تاب‌آوري پايتخت روي كاغذ يا در ميدان؟
سه ماه پس از جنگ ۱۲ روزه‌اي كه به بافت‌هاي مسكوني و زيرساخت‌هاي تهران آسيب زد، روند بازسازي در پايتخت وارد مرحله عملياتي شده است. براساس گزارش‌هاي رسمي، حدود ۹۰ درصد از ساختمان‌هاي آسيب‌ديده تعيين تكليف شده‌اند و عمليات تخريب و مقاوم‌سازي در بسياري از آنها آغاز شده است.
سه ماه پس از جنگ ۱۲ روزه‌اي كه به بافت‌هاي مسكوني و زيرساخت‌هاي تهران آسيب زد، روند بازسازي در پايتخت وارد مرحله عملياتي شده است. براساس گزارش‌هاي رسمي، حدود ۹۰ درصد از ساختمان‌هاي آسيب‌ديده تعيين تكليف شده‌اند و عمليات تخريب و مقاوم‌سازي در بسياري از آنها آغاز شده است. با اين حال، برخي مشكلات حقوقي و اختلافات مالكيتي همچنان مانع تسريع روند بازسازي در بخش‌هايي از شهر شده است. مسوولان شهري تاكيد دارند كه علاوه بر بازسازي فيزيكي، تلاش‌هايي براي تامين منابع مالي و ارايه تسهيلات تشويقي نيز در جريان است. علي نصيري، رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران، در نشستي خبري به تشريح اقدامات انجام‌شده، چالش‌هاي موجود و برنامه‌هاي آينده در حوزه ايمني و بازسازي شهري پرداخت.
يكي از مهم‌ترين محورهاي سخنان نصيري، رسيدگي فوري به ساختمان‌هايي بود كه در جريان حملات ۱۲ روزه دچار آسيب جدي شده‌اند. او با اشاره به سرعت عمل ستاد بحران تهران در اين زمينه گفت: در اين بخش ۶۶۰ واحد در ۱۲۸ ساختمان مشمول طرح شده‌اند كه تاكنون ۹۰ درصد آنها تعيين تكليف شده است؛ پيمانكاران در محل حاضرند و كار آغاز شده است. او همچنين از وضعيت ده درصد باقي‌مانده نيز سخن گفت: ۱۰ درصد باقي‌مانده مربوط به مواردي است كه يا مالكان مراجعه نكرده‌اند يا اختلافات حقوقي ميان آنها وجود دارد كه از سوي شهرداران نواحي اخطار لازم داده شده است. به گفته نصيري، در اين بخش ۶۶۰ واحد در ۱۲۸ ساختمان مشمول طرح شده‌اند كه تاكنون ۹۰ درصد آنها تعيين تكليف شده است؛ پيمانكاران در محل حاضرند و كار آغاز شده است. رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران همچنين از وضعيت ده درصد باقي‌مانده نيز سخن گفت: ۱۰ درصد باقي‌مانده مربوط به مواردي است كه يا مالكان مراجعه نكرده‌اند يا اختلافات حقوقي ميان آنها وجود دارد كه از سوي شهرداران نواحي اخطار لازم داده شده است.
تراكم تشويقي براي كاهش فشار مالي بر سازندگان
يكي از راهكارهاي مهم براي تشويق سازندگان به بازسازي، ارايه تراكم تشويقي از سوي كميسيون ماده ۵ بوده است. نصيري با اشاره به اين اقدام اظهاركرد: در برخي موارد كميسيون ماده ۵ مصوبه‌اي براي اعطاي تراكم تشويقي صادر كرد تا هزينه‌هاي ساخت‌وساز تأمين شود. به گزارش ايسنا، رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران افزود: در مناطقي كه ضوابط شهرسازي اجازه مي‌داد، تراكم در همان ملك داده شد و در غير اين صورت معادل آن در نقاط ديگر به سازنده اختصاص يافت تا هزينه‌ها جبران و فشاري به مردم وارد نشود.
