بیم از تعرفه‌ها در بازارهای مالی

نخستين ساعات سه‌شنبه براي سرمايه‌گذاران در اروپا بوي نگراني مي‌داد. پس از صعود نسبي در ابتداي هفته، اكنون پيش‌بيني مي‌شود شاخص‌هاي بورسي قاره سبز با كاهش باز شوند؛ كاهش اندك اما معناداري كه بوي ترديد در فضاي عمومي اقتصاد جهان را بازتاب مي‌دهد. داده‌هاي اوليه شركت IG حاكي است شاخص FTSE لندن حدود ۰.۱۵ درصد افت  خواهد كرد، DAX آلمان با كاهش ۰.۱۱ درصدي روبرو است، CAC 40 پاريس حدود ۰.۱۶ درصد پايين مي‌آيد  و بازار ايتاليا  (FTSE MIB)  تا ۰.۳ درصد افت  خواهد  داشت.

علت تغيير مسير ناگهاني، همان متغير كهنه اما هميشه پرتنش اقتصاد جهاني است: روابط تجاري امريكا و چين. رييس‌جمهور ايالات متحده، دونالد ترامپ، كه دوباره با پكن سرشاخ شده، تهديد كرده موج تازه‌اي از تعرفه‌هاي سنگين را براي مقابله مالي با محدوديت صادراتي چين بر مواد معدني كمياب وضع خواهد كرد موادي حياتي براي صنايع پيشرفته چون خودروسازي، دفاعي و نيمه‌هادي‌ها.

چين امروز حدود ۷۰ درصد از عرضه جهاني اين عناصر كمياب را در اختيار دارد؛ قدرتي كه به ابزار واقعي فشار اقتصادي بدل شده است. طبيعي است اعلام چنين تهديدي از سوي واشنگتن، بازارها را در وضعيت آمادگي و اضطراب قرار بدهد. سرمايه‌گذاران جهاني به خوبي مي‌دانند هر افزايش تعرفه يا محدوديت تجاري ميان دو غول اقتصادي جهان، زنجيره تأمين را متزلزل و چشم‌انداز رشد را تيره مي‌كند. با اين حال، ترامپ در واكنش به نگراني‌ها، روز يكشنبه در شبكه اجتماعي خود Truth Social لحني نرم‌تر به كار برد و نوشت روابط تجاري با چين «خوب خواهد شد». همين عبارت ساده كافي بود تا بازارهاي وال‌استريت موقتا نفس راحتي بكشند و بخشي از سقوط شديد جمعه را جبران كنند. اما بسياري از تحليلگران اين پيام آرام‌بخش را بيشتر يك تاكتيك  ارتباطي مي‌دانند تا تغيير واقعي در سياست‌هاي  ترامپ.

 بورس نيويورك   صعودي  بر پايه  اميد  و  توييت

معاملات دوشنبه شب در بازارهاي آتي ايالات متحده پس از جلسه‌اي سودده تقريبا بدون تغيير بود؛ اما اثر رواني پيام اخير ترامپ جدي‌تر از آن بود كه ناديده گرفته شود. شاخص دارويي داو جونز تنها ۳۶ واحد بالا رفت، اما S&P 500 و Nasdaq-100 اندكي بالاتر از خط ثابت قرار گرفتند نشانه‌اي  از  بازگشت ذهني  بازار پس  از چند روز اضطراب.

در معاملات روز دوشنبه خود شاخص S&P 500 بيش از يك درصد جهش كرد؛ ركوردي بي‌سابقه از اواخر ماه مه. Dow Jones كه پنج  روز پياپي در سراشيبي بود، بهترين روز خود را از يازدهم سپتامبر تاكنون تجربه كرد و دوسوم خسارت جمعه را جبران نمود. عوامل صعودي عمدتا همان توييت معروف ترامپ بود كه در آن نوشت: «نگران چين نباشيد،  همه‌ چيز  درست  خواهد   شد.»

اين پيام باعث  موجي از اميد در ميان سهامداران شركت‌هاي فناوري شد؛ از اوراكل و AMD تا غول تراشه‌سازي انويديا همگي جهش گسترده‌اي داشتند. شاخص فناوري‌محور نزدك بيش از دو درصد رشد كرد و بار ديگر نقش محرك اصلي بازار ايالات متحده را به نمايش گذاشت. در نگاه تحليلي، چنين جهشي بيش از آنكه از واقعيت اقتصادي ناشي شود، از انتظارات رواني سرمايه‌گذاران تغذيه مي‌كند؛ انتظاري كه در دور‌ باطل وعده‌ها و تهديدهاي ترامپ حركت مي‌كند. تجربه نشان داده هر بار تنش تجاري بالا مي‌گيرد، پس از چند روز با يك پيام آتش‌بس تاكتيكي فروكش مي‌كند الگويي كه اولريك هافمن- بورچاردي، رييس جهاني سهام در UBS نيز بر آن تأكيد كرده است: «با مواضع سختگيرانه هر دو طرف، نوسانات تا پايان ماه بالا مي‌ماند؛  اما تاريخچه روابط ترامپ و شي جين پينگ نشان مي‌دهد كه تشديد تنش‌ها معمولا با  آتش‌بس‌هاي موقت  همراه است.»

