچنين انتظارات مثبت نسبت به بهبود نرخ‌هاي فروش و سياست‌هاي حمايتي، بسياري از نمادهاي اين گروه با افزايش حجم معاملات و ورود پول حقيقي مواجه شده‌اند. پس از آن، گروه غذايي و آشاميدني نيز با توجه به ماهيت دفاعي و سودآوري پايدار، مورد توجه سرمايه‌گذاران قرار گرفته است. رضايي ادامه داد: گروه حمل‌ونقل نيز از ديگر بخش‌هايي است كه در هفته‌هاي اخير رشد قابل‌توجهي در ارزش معاملات داشته است. افزايش نرخ كرايه‌ها، بهبود تراز عملياتي شركت‌ها و چشم‌انداز مثبت صادراتي، از جمله دلايل اقبال به اين صنعت بوده است. همچنين برخي نمادهاي كوچك در گروه ماشين‌آلات و تجهيزات و كاشي و سراميك نيز با ورود نقدينگي مواجه شده‌اند كه نشان‌دهنده توجه بازار به صنايع با ظرفيت رشد در دوره‌هاي تورمي است.
اين كارشناس تصريح كرد: در مجموع، اين الگوي چرخش سرمايه از نمادهاي شاخص‌ساز به گروه‌هاي كوچك‌تر و بنيادي‌تر، مي‌تواند نشانه‌اي از آغاز يك فاز تازه در بازار باشد؛ فازي كه در آن، رشد نه از دل هيجان، بلكه از دل تحليل و انتخاب‌هاي هوشمندانه شكل مي‌گيرد. اگر اين روند ادامه يابد و با بهبود انتظارات اقتصادي همراه شود، مي‌توان انتظار داشت كه بازار وارد دوره‌اي از رشد متوازن و پايدار شود.
بازار سرمايه ايران، پس از عبور از سه دوره تاريخي؛ رشد تدريجي، جهش هيجاني و ركود فرسايشي، اكنون با نشانه‌هايي از احياي جريان نقدينگي و تغيير الگوي سرمايه‌گذاري، در مسير بازسازي قرار گرفته است. چرخش پول از نمادهاي بزرگ به صنايع كوچك‌تر و بنيادي‌تر، نشان مي‌دهد كه معامله‌گران به‌دنبال فرصت‌هاي تحليلي و پايدار هستند، نه صرفا هيجان‌هاي كوتاه‌مدت. اگر اين روند با ثبات مديريتي، حمايت‌هاي سياستگذارانه و بهبود انتظارات اقتصادي همراه شود، مي‌توان انتظار داشت كه بازار وارد دوره‌اي از رشد متوازن، هوشمندانه و قابل اتكا شود دوره‌اي كه نه‌تنها شاخص‌ها را بالا مي‌برد، بلكه اعتماد عمومي را نيز احيا خواهد كرد.