برج اساتيد؛ يكي از نقاط بحراني در بازسازي
به گفته رييس سازمان مديريت بحران تهران، يكي از نقاط بحراني در جريان بازسازي، «برج اساتيد» بوده است؛ ساختماني كه تعدادي از واحدهاي آن نيازمند مقاوم‌سازي فوري هستند. او گفت: در حال حاضر ۵۹ واحد مسكوني در چهار ساختمان نيازمند مقاوم‌سازي هستند كه عمده آنها در برج اساتيد قرار دارد. عمليات مقاوم‌سازي در سه ساختمان آغاز شده و تمامي ساكنان بايد به‌طور موقت تخليه كنند. نصيري قول داد كه بازسازي اين واحدها در زمان كوتاه انجام شود، به گفته رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران قول ما اين است كه ظرف يك سال از آغاز كار، واحدها بازسازي و تحويل داده شوند و اميدواريم حتي پيش از عيد اين اتفاق بيفتد.
مديريت بحران در ميدان از اطلاع‌رساني تا خدمات درماني
نصيري با اشاره به تجربه ميداني در زمان جنگ ۱۲ روزه، بر آمادگي تهران در شرايط بحراني تأكيد كرد: كشور ما به هيچ عنوان شرايط ۲۳ خرداد را ندارد و اكنون بسيار آماده‌تر است. ما هم محور اقدامات ستادي بوديم و هم در هماهنگي‌هاي ميداني حضور فعال داشتيم. او افزود: در هر نقطه‌اي از شهر كه اصابت رخ داد، تمهيدات لازم انديشيده شد. به‌منظور پاسخگويي به شهروندان، بنرهاي اطلاع‌رساني در ۲۲ منطقه نصب و پايگاه‌هاي مديريت بحران به عنوان مراكز مرجع براي مردم تعيين شد. رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران اظهار كرد: از ديگر اقدامات ميداني، استقرار چادرها و ميزهاي خدمت در سطح شهر بود، در ۳۵ موقعيت مختلف چادرهاي خدمت برپا شد و خدمات گوناگوني از جمله بهداشت، درمان، سلامت روان و ساير خدمات عمومي به مردم ارايه شد.
آسيب ۱۳ همتي به شهر
برآورد خسارات وارده به اموال عمومي و خصوصي يكي از مهم‌ترين ابعاد گزارش نصيري بود. براساس گزارش او، از مجموع ۸۵۲۰ واحد آسيب‌ديده، ۵۲۸۰ واحد تعيين تكليف شده است. نصيري افزود: ميزان خسارت وارده به خودروها حدود ۱.۱ همت و به اثاثيه منازل حدود ۴ همت اعلام شده است؛ در مجموع، خسارات وارد شده در بخش شهري حدود ۱۳ همت برآورد مي‌شود. در خصوص جبران خسارت‌ها، او تأكيد كرد: تا اين لحظه هيچ منبعي براي پرداخت خسارات مربوط به اسباب منزل و خودروها به شهرداري يا شركت‌هاي بيمه تخصيص داده نشده است. رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران شهرداري تهران اظهار كرد: براي كمك اوليه به خانواده‌هاي آسيب‌ديده، ۱۲۰۰ بن‌كارت ۲۵۰ ميليون ريالي ميان آنها توزيع كرده تا بتوانند از ۱۶ قلم كالاي ضروري، وسايل اوليه زندگي خود را تهيه و تا زمان تعيين خسارات اصلي، نيازهاي فوري‌شان را تأمين كنند.