بازتاب جهاني  از اميد چيني  تا  ترديد  اروپايي

در شرق آسيا، بازار سهام چين كه در هفته‌هاي اخير از نشانه‌هاي احتمالي محرك اقتصادي دولت پرانرژي شده بود، حالا نشانه‌هايي از فشار را بروز مي‌دهد. هرچند داده‌هاي صادرات ماه سپتامبر فراتر از پيش‌بيني‌ها بود و رشد تجارت با كشورهاي غير امريكايي را تقويت كرد، اما سايه تهديدهاي جديد واشنگتن، خوش‌بيني سرمايه‌گذاران آسيايي را كم‌رنگ كرده است. در اروپا نيز معامله‌گران با نگاه به اين تحولات منتظرند كه آيا نشست‌هاي سالانه صندوق بين‌المللي پول و بانك جهاني در واشنگتن مي‌تواند اطمينان تازه‌اي تزريق كند يا نه. اين نشست‌ها، محفلي است براي ملاقات وزراي دارايي، روساي بانك‌هاي مركزي و تصميم‌سازان بخش خصوصي، جايي براي بحث درباره فقر، توسعه و آينده اقتصاد جهاني. انتشار آخرين نسخه گزارش چشم‌انداز اقتصادي جهاني صندوق بين‌المللي پول در سه‌شنبه، مي‌تواند جهت‌گيري تازه‌اي براي بازارها رقم بزند به شرط آنكه ارقام پيش‌بيني رشد و تورم شوكه‌كننده نباشند. به موازات اين رخدادها، سرمايه‌گذاران اروپايي صبح سه‌شنبه در انتظار اعلام داده‌هاي مهمي هستند: تورم آلمان، نرخ بيكاري بريتانيا و شاخص احساسات اقتصادي منطقه يورو.  هركدام از اين اعداد مي‌تواند تكه‌اي از پازل بزرگ‌تر  تصور آينده  اقتصاد جهان  را تكميل كند.

هوش مصنوعي  نقطه  روشني  در تصوير  مه‌آلود

در ميان همه خبرهاي پر تنش، نقطه‌اي روشن در بازار جهاني تكنولوژي ديده شد. همكاري تازه ميان شركت OpenAI و Broadcom اميد به رشد بخش هوش مصنوعي را دوباره جان داد. سهام Broadcom نزديك به ۱۰ درصد جهش كرد؛ هم‌زمان سهام TSMC، بزرگ‌ترين توليدكننده تراشه جهان، با پيش‌بيني افزايش ۲۸ درصدي سود فصل سوم، حدود ۸ درصد بالا رفت. بازار فناوري در اين روزها، بيش از هر بخش ديگري از اقتصاد جهاني، به اميد زنده است؛ اميدي كه نه  بر سياست،  بلكه بر  پيشرفت  تكنولوژي تكيه  دارد.

تحليل دروني  وال‌استريت  تأخير در   اوج   صعود؟

با وجود موج خوش‌بيني دوشنبه، همه كارشناسان وال‌استريت چنين صعودي را نشانه سلامت نمي‌دانند. داگ رمزي، مدير ارشد سرمايه‌گذاري گروه لوتولد، در يادداشتي براي مشتريان خود نوشت كه سقوط جمعه ممكن است نشانه‌اي مثبت باشد؛ يعني اوج بازار صعودي فعلا به تعويق افتاده است. او تاكيد كرد كه ارزش‌گذاري‌هاي بالا و رشد خطرات اقتصاد ايالات متحده، اجازه بازي تهاجمي‌تر را نمي‌دهد. رمزي روندي نگران‌كننده در ساختار بازار مي‌بيند؛ افت نسبي سهام چرخه‌اي در برابر سهام تدافعي.به باور او، چنين جابه‌جايي معمولاپيش‌درآمدي است براي تغيير فاز بازار و پايان دوره رشد. اما رمزي در عين حال گفت «بهترين حدس ما اين است كه اوج نهايي بازار صعودي هنوز رخ نداده، تا زماني كه هشدارهاي پيشگامان سنتي ما بيشتر آشكار نشود.» تحليل رمزي درواقع يادآور وابستگي خطرناك بازار امريكا به سياست است؛ جايي كه يك پست شبكه اجتماعي رييس‌جمهور قادر است تريليون‌ها دلار ارزش بازار  را  جابه‌جا كند.