پايش ۱۶ هزار ساختمان
يكي از اقدامات مهم و رو به آينده شهرداري تهران، طرح ارزيابي ايمني ساختمان‌هاي مهم و بلندمرتبه است. نصيري اعلام كرد: از ميان ۱۶ هزار ساختمان مهم و بلندمرتبه شهر تهران كه بايد ارزيابي ايمني يكپارچه برايشان انجام شود، تاكنون از ۸۶۰۶ ساختمان بازديد شده است. رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران شهرداري تهران ادامه داد: نتايج بررسي‌ها نشان مي‌دهد ۷۹۴۴ ساختمان نيازمند مقاوم‌سازي يا تخريب هستند. اين عدد به‌صورت هفتگي به‌روز مي‌شود و ما متعهديم تا پايان همين دوره مديريت شهري، كل ۱۶ هزار ساختمان را ارزيابي كنيم. نصيري همچنين به برنامه بلندمدت شهرداري تهران براي توسعه زيرساخت‌ها اشاره كرد و گفت: شهردار تهران در نامه‌اي به رييس‌جمهور اعلام كرده‌اند كه اگر دولت اختيار شش حوزه از جمله آموزش و پرورش، سلامت و بهداشت را به شهرداري واگذار كند، ما آمادگي داريم ظرف چند سال مدارس فرسوده را به مجتمع‌هاي آموزشي مدرن و نوساز تبديل كنيم.
برنامه ۱۰ ساله با ۲،۱ ميليارد دلار بودجه براي تاب‌آوري تهران
يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي نشست خبري، معرفي برنامه جامع ده‌ساله تاب‌آوري شهري براي تهران بود. نصيري با اشاره به اهميت اين برنامه گفت: ما برنامه‌اي ۱۰ ساله براي مقاوم‌سازي شريان‌هاي حياتي و ساختمان‌هاي شهر تهران طراحي كرده‌ايم كه توسط برجسته‌ترين اساتيد دانشگاه تربيت مدرس و ساير دانشگاه‌هاي معتبر تدوين شده است.
او اعلام كرد: اين برنامه با برآورد مالي ۲.۱ ميليارد دلار شامل ۲۰ كلان‌طرح، ۸۲ طرح اجرايي و ۲۸۰ پروژه عملياتي است و شش زيرساخت اصلي شهر يعني سوخت‌رساني، برق، آب، ارتباطات، حمل‌ونقل و زيرساخت‌هاي اساسي شهري را هدف قرار داده است. نصيري با تأكيد بر ضرورت تأمين بودجه براي اين برنامه افزود: براي اجراي اين طرح، سالانه بايد حدود ۱۲۵ همت از بودجه عمومي كشور اختصاص يابد. هزينه پيشگيري بسيار كمتر از خسارات پس از بحران است.
از پل‌ها تا پايگاه‌هاي بحران
در بخش پاياني نشست، نصيري گزارشي از دستاوردهاي اجرايي اين سازمان ارايه كرد: در سال ۱۴۰۰ تنها يك پل در شهر تهران مقاوم‌سازي شده بود، اما امروز ۴۷ پل در حال مقاوم‌سازي يا بازسازي است. همچنين از ۲۶۵ گود پرخطر رهاشده در سطح شهر، تاكنون ۱۱۰ گود مقاوم‌سازي شده و ايمن‌سازي ۱۵ مورد ديگر نيز در حال انجام است. رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران شهرداري تهران همچنين به توسعه زيرساخت‌هاي مديريت بحران اشاره كرد و گفت: زماني كه مسووليت سازمان را برعهده گرفتم، تنها ۴۶ پايگاه مديريت بحران در اختيار ما بود كه بسياري از آنها قابل استفاده نبود. امروز ۱۱۰ پايگاه فعال داريم تا پايان امسال حداقل چهار پايگاه ديگر به بهره‌برداري خواهد رسيد. با گذشت چند ماه از جنگ ۱۲ روزه و بحران‌هاي ناشي از آن، به‌نظر مي‌رسد تهران در مسير بازسازي و تاب‌آوري قرار گرفته است. گرچه چالش‌هايي نظير تأمين منابع مالي و حل اختلافات حقوقي هنوز پابرجاست، اما برنامه‌ريزي بلندمدت، اقدام فوري، و تلاش براي استفاده از ظرفيت مشاركت مردمي، اميدواري به آينده‌اي ايمن‌تر براي پايتخت را تقويت كرده است.