ادغام  غول‌ها

در كنار تحولات بازار، خبر مهم ديگري از وال‌استريت منتشر شد: خريد شركت سرمايه‌گذاري خطرپذير Industry Ventures توسط بانك گلدمن ساكس.اين معامله كه ارزش آن حدود ۶۶۵ ميليون دلار نقدي و تا سقف ۳۰۰ ميليون دلار تكميلي بر اساس عملكرد تا سال ۲۰۳۰ برآورد شده، نشان از علاقه تازه بانك‌هاي بزرگ به نفوذ در قلمرو سرمايه‌گذاري‌هاي فناورانه دارد.

ديويد سولومون، مديرعامل گلدمن ساكس، اين خريد را بخشي از راهبرد توسعه افق سرمايه‌گذاري خواند و گفت: «تخصص اينداستري ونچرز فرانشيزهاي سرمايه‌گذاري ما را تكميل مي‌كند و فرصت‌هاي بيشتري براي دسترسي مشتريان به بخش‌هاي با سريع‌ترين رشد جهان فراهم خواهد كرد.» چنين حركت‌هايي سيگنال مهمي به بازار جهاني است: سرمايه‌گذاري خطرپذير ديگر تنها قلمروی استارت‌آپ‌ها نيست، بلكه در حال تبديل شدن به زيرشاخه‌اي از بانكداري بزرگ و سرمايه رسمي است.

    چرخش بازارها  در  سايه سياست

به اين ترتيب، آنچه در ظاهر يك نوسان روزانه بازار است، در باطن تصويري روشن از شكنندگي اقتصاد جهاني در برابر سياست است. از تهديد تعرفه‌ها تا يادداشت‌هاي آرامش‌بخش در شبكه‌هاي اجتماعي، هر حركت رهبران سياسي به طرز مستقيم بر تصميمات مالي ميليون‌ها فعال اقتصادي اثر مي‌گذارد. در اروپا، معامله‌گران به‌دنبال نشانه‌هايي از ثبات هستند؛ در امريكا، سرمايه‌گذاران بين اميد و ترس نوسان مي‌كنند؛ در چين، سياستگذاران با احتياط از محدوديت صادراتي سخن مي‌گويند؛ و در فاصله‌اي دورتر، نهادي مانند صندوق بين‌المللي پول سعي دارد از اين گردباد جنگ تجاري و مالي، تصويري منسجم از آينده ترسيم كند. اما سوال اصلي پابرجاست: تا چه اندازه روابط واشنگتن–پكن مي‌تواند به همين بازي متناوب تهديد و آتش‌بس ادامه بدهد؟ جهان سرمايه در حال فرسايش اعصاب است. هر پيامي از كاخ سفيد يا پكن موجي در بازارها ايجاد مي‌كند و در پس آن ميلياردها دلار جابه‌جايي سرمايه رخ مي‌دهد. سرمايه‌گذاران جهاني ديگر به دنبال پاسخ قطعي نيستند؛ آنان تنها ثبات مي‌خواهند. ثباتي كه به نظر مي‌رسد در تقويم مالي سال ۲۰۲۵ هنوز جايي ندارد.

 اقتصاد گرفتار  بازي‌هاي سياسي

سه‌شنبه‌اي كه قرار بود با داده‌هاي اقتصادي و گزارش‌هاي شركت‌ها آغاز شود، بار ديگر زير سايه سياست فرو رفت. انتظار مي‌رود كاهش آرام شاخص‌هاي اروپايي تنها نخستين واكنش باشد؛ اما اگر تنش‌هاي تجاري ميان دو قدرت جهاني دوباره شعله‌ور شود، بازارها مسير تازه‌اي از بي‌ثباتي را تجربه خواهند كرد. اقتصاد امروز ديگر فقط با نرخ بهره و تورم سنجيده نمي‌شود؛ بلكه با توييت‌ها، تعرفه‌ها و تهديدها شكل مي‌گيرد. از لندن تا نيويورك، از برلين تا شانگهاي، بازارها در انتظارند  ببينند آيا اين‌بار جمله «همه‌چيز خوب خواهد شد» واقعا حقيقت دارد، يا تنها سوختي موقت براي موتور بي‌قرار بورس‌هاي جهان است.